کاربر ناشناس
احمد بن ابی نصر بزنطی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←آثار) |
imported>Mahboobi بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
نام جد اول و دومش به ترتیب عَمرو و زید بوده است که برای اختصار، غالباً نام اول را حذف می کنند و به جای زید نیز کنیه او، ابی نصر، را می آورند. گاهی نیز از بزنطی باعنوان «ابن ابی نصر» یاد می کنند.<ref>مامقانی ، ج1، ص77.</ref> گاهی برای فرا گیری علوم، نزد [[امامان شیعه|ائمه]] (ع) مى‌شتافت. همچنین‌در خلال برخى روایات، از اقامت او در [[قادسیه]]، در حدود سال200ق سخن‌آمده‌است. <ref>نک: حمیری، 66؛ کشى، 88 -89.</ref> | نام جد اول و دومش به ترتیب عَمرو و زید بوده است که برای اختصار، غالباً نام اول را حذف می کنند و به جای زید نیز کنیه او، ابی نصر، را می آورند. گاهی نیز از بزنطی باعنوان «ابن ابی نصر» یاد می کنند.<ref>مامقانی ، ج1، ص77.</ref> گاهی برای فرا گیری علوم، نزد [[امامان شیعه|ائمه]] (ع) مى‌شتافت. همچنین‌در خلال برخى روایات، از اقامت او در [[قادسیه]]، در حدود سال200ق سخن‌آمده‌است. <ref>نک: حمیری، 66؛ کشى، 88 -89.</ref> | ||
| خط ۷: | خط ۸: | ||
==خاندان بزنطی== | ==خاندان بزنطی== | ||
وابستگی (وِلاء) او به قبیله سَکون ، از شاخه های بزرگ قبیله [[کنده]] [[یمن]] ، مورد اتفاق است <ref>(نجاشی ، ص 75؛ طوسی ، 1351ش ، ص 36، پانویس ؛ کشّی ، ش 1102؛ تستری ، ج 1، ص 563ـ566). شیخ طوسی (ص 36)</ref> | وابستگی (وِلاء) او به قبیله سَکون ، از شاخه های بزرگ قبیله [[کنده]] [[یمن]] ، مورد اتفاق است <ref>(نجاشی ، ص 75؛ طوسی ، 1351ش ، ص 36، پانویس ؛ کشّی ، ش 1102؛ تستری ، ج 1، ص 563ـ566). شیخ طوسی (ص 36)</ref> | ||
این خاندان در [[کوفه]] از خاندان های معتبر [[شیعه دوازده امامی|امامى]] بوده، و از افراد شناخته شده آن‌پسر عموی وی، [[اسماعیل بن مهران]] قابل ذکر است <ref>شیخ‌طوسى، الفهرست، 3، الغیبه، 1؛ نجاشى، 6، 5، 90؛ قس: کشى، 89، به‌تعبیر «کانا من‌ولد تحریف‌موالى‌السکون»</ref> | این خاندان در [[کوفه]] از خاندان های معتبر [[شیعه دوازده امامی|امامى]] بوده، و از افراد شناخته شده آن‌پسر عموی وی، [[اسماعیل بن مهران]] قابل ذکر است.<ref>شیخ‌طوسى، الفهرست، 3، الغیبه، 1؛ نجاشى، 6، 5، 90؛ قس: کشى، 89، به‌تعبیر «کانا من‌ولد تحریف‌موالى‌السکون»</ref> | ||
==ارتباط با امامان(ع)هم عصر== | ==ارتباط با امامان(ع)هم عصر== | ||
