کاربر ناشناس
بجستان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ويرايش جزئی
imported>Ahmad (ورود مطلب) |
imported>Ahmad جز (ويرايش جزئی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''بجستان''' نام بخش و شهری در جنوب استان [[خراسان رضوی]] است. بخش بجستان یکى از بخشهای شهرستان [[گناباد]] است.<ref>سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامى ایران، وزارت کشور،ص 22؛ سرشماری عمومى نفوس و مسکن (1375ش)، نتایج تفصیلى، استان خراسان،ص 50.</ref>و شهر بجستان، در موقعیت جغرافیایی 58 و 11 درجه طول شرقى و 34 و 31 درجه عرض شمالى و در ارتفاع 1250 متری از سطح دریا قرار دارد. در سال 1375ش جمعیت شهر بجستان 9307 نفر بود.<ref>سرشماری عمومى نفوس و مسکن (1375ش)، نتایج تفصیلى، استان خراسان، ص39.</ref> | '''بجستان''' نام بخش و شهری در جنوب استان [[خراسان رضوی]] است. بخش بجستان یکى از بخشهای شهرستان [[گناباد]] است.<ref>سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامى ایران، وزارت کشور،ص 22؛ سرشماری عمومى نفوس و مسکن (1375ش)، نتایج تفصیلى، استان خراسان،ص 50.</ref> و شهر بجستان، در موقعیت جغرافیایی 58 و 11 درجه طول شرقى و 34 و 31 درجه عرض شمالى و در ارتفاع 1250 متری از سطح دریا قرار دارد. در سال 1375ش جمعیت شهر بجستان 9307 نفر بود.<ref>سرشماری عمومى نفوس و مسکن (1375ش)، نتایج تفصیلى، استان خراسان، ص39.</ref> | ||
اهالى بجستان مانند دیگر مردم گناباد [[شیعه اثنی عشری]] هستند.<ref>تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد، ص178.</ref> علما و فقها و [[محدث|محدثان]] بسیاری از بجستان برخاسته‌اند. <ref>تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد، ص179.</ref> | اهالى بجستان مانند دیگر مردم گناباد [[شیعه اثنی عشری]] هستند.<ref>تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد، ص178.</ref> علما و فقها و [[محدث|محدثان]] بسیاری از بجستان برخاسته‌اند. <ref>تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد، ص179.</ref> | ||
==پیشینه تاریخى== | ==پیشینه تاریخى== | ||
قدمت بجستان همچون گناباد، احتمالاً به دوره هخامنشى مى‌رسد.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص49.</ref> در تُرفان(چین) [[کتیبه]]ای به زبان و خط پهلوی کشف شده، که از وجود شخصیتى تاریخى با نام «مهر» یاد کرده، و محل درگذشت او را بجستان آورده است.<ref>برزگر، گذر سرزمین ایزد، ص50.</ref> در قرون اولیه اسلامى بجستان مانند گناباد ضمیمه ولایت قهستان، و مدتى ضمیمه [[نیشابور]] و گاهى از توابع [[هرات]] شمرده مى‌شد.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص50.</ref> [[یاقوت]]، بجستان را از قرای نیشابور دانسته است. <ref>یاقوت، بلدان، ج1، ص497.</ref> | قدمت بجستان همچون گناباد، احتمالاً به دوره هخامنشى مى‌رسد.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص49.</ref> در تُرفان(چین) [[کتیبه]] ای به زبان و خط پهلوی کشف شده، که از وجود شخصیتى تاریخى با نام «مهر» یاد کرده، و محل درگذشت او را بجستان آورده است.<ref>برزگر، گذر سرزمین ایزد، ص50.</ref> در قرون اولیه اسلامى بجستان مانند گناباد ضمیمه ولایت قهستان، و مدتى ضمیمه [[نیشابور]] و گاهى از توابع [[هرات]] شمرده مى‌شد.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص50.</ref> [[یاقوت]]، بجستان را از قرای نیشابور دانسته است. <ref>یاقوت، بلدان، ج1، ص497.</ref> | ||
