کاربر ناشناس
اسلام: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>H.S بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>H.S بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
=== معاد=== | === معاد=== | ||
{{اصلی|معاد|قیامت|آخرت}} | {{اصلی|معاد|قیامت|آخرت}} | ||
اعتقاد به زندهشدن مردگان و زندگی پس از [[مرگ]] از اصول باورهای ادیان و بهویژه اسلام است. باور به [[معاد]] شامل باور به وقوع حوادثی در هنگام مرگ و بعد از آن در دوران [[برزخ]] و نیز حوادث و موقعیتهای بعد از زنده شدن مردگان در روز [[قیامت]] است. مفاهیمی مثل [[حشر]]، [[میزان]]، [[تطائر کتب]]، [[صراط]] از | اعتقاد به زندهشدن مردگان و زندگی پس از [[مرگ]] از اصول باورهای ادیان و بهویژه اسلام است. باور به [[معاد]] شامل باور به وقوع حوادثی در هنگام مرگ و بعد از آن در دوران [[برزخ]] و نیز حوادث و موقعیتهای بعد از زنده شدن مردگان در روز [[قیامت]] است. مفاهیمی مثل [[حشر]]، [[میزان]]، [[تطائر کتب]]، [[صراط]] از اموریاند که مسلمانان به آن اعتقاد دارند. | ||
=== سایر باورها=== | === سایر باورها=== | ||
خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
بخش مهمی از تعالیم دین اسلام ناظر به اعمال هر فرد مسلمان است. این وظایف که احکام عملی نیز نامیده میشوند در دانشی به نام [[فقه]] تدوین شدهاند. منبع اصلی شناخت این وظایف [[قرآن]] و سنت (گفتار و رفتار [[معصومان]]) است. | بخش مهمی از تعالیم دین اسلام ناظر به اعمال هر فرد مسلمان است. این وظایف که احکام عملی نیز نامیده میشوند در دانشی به نام [[فقه]] تدوین شدهاند. منبع اصلی شناخت این وظایف [[قرآن]] و سنت (گفتار و رفتار [[معصومان]]) است. | ||
بهطور کلی میتوان وظایف عملی هر فرد مسلمان را در سه حوزه عبادات، اخلاق و احکام مدنی و اجتماعی (معاملات) دستهبندی کرد. | |||
=== عبادات=== | === عبادات=== | ||
{{اصلی|عبادت}} | {{اصلی|عبادت}} | ||
[[عبادت]] عملی است که فقط باید به [[نیت|انگیزه]] اطاعت از دستور خداوند انجام شود. اعمال عبادی یا [[واجب|واجباند]] یا [[مستحب]]. مهمترین عمل عبادی واجب در اسلام [[نماز]]های (صَلات) روزانه است. برخی از مهمترین عبادتهای واجب | [[عبادت]] عملی است که فقط باید به [[نیت|انگیزه]] اطاعت از دستور خداوند انجام شود. اعمال عبادی یا [[واجب|واجباند]] یا [[مستحب]]. مهمترین عمل عبادی واجب در اسلام [[نماز]]های (صَلات) روزانه است. برخی از مهمترین عبادتهای واجب عبارتاند از: [[روزه]] (صَوم) در ماه [[رمضان]]، [[زکات|زَکات]]، [[خمس|خُمس]]، [[زیارت]] خانه [[کعبه]] ([[حج]])، [[جهاد]]. | ||
=== اخلاق === | === اخلاق === | ||
{{اصلی|اخلاق}} | {{اصلی|اخلاق}} | ||
در متون اصلی اسلام ([[قرآن]] و [[سنت]] معصومان) آموزههای فراوانی برای رفتارهای اخلاقی وجود دارد. معرفی اخلاق پسندیده و ناپسند و | در متون اصلی اسلام ([[قرآن]] و [[سنت]] معصومان) آموزههای فراوانی برای رفتارهای اخلاقی وجود دارد. معرفی اخلاق پسندیده و ناپسند و راههای عملی رسیدن به کمالات اخلاقی، توصیه به رعایت حقوق دیگران و دستوراتی برای تنظیم روابط اجتماعی و خانوادگی از تعالیم اخلاقی اسلام است. | ||