در میان منابع [[رجال|رجالى]]، تنها برخى به گفتگوی بزنطى با [[امام جواد (ع)]] نیز اشاره کرده‌اند <ref>نک: شیخ‌طوسى، رجال، 97؛ نجاشى، 5؛</ref> در اینکه وی از [[امام کاظم(ع)]] روایت نقل کرده اختلاف است، <ref>نک: شیخ‌طوسى، همان، 66؛</ref> برای نقد اقوال، <ref>نک: تستری، /68.</ref> افزون بر ائمه(ع)، بزنطى از شیوخى از اصحاب‌ائمه(ع) نیز دانش آموخته است که از شمار آنان مى‌توان کسانى چون [[عبدالله بن سنان]]، [[حماد بن عثمان]]، [[جمیل بن دراج]]، [[ابان بن عثمان]] و [[عاصم بن حمید]] را برشمرد. | در میان منابع [[رجال|رجالى]]، تنها برخى به گفتگوی بزنطى با [[امام جواد (ع)]] نیز اشاره کرده‌اند <ref>نک: شیخ‌طوسى، رجال، 97؛ نجاشى، 5؛</ref> در اینکه وی از [[امام کاظم(ع)]] روایت نقل کرده اختلاف است، <ref>نک: شیخ‌طوسى، همان، 66؛</ref> برای نقد اقوال، <ref>نک: تستری، /68.</ref> افزون بر ائمه(ع)، بزنطى از شیوخى از اصحاب‌ائمه(ع) نیز دانش آموخته است که از شمار آنان مى‌توان کسانى چون [[عبدالله بن سنان]]، [[حماد بن عثمان]]، [[جمیل بن دراج]]، [[ابان بن عثمان]] و [[عاصم بن حمید]] را برشمرد. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
در فهرست شاگردان و راویان‌او نیز نام شخصیتهای برجسته ای چون[[ابراهیم بن هاشم قمى]]، [[حسین بن سعید اهوازی]]، [[احمد بن محمد برقی]]، [[حسن بن محبوب]] و [[على بن مهزیار]] دیده مى‌شود. در شمار شاگردان‌او همچنین باید به [[محمد بن عیسى بن عبید یقطینى]] اشاره کرد که به گفته خود در 10ق/25م از وی دانش آموخته بوده‌است. <ref>نجاشى، ص90؛ نیز نک: اردبیلى، ص9 -1؛ خویى، ص36- 38.</ref> | در فهرست شاگردان و راویان‌او نیز نام شخصیتهای برجسته ای چون[[ابراهیم بن هاشم قمى]]، [[حسین بن سعید اهوازی]]، [[احمد بن محمد برقی]]، [[حسن بن محبوب]] و [[على بن مهزیار]] دیده مى‌شود. در شمار شاگردان‌او همچنین باید به [[محمد بن عیسى بن عبید یقطینى]] اشاره کرد که به گفته خود در 10ق/25م از وی دانش آموخته بوده‌است. <ref>نجاشى، ص90؛ نیز نک: اردبیلى، ص9 -1؛ خویى، ص36- 38.</ref> | ||
==گرایش مذهبى== | ==گرایش مذهبى== | ||
از نظر گرایش مذهبى، وی پس از درگذشت [[امام کاظم(ع)|امام‌کاظم‌ع]]، نخست در شمار قائلان به [[واقفه|وقف ]] قرار داشت، اما در پى مکاتبه‌ای با [[امام‌رضا]] (ع)، به امامت آن حضرت معتقد شد. <ref>نک:حمیری،ص 52؛ ابن‌بابویه، عیون...، ص13؛ شیخ‌طوسى، الغیبه،ص 1-2.</ref> | از نظر گرایش مذهبى، وی پس از درگذشت [[امام کاظم(ع)|امام‌کاظم‌ع]]، نخست در شمار قائلان به [[واقفه|وقف ]] قرار داشت، اما در پى مکاتبه‌ای با [[امام‌رضا]] (ع)، به امامت آن حضرت معتقد شد. <ref>نک:حمیری،ص 52؛ ابن‌بابویه، عیون...، ص13؛ شیخ‌طوسى، الغیبه،ص 1-2.</ref> | ||