حافظ ابرو در قرن 9ق از بجستان به عنوان ناحیه‌ای «مختصر» مشتمل بر 3 قریه با نامهای زین‌آباد، مارندز و یونسى؛ و20 مزرعه نام برده و آن را از نواحى هرات به شمار آورده است.<ref>حافظ ابرو، تاریخ، ج2، ص44. </ref>ظاهراً لشکریان تیمور در مسیر حرکت به [[خراسان]] از بجستان گذشته‌اند. <ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص118 و 169-168.</ref> این شهر در عهد [[صفویه]] نیز در معرض تاخت و تاز ازبکان بود.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص118.</ref> بجستان در 1289ق/1872م قحطى شدیدی را به خود دید که باعث مرگ و میر و مهاجرت گروههایى از این ناحیه گردید.<ref>مشهد، ص76.</ref> | حافظ ابرو در قرن 9ق از بجستان به عنوان ناحیه‌ای «مختصر» مشتمل بر 3 قریه با نامهای زین‌آباد، مارندز و یونسى؛ و20 مزرعه نام برده و آن را از نواحى هرات به شمار آورده است.<ref>حافظ ابرو، تاریخ، ج2، ص44. </ref>ظاهراً لشکریان تیمور در مسیر حرکت به [[خراسان]] از بجستان گذشته‌اند. <ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص118 و 169-168.</ref> این شهر در عهد [[صفویه]] نیز در معرض تاخت و تاز ازبکان بود.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص118.</ref> بجستان در 1289ق/1872م قحطى شدیدی را به خود دید که باعث مرگ و میر و مهاجرت گروههایى از این ناحیه گردید.<ref>مشهد، ص76.</ref> | ||
==آثار باستانى== | ==آثار باستانى== | ||
در حاشیه شرقى گورستان شهر، [[مسجد]]ی واقع است که اهالى به این محوطه، صُنعه یا صمعه مزار مى‌گویند. که با توجه به نوع استفاده از آن باید همان صومعه یا معبد باشد و گمان مى‌رود که این مکان در دورانهای پیشین، پرستشگاه مهر بوده است.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص159.</ref> قلعه دختر بجستان یا قلعه گرد کوه بر فراز قله‌ای منفرد و رفیع در 5 کیلومتری جنوب غربى قریه مزار در کوهستانى به همین نام(نام محلى آن گُرکو) قرار دارد، که اصل آن از دوره ساسانى و یا پیش از آن است و در اواخر سده 5ق به تصرف [[اسماعیلیان نزاری]] درآمد و در سده 7ق توسط [[هولاکوخان]] مغول ویران شد. <ref>پورابراهیم، حسین، جغرافیای گناباد،صص 250-247.</ref>این قلعه مانند دیگر قلعه دخترهای ایران، نام خود را از ایزد اناهیتا گرفته است.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص137.</ref> | در حاشیه شرقى گورستان شهر، [[مسجد]] ی واقع است که اهالى به این محوطه، صُنعه یا صمعه مزار مى‌گویند. که با توجه به نوع استفاده از آن باید همان صومعه یا معبد باشد و گمان مى‌رود که این مکان در دورانهای پیشین، پرستشگاه مهر بوده است.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص159.</ref> قلعه دختر بجستان یا قلعه گرد کوه بر فراز قله‌ای منفرد و رفیع در 5 کیلومتری جنوب غربى قریه مزار در کوهستانى به همین نام(نام محلى آن گُرکو) قرار دارد، که اصل آن از دوره ساسانى و یا پیش از آن است و در اواخر سده 5ق به تصرف [[اسماعیلیان نزاری]] درآمد و در سده 7ق توسط [[هولاکوخان]] مغول ویران شد. <ref>پورابراهیم، حسین، جغرافیای گناباد،صص 250-247.</ref>این قلعه مانند دیگر قلعه دخترهای ایران، نام خود را از ایزد اناهیتا گرفته است.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد، ص137.</ref> | ||