=== وظایف مدنی و اجتماعی === | === وظایف مدنی و اجتماعی === | ||
در اسلام برای بسیاری از امور زندگی روزمره دستورات شرعی وجود | در اسلام برای بسیاری از امور زندگی روزمره دستورات شرعی وجود دارد؛ اموری مثل [[ازدواج]]، [[طلاق]]، خرید و فروش، اجاره، رهن، [[اطعمه و اشربه|خوردنیها و آشامیدنیها]]، شکار، امور جنائی و قضاوت که هریک احکامی دارند. این احکام در علم [[فقه]] با عنوان احکام معاملات مورد بحث قرار میگیرند. | ||
== انشعابها== | == انشعابها== | ||
امروزه مسلمانان در قالب دو مذهب بزرگ [[شیعه]] و [[اهل سنت]] دستهبندی میشوند. | امروزه مسلمانان در قالب دو مذهب بزرگ [[شیعه]] و [[اهل سنت]] دستهبندی میشوند. هریک از این دو مذهب نیز فرقههای متعددی دارند. مهمترین اختلاف بین شیعه و اهل سنت، مسئله [[امامت]] یا جانشینی پیامبر است؛ این اختلاف از روزهای نخستین بعد از رحلت [[پیامبر اسلام(ص)]] در بین برخی از [[اصحاب]] نمایان شد. | ||
تمایزات این دو مذهب در امامت خلاصه نمیشود و این دو مذهب از نظر اعتقادی و احکام عملی نیز با هم تفاوتهایی دارند. تفاوت نگاه درباره [[نظریه عدالت صحابه|عدالت اصحاب پیامبر]]، [[عصمت]] | تمایزات این دو مذهب در امامت خلاصه نمیشود و این دو مذهب از نظر اعتقادی و احکام عملی نیز با هم تفاوتهایی دارند. تفاوت نگاه درباره [[نظریه عدالت صحابه|عدالت اصحاب پیامبر]]، [[عصمت]] انبیا، [[جبر و اختیار]]، برخی از احکام [[وضو]] و [[نماز]] و [[حج]]، تفاوت عقیده درباره [[ازدواج موقت]] نیز از موارد اختلافی میان این دو مذهب است. | ||
===شیعه === | ===شیعه === | ||
{{اصلی|شیعه}} | {{اصلی|شیعه}} | ||
شیعه | شیعه بهعنوان یکی از دو مذهب اصلی اسلام خود به فرقههای متعددی منشعب شده است. وجه مشترک همه این فرقهها اعتقاد به امامت و خلافت [[امام علی(ع)]] و دو فرزندش [[امام حسن]](ع) و [[امام حسین]](ع) بعد از پیامبر است. | ||
شیعیان در اکثر کشورهای اسلامی حضور دارند ولی بیشترین جمعیت شیعه در کشورهای [[ایران]]، [[عراق]]، [[جمهوری آذربایجان|آذربایجان]]، [[پاکستان]] و [[لبنان]] | شیعیان در اکثر کشورهای اسلامی حضور دارند ولی بیشترین جمعیت شیعه در کشورهای [[ایران]]، [[عراق]]، [[جمهوری آذربایجان|آذربایجان]]، [[پاکستان]] و [[لبنان]] ساکناند. | ||
=== اهل سنت === | === اهل سنت === | ||
{{اصلی|اهل سنت و جماعت}} | {{اصلی|اهل سنت و جماعت}} | ||
جمعیت اهلسنت از شیعیان بیشتر است. پیروان این مذهب نیز به فرقههای متعددی منشعب شدهاند. این انشعابها دو محور اعتقادی و فقهی دارد. تفاوت نگرش در اعتقادات باعث ایجاد سه گرایش [[معتزله]]، [[اشاعره|اشعری]] و [[ماتریدیه|ماتریدی]] شده است؛ تفاوت در فهم احکام فقهی و [[فروع دین]] نیز منتهی به ایجاد چهار مذهب فقهیِ [[حنفی]]، [[مالکی]]، [[فقه شافعی|شافعی]] و [[حنبلی]] شده است. | |||
===خوارج=== | ===خوارج=== | ||
{{اصلی|خوارج}} | {{اصلی|خوارج}} | ||