از آن‌پس، نام‌او در کنار رجالى چون [[هشام‌بن سالم]] و [[صفوان بن یحیى]] جای گرفته است که از نخستین مروجان گرایش [[قطعیه]] در کوفه بوده‌اند و بر پایه آنچه [[على بن‌احمد علوی]]، مؤلف واقفى کتاب نصره الواقفه نمایانده، وی مؤثرترین فرد در ترویج گرایش قطعى بوده است.<ref>نک: الغیبه، 2.</ref> | از آن‌پس، نام‌او در کنار رجالى چون [[هشام‌بن سالم]] و [[صفوان بن یحیى]] جای گرفته است که از نخستین مروجان گرایش [[قطعیه]] در کوفه بوده‌اند و بر پایه آنچه [[على بن‌احمد علوی]]، مؤلف واقفى کتاب نصره الواقفه نمایانده، وی مؤثرترین فرد در ترویج گرایش قطعى بوده است.<ref>نک: الغیبه، 2.</ref> | ||
| | ||
==نماینده مکتب هشام== | |||
در پى جویى گرایشهای درونى قطعیه نیز باید گفت: پس از درگذشت هشام بن سالم، شخصیتى که بتوان او را به‌عنوان نماینده مکتب هشام‌ابن‌سالم در دفاع از مواضع‌اصولى آن به شمار آورد، بزنطى است که به نقد دیدگاههای اساسى مکتب‌هشام‌بن‌حکم در باب دانش‌امام و منابع دانش فقهى ائمه همت گمارده است. <ref>نک: پاکتچى، 5</ref> | در پى جویى گرایشهای درونى قطعیه نیز باید گفت: پس از درگذشت هشام بن سالم، شخصیتى که بتوان او را به‌عنوان نماینده مکتب هشام‌ابن‌سالم در دفاع از مواضع‌اصولى آن به شمار آورد، بزنطى است که به نقد دیدگاههای اساسى مکتب‌هشام‌بن‌حکم در باب دانش‌امام و منابع دانش فقهى ائمه همت گمارده است. <ref>نک: پاکتچى، 5</ref> | ||
==روایات بزنطی در باب علم ائمه(ع)== | ==روایات بزنطی در باب علم ائمه(ع)== | ||
در باب علم‌ائمه‌ع روایات متعددی به نقل از بزنطى در منابع روایى امامیه، همچون [[کافی]] [[کلینی]]، [[قرب الاسناد]] [[عبدالله بن جعفر حمیری|حمیری]]، [[بصائر الدرجات]] [[محمد بن حسن بن فروخ صفار|صفار]] و کتاب [[الاختصاص]] به ثبت رسیده است، اما در این میان، یک روایت با وجود کوتاهى‌سخن، از درخششى خاص در تبیین مواضع مکتب هشام‌بن سالم برخوردار است؛ بر پایه این روایت که بر نقل مستقیم بزنطى‌از [[امام‌رضا]] ع‌استوار است، ایمان هیچ بنده‌ای کمال نمى‌یابد، مگر آنکه بشناسد آنچه برای نخستین‌ِ ایشان ائمه‌ع است، برای آخرین‌ایشان نیز همان است و ایشان در حجت و طاعت و حلال و حرام با یکدیگر برابرند.<ref>حمیری، 53؛ الاختصاص، 2؛ قس: همین مضمون‌از صفوان‌بن‌یحیى، کلینى، /75؛ صفار، 00.</ref> | در باب علم‌ائمه‌ع روایات متعددی به نقل از بزنطى در منابع روایى امامیه، همچون [[کافی]] [[کلینی]]، [[قرب الاسناد]] [[عبدالله بن جعفر حمیری|حمیری]]، [[بصائر الدرجات]] [[محمد بن حسن بن فروخ صفار|صفار]] و کتاب [[الاختصاص]] به ثبت رسیده است، اما در این میان، یک روایت با وجود کوتاهى‌سخن، از درخششى خاص در تبیین مواضع مکتب هشام‌بن سالم برخوردار است؛ بر پایه این روایت که بر نقل مستقیم بزنطى‌از [[امام‌رضا]] ع‌استوار است، ایمان هیچ بنده‌ای کمال نمى‌یابد، مگر آنکه بشناسد آنچه برای نخستین‌ِ ایشان ائمه‌ع است، برای آخرین‌ایشان نیز همان است و ایشان در حجت و طاعت و حلال و حرام با یکدیگر برابرند.<ref>حمیری، 53؛ الاختصاص، 2؛ قس: همین مضمون‌از صفوان‌بن‌یحیى، کلینى، /75؛ صفار، 00.</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۴۳: | ||
