بیان السعادة فی مقامات العبادة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| اندازه تصویر = 200

بیان السعادة علاوه بر جنبه‌ [[عرفان|عرفانی]]، جنبه‌های [[روایت|روایی]]، [[فقه|فقهی]]، [[فلسفه|فلسفی]]، [[کلام|کلامی]] و ادبی نیز دارد. این کتاب از جنبۀ نقلی و روایی و بحث دربارۀ [[شأن نزول]] [[آیه|آیات]] مباحث کافی دارد و بیشتر اقوال و مطالب منقول در آن مستند به احادیث و اخبار مروی از [[پيامبر اكرم‌(ص‌)|پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم]] و [[ائمه اطهار|ائمه اطهار علیهم السلام]] است.

بیان السعادة، تفسیر عرفانی و شیعی قرآن به عربی، تألیف حاج ملا سلطان محمد گنابادی (۱۲۵۱ـ۱۳۲۷)، ملقّب به سلطان علیشاه و مشهور به سلطانعلی گنابادی، از [[قطب|اقطاب]] متأخر [[سلسله نعمت اللهی|سلسلۀ نعمت اللهی]] است. نام کامل این کتاب بیان السعادة فی مقامات العبادة است. مؤلف آن را به نام مرشد خود، حاج محمدکاظم اصفهانی ملقب به سعادت علیشاه، نوشته است.<ref>تابنده، ص۱۹۵؛ معصوم علیشاه، ج۳، ص۵۴۰</ref> اهمیت این تفسیر از آن روست که یگانه تفسیر کامل قرآن به مذاق عرفانی [[شیعه]] است که برجای مانده است.

بیان السعادة علاوه بر جنبه‌ عرفانی، جنبه‌های روایی، فقهی، فلسفی، کلامی و ادبی نیز دارد. از جنبۀ نقلی و روایی و بحث دربارۀ [[شأن نزول]] آیات، مباحث مستوفایی دارد و عمده اقوال و مطالب منقول در آن مستند به احادیث و اخبار مروی از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه وآله وسلّم و ائمه اطهار علیهم السلام است. در نقل احادیث، از [[تفسیر صافی]] ِ [[فیض کاشانی]] و [[تفسیر برهان]] [[سید هاشم بحرانی]]، استفاده کرده است.<ref>سمیعی، ص۱۳۵</ref>

'''ثالثاً'''، [[معصوم علیشاه]]، صاحب [[طرائق الحقائق]] که در ۱۳۰۳ و ۱۳۰۴ در گناباد نزد مؤلف بوده، از این تفسیر یاد کرده، تصریح می‌کند که در دوران تألیف آن، گاه بخش‌هایی از آن را به درخواست مؤلف ملاحظه می‌کرده است.<ref>ج ۳، ص۵۴۰</ref> اصولاً یکی از جهات اشتهار علمی و عرفانی مؤلف در زمان حیات، که غالب مورخان آن دوران ذکر کرده‌اند، تألیف همین کتاب بوده است.<ref>فرصت شیرازی، ج ۲، ص۸۹۰، پانویس ۲؛ نیز رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، ج ۳، ص۱۸۲؛ تابنده، ص۲۱۰، پانویس ۱</ref> اشتباه دیگر دربارۀ تفسیر بیان السعادة را خاورشناس مشهور گلدتسیهر مرتکب شده است؛ وی <ref>ص ۲۷۹</ref> از تفسیری به نام «بیان السعادة فی مقامات العبادة» نوشتۀ سلطان محمدبن حیدرالبَیدَختی<ref>بیدُختی؛ چاپ تهران، ۱۳۱۴</ref> نام برده و آن را کهن‌ترین تفسیر [[شیعه]] خوانده و تاریخ اتمامش را ۳۱۱ هجری یاد کرده است. به نظر می‌رسد که اشتباه او ناشی از غلط خواندن تاریخ اتمام این تفسیر (۱۳۱۱ هجری)، بوده است. در ترجمۀ عربی کتاب گلدتسیهر<ref>ص ۳۰۴</ref> نیز، «حیدر» به «حجر» و «البیدختی» به «البجختی» تصحیف شده است. اما در هیچ یک از منابع متقدم و متأخر شیعه، نشانه‌ای از این تفسیر و مؤلف آن با مشخصاتی که گلدتسیهر ذکر کرده است به چشم نمی‌خورد.

{{پانویس2}}

{{ستون-شروع|2}}