نخستین انشعاب در بین مسلمانان که به شکلگیری یک فرقه انجامید، انشعاب خوارج در [[جنگ صفین]] از سپاهیان [[امام علی(ع)]] است. خوارج درباره حکومت و نیز کسانی که مرتکب [[گناه کبیره]] شدهاند باورهای خاصی داشتند. | نخستین انشعاب در بین مسلمانان که به شکلگیری یک فرقه انجامید، انشعاب خوارج در [[جنگ صفین]] از سپاهیان [[امام علی(ع)]] است. خوارج درباره حکومت و نیز کسانی که مرتکب [[گناه کبیره]] شدهاند باورهای خاصی داشتند. خوارج بعدها به گروههای متعددی منشعب شدند و امروزه در کشورهایی چون [[عمان]] ساکناند. | ||
خوارج بعدها به گروههای متعددی منشعب شدند و امروزه در کشورهایی | |||
==تاریخ== | ==تاریخ== | ||
=== دوران مکه=== | === دوران مکه=== | ||
نقطه آغاز اسلام در شهر [[مکه]] واقع در شبه جزیره عربستان | نقطه آغاز اسلام در سال ۶۱۰ میلادی، در شهر [[مکه]]، واقع در شبه جزیره عربستان است که مصادف با چهلمین سال [[عام الفیل]] و نخستین سال [[بعثت]] [[حضرت محمد]] بن عبدالله(ص) پیامبر اسلام است. | ||
نخستین دوره اسلام دوره | نخستین دوره اسلام دوره سیزدهسالۀ سکونت و تبلیغ پیامبر اسلام در مکه است. در این دوره پیامبر سه سال بهصورت مخفی به دعوت مشغول بود. بعد از سه سال خداوند او را مأمور کرد بستگان نزدیکش را به اسلام دعوت کند.(نک: [[یوم الدار]]) در این دوره تعداد محدودی از افراد مسلمان شدند. در سالهای دوازده و سیزده بعثت، پیامبر در طی دو پیمان به نام [[بیعت عقبه]] زمینه مهاجرت به [[یثرب]] را آماده کرد. | ||
=== دوران مدینه=== | === دوران مدینه=== | ||
در | در ربیعالاول سال سیزدهم بعثت، پیامبر به مدینه [[هجرت]] کرد و با همراهی ساکنان مدینه نخستین حکومت اسلامی را بنیان نهاد. [[اصحاب]] پیامبر در مدینه دو گروه بزرگ بودند که با نام [[مهاجران]] و [[انصار]] شناخته میشدند. اکثر جمعیت انصار از دو قبیله بزرگ [[اوس و خزرج]] بودند. | ||
در این دوره پیامبر گرفتار | در این دوره پیامبر گرفتار جنگهای متعددی شدند که با عناوین [[غزوات]] و [[سرایا]] در تاریخ ثبت شدهاند. مهمترین غزوههای پیامبر [[جنگ بدر]] و [[جنگ احد|احد]] و [[جنگ خندق|خندق]] و [[فتح مکه]] هستند. بعد از فتح مکه تقریباً همه شبه جزیره عربستان مسلمان شدند. | ||
در این دوره | در این دوره همچنین پیامبر به سران کشورهای مختلف نامه نوشت و آنها را به اسلام دعوت کرد. این دوره ده سال طول کشید و با درگذشت رسول خدا(ص)، اسلام وارد دوران جدیدی شد. | ||
===دوران خلفای | ===دوران خلفای سهگانه=== | ||
پس از درگذشت پیامبر اسلام در [[سال ۱۱ هجری قمری]] در مدینه، با وجود وصیت او مبنی بر جانشینی [[علی بن ابیطالب]]، برخی از [[صحابه|اصحاب]]، [[ابوبکر بن ابی قحافه]] را به [[خلافت]] انتخاب کردند. پس از ابوبکر [[عمر بن خطاب]] و بعد از او [[عثمان بن عفان]] به خلافت رسیدند. | پس از درگذشت پیامبر اسلام در [[سال ۱۱ هجری قمری]] در مدینه، با وجود وصیت او مبنی بر جانشینی [[علی بن ابیطالب]]، برخی از [[صحابه|اصحاب]]، [[ابوبکر بن ابی قحافه]] را به [[خلافت]] انتخاب کردند. پس از ابوبکر [[عمر بن خطاب]] و بعد از او [[عثمان بن عفان]] به خلافت رسیدند. | ||