در سخن‌از روشهای [[فقه|فقهى]]، نخست باید به مبحث حدیثین‌ِ مختلفین اشاره‌نمود که از دغدغه‌های فکری بزنطى بوده، و این‌امر به طور گسترده در روایات بازمانده از او بازتاب یافته است؛ به‌خصوص در این باره باید به نامه‌ای‌اشاره کرد که بزنطى خطاب به‌امام‌رضا ع نوشته بوده، و در آن ضمن ابراز نگرانى خود نسبت به اختلاف اقوال فقهى از ائمه‌ع، بر جایگاه تقیه در تفسیر این اختلاف تأکید داشته است. <ref>حمیری، 52</ref> | در سخن‌از روشهای [[فقه|فقهى]]، نخست باید به مبحث حدیثین‌ِ مختلفین اشاره‌نمود که از دغدغه‌های فکری بزنطى بوده، و این‌امر به طور گسترده در روایات بازمانده از او بازتاب یافته است؛ به‌خصوص در این باره باید به نامه‌ای‌اشاره کرد که بزنطى خطاب به‌امام‌رضا ع نوشته بوده، و در آن ضمن ابراز نگرانى خود نسبت به اختلاف اقوال فقهى از ائمه‌ع، بر جایگاه تقیه در تفسیر این اختلاف تأکید داشته است. <ref>حمیری، 52</ref> | ||
در گفت‌وگو از مبحث [[اجتهاد]] و [[استنباط]]، باید گفت تأیید اندیشه القاء اصول و تفریع فقیهان که از سوی هشام بن سالم مورد تأکید قرار داشته، در آموزشهای فقهى احمد بن‌محمد بزنطى نیز مطرح بوده است؛ چنانکه وی در کتاب جامع‌خود، روایاتى با همین مضمون‌را به نقل‌از هشام‌بن‌سالم و نیز به‌نقل مستقیم خود از امام‌رضا ع ثبت نموده بود. <ref>نک: ابن‌ادریس، 77، به‌نقل‌از جامع‌بزنطى.</ref> | در گفت‌وگو از مبحث [[اجتهاد]] و [[استنباط]]، باید گفت تأیید اندیشه القاء اصول و تفریع فقیهان که از سوی هشام بن سالم مورد تأکید قرار داشته، در آموزشهای فقهى احمد بن‌محمد بزنطى نیز مطرح بوده است؛ چنانکه وی در کتاب جامع‌خود، روایاتى با همین مضمون‌را به نقل‌از هشام‌بن‌سالم و نیز به‌نقل مستقیم خود از امام‌رضا ع ثبت نموده بود. <ref>نک: ابن‌ادریس، 77، به‌نقل‌از جامع‌بزنطى.</ref> | ||
==دیدگاه علما در باره بزنطی== | ==دیدگاه علما در باره بزنطی== | ||
[[محقق حلی]] در سده ق، از بزنطى به‌عنوان یکى‌از فقیهان متقدم [[امامیه]] یاد کرده که نقش او در گسترش دانش فقه تا عصر وی همچنان مورد توجه بوده است.<ref>نک: همو، 13، جم؛ علامه حلى، 04؛ شهید اول، /68.</ref> | [[محقق حلی]] در سده ق، از بزنطى به‌عنوان یکى‌از فقیهان متقدم [[امامیه]] یاد کرده که نقش او در گسترش دانش فقه تا عصر وی همچنان مورد توجه بوده است.<ref>نک: همو، 13، جم؛ علامه حلى، 04؛ شهید اول، /68.</ref> | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۳: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