آثار قلعه قدیمى شهر نیز در [[حسینیه]] حاجیه دیده مى‌شود.<ref>تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد، ص177.</ref> در زین‌آباد و یونسى، کاروانسراهایى وجود دارد که به رباط [[شاه‌عباس]] معروفند.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد،ص 162؛ برزگر، گذر سرزمین ایزد، ص78.</ref> همچنین مى‌توان به پل یونسى که با 9 چشمه بر روی رودخانه کال‌شور قرار گرفته، و از آثار [[دوره صفوی]] است، اشاره کرد.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد،ص 162؛ تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد،ص 181.</ref> | آثار قلعه قدیمى شهر نیز در [[حسینیه]] حاجیه دیده مى‌شود.<ref>تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد، ص177.</ref> در زین‌آباد و یونسى، کاروانسراهایى وجود دارد که به رباط [[شاه‌عباس]] معروفند.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد،ص 162؛ برزگر، گذر سرزمین ایزد، ص78.</ref> همچنین مى‌توان به پل یونسى که با 9 چشمه بر روی رودخانه کال‌شور قرار گرفته، و از آثار [[دوره صفوی]] است، اشاره کرد.<ref>مجتبوی، جغرافیای تاریخى گناباد،ص 162؛ تابنده، تاریخ و جغرافى گناباد،ص 181.</ref> | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
== منابع برای مطالعه بیشتر == | == منابع برای مطالعه بیشتر == | ||
*کیهان، مسعود، جغرافیای مفصل ایران، تهران، 1311ش؛ | *کیهان، مسعود، جغرافیای مفصل ایران، تهران، 1311ش؛ | ||
*بهرامى، تقى، جغرافیای کشاورزی ایران، تهران، 1333ش؛ | *بهرامى، تقى، جغرافیای کشاورزی ایران، تهران، 1333ش؛ | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
{{col-begin}} | {{col-begin}} | ||
{{راست‌چین}} | {{راست‌چین}} | ||
*برزگر، على، گذر سرزمین ایزد، تهران، 1370ش؛ | *برزگر، على، گذر سرزمین ایزد، تهران، 1370ش؛ | ||
*پورابراهیم، حسین، جغرافیای گناباد، گناباد، 1371ش؛ | *پورابراهیم، حسین، جغرافیای گناباد، گناباد، 1371ش؛ | ||
*تابنده، سلطان حسین، تاریخ و جغرافى گناباد، تهران، 1348ش؛ | *تابنده، سلطان حسین، تاریخ و جغرافى گناباد، تهران، 1348ش؛ | ||
*حافظ ابرو، عبدالله، تاریخ، به کوشش درتئا کراوولسکى، ویسبادن، 1982م؛ | *حافظ ابرو، عبدالله، تاریخ، به کوشش درتئا کراوولسکى، ویسبادن، 1982م؛ | ||
*سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامى ایران، وزارت کشور، تهران، 1376ش؛ | *سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامى ایران، وزارت کشور، تهران، 1376ش؛ | ||
*سرشماری عمومى نفوس و مسکن (1375ش)، نتایج تفصیلى، استان خراسان، تهران، 1376ش؛ | *سرشماری عمومى نفوس و مسکن (1375ش)، نتایج تفصیلى، استان خراسان، تهران، 1376ش؛ | ||
*مجتبوی، حسین، جغرافیای تاریخى گناباد، مشهد، 1374ش؛ | *مجتبوی، حسین، جغرافیای تاریخى گناباد، مشهد، 1374ش؛ | ||
*یاقوت، بلدان؛ | *یاقوت، بلدان؛ | ||
*Meshed and Northeastern Iran, ed. L. W. Adamec, Graz,1981. | *Meshed and Northeastern Iran, ed. L. W. Adamec, Graz,1981. | ||