در دوره خلیفه اول چند درگیری با مرتدان و چند جنگ با پیامبران دروغین گزارش شده است. در دوران خلیفه دوم که حدود ده سال طول کشید فتوحات اسلامی گسترش یافت و مسلمانان [[ایران]] و [[شام]] و [[مصر]] و... را فتح کردند. در دوران خلیفه سوم نیز گسترش قلمرو اسلام ادامه داشت. | در دوره خلیفه اول چند درگیری با مرتدان و چند جنگ با پیامبران دروغین گزارش شده است. در دوران خلیفه دوم که حدود ده سال طول کشید فتوحات اسلامی گسترش یافت و مسلمانان [[ایران]] و [[شام]] و [[مصر]] و... را فتح کردند. در دوران خلیفه سوم نیز گسترش قلمرو اسلام ادامه داشت. مهمترین اتفاق این دوران شورشهای داخلی بود که به قتل خلیفه سوم و انتخاب علی بن ابیطالب(ع) بهعنوان خلیفه چهارم منجر شد. | ||
=== دوران امام علی(ع) و امام حسن(ع)=== | === دوران امام علی(ع) و امام حسن(ع)=== | ||
دوران خلافت [[امام علی(ع)]] (۳۷-۴۰ ه.ق) کمتر از پنج سال طول کشید. سه جنگ داخلی [[جنگ جمل|جمل]]، [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان| نهروان]] از اتفاقات مهم این دوره است. امام علی(ع) در [[مسجد کوفه]] توسط یکی از [[خوارج]]، [[ترور]] شد و مردم با [[امام حسن مجتبی(ع)]] فرزند ارشد ایشان بیعت کردند. | دوران خلافت [[امام علی(ع)]] (۳۷-۴۰ ه.ق) کمتر از پنج سال طول کشید. سه جنگ داخلی [[جنگ جمل|جمل]]، [[جنگ صفین|صفین]] و [[جنگ نهروان| نهروان]] از اتفاقات مهم این دوره است. امام علی(ع) در [[مسجد کوفه]] توسط یکی از [[خوارج]]، [[ترور]] شد و مردم با [[امام حسن مجتبی(ع)]] فرزند ارشد ایشان بیعت کردند. | ||
دوران خلافت امام حسن مجتبی(ع) کمتر از شش ماه به طول انجامید که بیشتر آن نیز به جنگ داخلی سپاه امام با سپاه شام به فرماندهی [[معاویه|معاویه پسر ابوسفیان]] گذشت. جنگ، با امضای [[صلح امام حسن|صلح نامه]] | دوران خلافت امام حسن مجتبی(ع) کمتر از شش ماه به طول انجامید که بیشتر آن نیز به جنگ داخلی سپاه امام با سپاه شام به فرماندهی [[معاویه|معاویه پسر ابوسفیان]] گذشت. جنگ، با امضای [[صلح امام حسن|صلح نامه]] و انتقال خلافت به [[معاویه]] به پایان رسید. | ||
=== دوران بنی امیه === | === دوران بنی امیه === | ||
{{اصلی|بنی امیه}} | {{اصلی|بنی امیه}}خلافتِ سلسله بنیامیه با آغاز [[خلافت]] [[معاویه]] در ۴۱ق آغاز شد و در ۱۳۲ق با شکست مروان بن محمد به پایان رسید. در این سالها ۱۴ پادشاه بر ممالک اسلامی حکومت کردند. پس از معاویة بن یزید، خلافت امویان به شاخه مروانی انتقال یافت. امویان با نبرد در مرزهای شرقی و مرزهای روم، گستره حکومت اسلامی را هر روز وسیعتر میکردند. سرکوب [[خوارج]] و [[شیعیان]] از سیاستهای مستمر امویان بود. بنی امیه بارها حرمت مقدسات اسلامی را شکستند. | ||
=== دوران بنی عباس=== | === دوران بنی عباس=== | ||