در میان‌آثار او آنچه دارای اهمیت فقهى بوده، اینهاست: | در میان‌آثار او آنچه دارای اهمیت فقهى بوده، اینهاست: | ||
# الجامع: در فهرستهای‌ارائه شده‌از آثار بزنطى، الجامع در صدر قرار دارد و این‌نوشته، در بردارنده مجموعه‌ای گسترده از اخبار در زمینه‌های گوناگون معارف دینى، به ویژه فقه بوده است. <ref>نک: ابوغالب، 0؛ ابن‌ندیم، 76؛ شیخ‌طوسى، رجال، 66، الفهرست، 3؛ نجاشى، 5</ref> نسخه‌هایى از این اثر تا سده ق‌هنوز باقى‌بوده است، به طوری که مى‌توان برگرفته‌ها و نقل قولهایى از آن را در آثار گوناگون آن سده‌ها از [[ابن ادریس حلی]] و [[آبى]] بازیافت. همچنین‌اقتباس های[[سید ابن طاووس|ابن‌طاووس]] از یکى‌از آثار بزنطى، ظاهراً باید برگرفته‌از همین‌اثر بوده‌باشد. <ref>ابن‌ادریس، 77- 78؛ آبى، /25؛ ابن‌طاووس، 7- 8</ref> | |||
# المسائل: [[ابن ندیم]] در [[الفهرست (ابن ندیم)|فهرست]] خود،از این اثر یاد کرده، و عنوان آن در رساله [[ابوغالب زراری]] به‌شکل گویاتر مسائل‌الرضا ع ضبط شده‌است <ref>ابن‌ندیم، همانجا؛ ابوغالب، 3</ref>. در گزارش‌ابوغالب، محمد بن‌حسین‌بن‌ابى‌الخطاب به‌عنوان راوی کتاب معرفى شده‌است.گفتنى‌است نسخه‌ای مشتمل بر مجموعه‌ای‌از احادیث فقهى به‌صورت پرسش‌و پاسخ میان بزنطى و [[امام‌رضا|امام رضا]] ع به‌روایت [[عبدالله بن جعفر حمیری]] نیز وجود داشته‌که‌امکان یکى بودن آن با کتاب المسائل وجود دارد. این‌نسخه‌به‌عنوان‌بخشى‌از قرب‌الاسناد حمیری برجای‌مانده، و در بخش مربوط به‌امام‌رضا ع‌از این‌کتاب، درج‌گردیده‌است. <ref>حمیری، 51-73؛ نیز نک: ابوغالب، 7، 2: «کتاب» بزنطى</ref> | |||
نسخه‌هایى از این اثر تا سده ق‌هنوز باقى‌بوده است، به طوری که مى‌توان برگرفته‌ها و نقل قولهایى از آن را در آثار گوناگون آن سده‌ها از [[ابن ادریس حلی]] و [[آبى]] بازیافت. همچنین‌اقتباس های[[سید ابن طاووس|ابن‌طاووس]] از یکى‌از آثار بزنطى، ظاهراً باید برگرفته‌از همین‌اثر بوده‌باشد. <ref>ابن‌ادریس، 77- 78؛ آبى، /25؛ ابن‌طاووس، 7- 8</ref> | # النوادر: [[شیخ طوسی]] در [[فهرست طوسی|فهرست]] خود به‌اثری با این عنوان‌از بزنطى‌اشاره‌کرده، و [[یحیی بن زکریا]] بن شیبان را به‌عنوان راوی‌آن معرفى نموده‌است. همچنین [[نجاشی]] در فهرست‌آثار بزنطى، از دو کتاب متفاوت با عنوان نوادر یاد کرده‌که‌نخستین‌ِ آن‌دو به‌روایت یحیى‌بن‌زکریا بوده‌است. <ref>شیخ‌طوسى، الفهرست، نیز نجاشى، همانجاها</ref> نسخه‌هایى‌از این‌اثر تا سده ق‌همچنان برجای بوده، و [[ابن ادریس حلی]] در [[مستطرفات سرائر]]، گزیده‌هایى‌از روایات‌آن‌را ضبط کرده‌است. <ref>ص72- 75</ref> | ||