{{اصلی|بنی عباس}}حکومت عباسیان پس از [[بیعت]] با [[ابوالعباس سفاح]] در [[سال ۱۳۲ هجری قمری|سال ۱۳۲ق]] آغاز شد و در [[سال ۶۵۶ هجری قمری|سال ۶۵۶ق]] در دوره حکومت [[المستعصم بالله]] به پایان رسید. در این سالها ۳۷ پادشاه عباسی بر سرزمینهای اسلامی حکومت | {{اصلی|بنی عباس}}حکومت عباسیان پس از [[بیعت]] با [[ابوالعباس سفاح]] در [[سال ۱۳۲ هجری قمری|سال ۱۳۲ق]] آغاز شد و در [[سال ۶۵۶ هجری قمری|سال ۶۵۶ق]] در دوره حکومت [[المستعصم بالله]] به پایان رسید. در این سالها ۳۷ پادشاه عباسی بر سرزمینهای اسلامی حکومت کردند. | ||
=== دوران فاطمیان=== | === دوران فاطمیان=== | ||
{{اصلی|فاطمیان}} | {{اصلی|فاطمیان}} | ||
فاطمیان از شیعیان [[اسماعیلیه|اسماعیلی]]، خاندانی که در سالهای ۲۹۷ تا ۵۶۷ قمری بر مناطق وسیعی از سرزمینهای غرب [[جهان اسلام]] فرمان میراندند و با عنوان عبیدیان نیز شناخته میشدند. فاطمیان در رقابت با خلفای عباسی، خود را خلفای بر حق میدانستند. حکومت فاطمیان ابتدا در [[مراکش]] کنونی | فاطمیان از شیعیان [[اسماعیلیه|اسماعیلی]]، خاندانی که در سالهای ۲۹۷ تا ۵۶۷ قمری بر مناطق وسیعی از سرزمینهای غرب [[جهان اسلام]] فرمان میراندند و با عنوان عبیدیان نیز شناخته میشدند. فاطمیان در رقابت با خلفای عباسی، خود را خلفای بر حق میدانستند. حکومت فاطمیان ابتدا در [[مراکش]] کنونی تأسیس شد و پس از مدتی بر سراسر شمال آفریقا، [[مصر]]، [[شام]] و [[یمن]] غلبه یافته و نفوذ خود را تا [[حجاز]] نیز گستراندند و بر بخشهایی از دریای مدیترانه حاکم شده و سیسیل را تصرف کردند. | ||
=== دوران عثمانی=== | === دوران عثمانی=== | ||
{{اصلی|عثمانی}} | {{اصلی|عثمانی}} | ||
بر اساس یکی از نقلها، عثمانیها منتسب به قبیله ترک، به نام قاپی هستند. این قبیله از آسیا میانه با رهبری '''ارطغل'''، بهسمت غرب حرکت کرد و بعدها به سپاه علاءالدین سلجوقی از پادشاهان [[سلجوقیان|سلجوقی]] پیوستند. علاءالدین سلجوقی با حمایت این گروه، در سال ۱۲۳۳ق، در جنگی به پیروزی رسید و علاءالدین بهعنوان پاداش، این قبیله را در یکی از مناطق تحت خود در شمال غرب آناتولی و در مرزهای دولت سلجوقی، اسکان داد.<ref name=":0">احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۱۶-۱۷.</ref> | |||
ارطغل، به حافظت از مرزها بسنده نکرد و به سرزمینهای بیزانس حمله برد و مناطقی را تصرف کرد. پس از مرگ ارطغل، در سال ۱۲۸۸ق، فرزندش عثمان -کسی که بعدها دولت عثمانی به نام وی نامیده شد- برجای پدر نشست.این امیرنشین | ارطغل، به حافظت از مرزها بسنده نکرد و به سرزمینهای بیزانس حمله برد و مناطقی را تصرف کرد. پس از مرگ ارطغل، در سال ۱۲۸۸ق، فرزندش عثمان -کسی که بعدها دولت عثمانی به نام وی نامیده شد- برجای پدر نشست.این امیرنشین بهسرعت ترقی کرد و به مرور به امپراتوری بزرگی تبدیل شد. این دولت نقش قابل توجهی در نشر اسلام در اروپا و دفاع از مسلمانان در مقابل حملات [[صلیبیها]] برعهده داشت.<ref name=":0" /> | ||
دولت عثمانی مناطق مختلفی مانند [[بالکان]] در اروپا و | دولت عثمانی مناطق مختلفی مانند [[بالکان]] در اروپا و آناتولی،<ref>احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۲۳.</ref> [[مصر]]، [[شام]]، [[حجاز]]<ref>احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۲۹.</ref> در آسیا را به تصرف خود درآورد. از جمله اقدامات دولت عثمانی، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>احمدیاقی، دولت عثمانی، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۵-۲۰۵.</ref> | ||
* حمایت از [[حرمین شریفین]] در برابر حملات [[صلیبیها]] | * حمایت از [[حرمین شریفین]] در برابر حملات [[صلیبیها]]؛ | ||
* ممانعت از سکونت [[یهودیت|یهودیان]] در | * ممانعت از سکونت [[یهودیت|یهودیان]] در سینا؛ | ||
* ممانعت دولت عثمانی از مهاجرت یهودیان به [[فلسطین]] | * ممانعت دولت عثمانی از مهاجرت یهودیان به [[فلسطین]]؛ | ||
* گسترش اسلام به اروپا | * گسترش اسلام به اروپا. | ||
== اسلام و دیگر ادیان== | == اسلام و دیگر ادیان== | ||
بر اساس آیات قرآن و [[سنت]] اسلامی، مسلمانان حضور برخی از دیگر ادیان را در حکومت اسلامی به رسمیت میشناسند هر چند باورهای آنان را نادرست میشمرند. | بر اساس آیات قرآن و [[سنت]] اسلامی، مسلمانان حضور برخی از دیگر ادیان را در حکومت اسلامی به رسمیت میشناسند هر چند باورهای آنان را نادرست میشمرند. | ||
آیینهای صابئی، یهودی، مسیحی و زرتشتی در [[قرآن]] ذکر شدهاند.<ref>سوره حج، آیه ۱۸</ref> از آنجا که به باور مسلمانان این ادیان مبتنی بر کتاب | آیینهای صابئی، یهودی، مسیحی و زرتشتی در [[قرآن]] ذکر شدهاند.<ref>سوره حج، آیه ۱۸</ref> از آنجا که به باور مسلمانان این ادیان مبتنی بر کتاب آسمانیاند به آنها [[اهل کتاب]] گفته میشود. بر اساس احکام اسلامی این اقلیتهای دینی اگر در جامعه اسلامی زندگی کنند باید مالیاتی به نام [[جزیه]] بدهند. در متون دینی از این اقلیتها با نام [[ کافر ذمی| کفار ذمی]] یا اهل ذمه نیز یاد شده است. | ||
==جغرافیا و جمعیت مسلمانان== | ==جغرافیا و جمعیت مسلمانان== | ||
خط ۱۷۷: | خط ۱۷۵: | ||
مسلمانان امروزه در بیشتر کشورهای جهان حضور دارند. جمعیت مسلمانان جهان حدود یک و نیم میلیارد نفر است. اکثر مسلمانان در قاره آسیا و به ویژه خاورمیانه زندگی میکنند. | مسلمانان امروزه در بیشتر کشورهای جهان حضور دارند. جمعیت مسلمانان جهان حدود یک و نیم میلیارد نفر است. اکثر مسلمانان در قاره آسیا و به ویژه خاورمیانه زندگی میکنند. | ||
پرجمعیتترین کشور مسلمان [[اندونزی]] است. [[عربستان]] | پرجمعیتترین کشور مسلمان [[اندونزی]] است. [[عربستان]] بهعلت وجود دو شهر [[مکه]] و [[مدینه]] و برگزاری مراسم سالیانه [[حج]] در آن، از کشورهای مهم مسلمان محسوب میشود. [[عراق]] نیز از کشورهای مهم اسلامی است که مقبره شش [[امامان شیعه|امام شیعه]] در آن است و مدتها پایتخت خلافت اسلامی بوده است؛ همچنین یکی از بزرگترین و باسابقهترین [[حوزه علمیه|حوزههای علمیه]] شیعه در شهر [[نجف]] عراق قرار دارد. ایران نیز بهواسطه نظام جمهوری اسلامی و وجود مراکز مذهبی معروف، مانند شهر مشهد و [[حرم امام رضا(ع)]] و حوزههای علمیه کهن و دستیابی به پیشرفتهای علمی و فناوری، جایگاهی ویژه در جهان اسلام دارد. | ||
== پانویس == | == پانویس == |