گفتنى‌است نسخه‌ای مشتمل بر مجموعه‌ای‌از احادیث فقهى به‌صورت پرسش‌و پاسخ میان بزنطى و [[امام‌رضا|امام رضا]] ع به‌روایت [[عبدالله بن جعفر حمیری]] نیز وجود داشته‌که‌امکان یکى بودن آن با کتاب المسائل وجود دارد. این‌نسخه‌به‌عنوان‌بخشى‌از قرب‌الاسناد حمیری برجای‌مانده، و در بخش مربوط به‌امام‌رضا ع‌از این‌کتاب، درج‌گردیده‌است. <ref>حمیری، 51-73؛ نیز نک: ابوغالب، 7، 2: «کتاب» بزنطى</ref> | |||
نسخه‌هایى‌از این‌اثر تا سده ق‌همچنان برجای بوده، و [[ابن ادریس حلی]] در [[مستطرفات سرائر]]، گزیده‌هایى‌از روایات‌آن‌را ضبط کرده‌است. <ref>ص72- 75</ref> | |||
گفتنى است که نسخه یا نسخه‌هایى‌از آثار فقهى- روایى بزنطى در اختیار [[شیخ صدوق|ابن‌بابویه]] قرار داشته، و در جای‌جای [[من لا یحضره الفقیه|من‌لایحضره‌الفقیه]] مورد استفاده او قرار گرفته است ابن‌بابویه، «مشیخه...»، 8، اما وی‌در سخن‌از این منابع تصریحى به‌عنوان‌آثار مورد استفاده خود نداشته‌است. | گفتنى است که نسخه یا نسخه‌هایى‌از آثار فقهى- روایى بزنطى در اختیار [[شیخ صدوق|ابن‌بابویه]] قرار داشته، و در جای‌جای [[من لا یحضره الفقیه|من‌لایحضره‌الفقیه]] مورد استفاده او قرار گرفته است ابن‌بابویه، «مشیخه...»، 8، اما وی‌در سخن‌از این منابع تصریحى به‌عنوان‌آثار مورد استفاده خود نداشته‌است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
*آبى، حسن، کشف‌الرموز، قم، 408ق. | |||
*ابن‌ادریس، محمد، السرائر، تهران، 270ق. | |||
*آبى، حسن، کشف‌الرموز، قم، | *ابن‌بابویه، محمد، عیون‌اخبار الرضا ع، نجف، 390ق/970م. | ||
*ابن‌ادریس، محمد، السرائر، تهران، | * همو، «مشیخه الفقیه»، همراه‌ج من‌لایحضره‌الفقیه، به‌کوشش‌حسن‌موسوی‌خرسان، نجف، 376ق/957م. | ||
*ابن‌بابویه، محمد، عیون‌اخبار الرضا ع، نجف، 390ق/ | *ابن شهرآشوب ، معالم العلماء ، نجف 1380/1961. | ||
*ابن شهرآشوب ، معالم العلماء ، نجف 1380/ | *ابن‌حجر عسقلانى، احمد، لسان‌المیزان، حیدرآباد دکن، 329-331ق. | ||
*ابن‌حجر عسقلانى، احمد، لسان‌المیزان، حیدرآباد دکن، 329- | *ابن‌طاووس، على، محاسبه النفس، تهران، 318ق. | ||
*ابن‌طاووس، على، محاسبه النفس، تهران، | *ابن‌ندیم، الفهرست. | ||
*ابوغالب‌زراری، احمد، رساله فى‌آل‌اعین، به‌کوشش‌محمد على‌ابطحى، اصفهان، | *ابوغالب‌زراری، احمد، رساله فى‌آل‌اعین، به‌کوشش‌محمد على‌ابطحى، اصفهان، 399ق. | ||
*الاختصاص، منسوب‌به‌شیخ‌مفید، به‌کوشش‌على‌اکبر غفاری، قم، منشورات‌جماعه | *الاختصاص، منسوب‌به‌شیخ‌مفید، به‌کوشش‌على‌اکبر غفاری، قم، منشورات‌جماعه المدرسین. | ||
*اردبیلى، محمد، جامع‌الرواه، بیروت، 403ق/ | *اردبیلى، محمد، جامع‌الرواه، بیروت، 403ق/983م. | ||
*برقى، احمد، «رجال»، همراه‌رجال‌ابن‌داوود، به‌کوشش‌جلال‌الدین‌محدث‌ارموی، تهران، | *برقى، احمد، «رجال»، همراه‌رجال‌ابن‌داوود، به‌کوشش‌جلال‌الدین‌محدث‌ارموی، تهران، 342ش. | ||
*پاکتچى، احمد، «گرایشهای‌فقه‌امامیه‌در سده دوم‌و سوم‌هجری»، نامه فرهنگستان‌علوم، 375ش، شم | *پاکتچى، احمد، «گرایشهای‌فقه‌امامیه‌در سده دوم‌و سوم‌هجری»، نامه فرهنگستان‌علوم، 375ش، شم. | ||
*تستری، محمد تقى، قاموس‌الرجال، قم، | *تستری، محمد تقى، قاموس‌الرجال، قم، 410ق. | ||
*حمیری، عبدالله، قرب‌الاسناد، تهران، مکتبه | *حمیری، عبدالله، قرب‌الاسناد، تهران، مکتبه نینوی‌الحدیثه. | ||
*خویى، ابوالقاسم، معجم‌الرجال، نجف، 398ق/ | *خویى، ابوالقاسم، معجم‌الرجال، نجف، 398ق/978م. | ||
*ذهبى، محمد، میزان‌الاعتدال، به‌کوشش‌على‌محمد بجاوی، قاهره، 382ق/ | *ذهبى، محمد، میزان‌الاعتدال، به‌کوشش‌على‌محمد بجاوی، قاهره، 382ق/963م. | ||
*راوندی، سعید، الخرائج‌و الجرائح، قم، | *راوندی، سعید، الخرائج‌و الجرائح، قم، 409ق. | ||
*شهید اول، محمد، غایه المراد، به‌کوشش‌رضا مختاری، قم، | *شهید اول، محمد، غایه المراد، به‌کوشش‌رضا مختاری، قم، 414ق. | ||
*شیخ‌طوسى،محمد، رجال، به‌کوشش‌محمدصادق‌آل‌بحرالعلوم، نجف،381ق/ | *شیخ‌طوسى،محمد، رجال، به‌کوشش‌محمدصادق‌آل‌بحرالعلوم، نجف،381ق/961م. | ||
*صفار، محمد، بصائر الدرجات، تهران، | *همو، الغیبه، به‌کوشش‌عبادالله‌طهرانى‌و على‌احمد ناصح، قم، 411ق. | ||
*عقیلى، محمد، کتاب‌الضعفاء الکبیر، به‌کوشش عبدالمعطى‌امین‌قلعجى، بیروت، 404ق/ | *همو، الفهرست، به‌کوشش‌محمد صادق‌آل‌بحرالعلوم، نجف، 380ق. | ||
*علامه حلى، حسن، مختلف‌الشیعه، تهران، | *صفار، محمد، بصائر الدرجات، تهران، 404ق. | ||
*کشى، محمد، معرفه الرجال، اختیار شیخ‌طوسى، به‌کوشش‌حسن‌مصطفوی، مشهد، | *عقیلى، محمد، کتاب‌الضعفاء الکبیر، به‌کوشش عبدالمعطى‌امین‌قلعجى، بیروت، 404ق/984م. | ||
*کلینى، محمد، الکافى، به‌کوشش‌على‌اکبر غفاری، تهران، | *علامه حلى، حسن، مختلف‌الشیعه، تهران، 324ق. | ||
*عبدالله مامقانی ، تنقیح المقال فی علم الرجال ، چاپ سنگی نجف | *کشى، محمد، معرفه الرجال، اختیار شیخ‌طوسى، به‌کوشش‌حسن‌مصطفوی، مشهد، 348ش. | ||
*محقق‌حلى، جعفر، المعتبر، چ‌سنگى، | *کلینى، محمد، الکافى، به‌کوشش‌على‌اکبر غفاری، تهران، 377ق. | ||
*عبدالله مامقانی ، تنقیح المقال فی علم الرجال ، چاپ سنگی نجف 1349ـ1352. | |||
*محقق‌حلى، جعفر، المعتبر، چ‌سنگى، 318ق. | |||
*نجاشى، احمد، رجال، به‌کوشش‌موسى‌شبیری‌زنجانى، قم، 407ق. | *نجاشى، احمد، رجال، به‌کوشش‌موسى‌شبیری‌زنجانى، قم، 407ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
منبع مقاله: [http://lib.eshia.ir/23022/12/4847 دائره المعارف بزرگ اسلامی] | |||
[[رده:یاران امام کاظم]] | [[رده:یاران امام کاظم]] | ||