imported>Lohrasbi |
imported>Lohrasbi |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش ۲|ماه=دی|روز=۱۵|سال=۱۳۹۴|چند = 2}} | | {{در دست ویرایش ۲|ماه=دی|روز=۱۵|سال=۱۳۹۴|چند = 2}} |
| توحید ذاتی نخستین مرتبه از مراتب توحید است و به معنی اعتقاد به یگانگی ذات خدا را گویند. ذات خداوند تعدّد و دوگانگی برنمی تابد و مثل و مانندی ندارد.<ref>سوره شورا، آیه ۱۱؛ سوره توحید، آیه۴</ref>
| |
|
| |
|
| روایات برای توحید ذاتی دو معنا بر شمرده‌اند: یکی بسیط بودن و جزء نداشتن که آن را «احدیت» ذات میگویند و دیگر، مثل و نظیر نداشتن که آن را «وحدانیت ذات» می‌خوانند.<ref> صدوق، کتاب التوحید، ص۸۳ و ۱۴۴</ref>
| | == معانی توحید == |
| == احد و واحد==
| | توحید و یگانگی خدای متعال، اصطلاحات گوناگونی در [[فلسفه]] و [[کلام]] و [[عرفان]] دارد که مهم‌ترین اصطلاحات فلسفه آن عبارت است از: |
| در اصطلاح کلامی، فلسفی، توحید ذاتی به دو معنا به کار رفته است:
| | # توحید در وجوب وجود؛ یعنی هیچ موجودی جز ذات مقدّس الهی [[واجب‌الوجود]] بالذات نیست. |
| # خداوند متعال یکی است و برای او مانندی نبوده و دومی برایش قابل فرض نیست. متکلمان این مرتبه توحید را «توحید ذاتی» می‌نامند و با آن هرگونه مثل و شبیه و نظیری را برای ذات خداوند نفی می‌کنند. به این قسم از توحید، «توحید واحدی» میگویند.به عبارت دیگر توحید واحدی، یعنی توحید در وجوب وجود و ضروری دانستن یک وجود و نفی هرگونه شرک و شبیه و نظیر از خداوند. | | # توحید به معنای بساطت و عدم ترکیب که دارای سه معنای فرعی است: |
| # ذات خداوند بسیط است و مرکب از اجزاء نیست. به این قسم از توحید نیز، «توحید احدی» گفته شده است. به عبارت دیگر توحید احدی، یعنی نفی هرگونه ترکیب عقلی خارجی و وهمی از خداوند و اثبات بساطت باری تعالی. | | #* عدم ترکیب از اجزای بالفعل |
| | #* عدم ترکیب از اجزای بالقوة |
| | #* عدم ترکیب از ماهیت و وجود |
| | # توحید به معنای نفی مغایرت صفات با ذات؛ یعنی صفاتی که به [[خدا|خدای متعال]] نسبت داده می‌شود از قبیل اعراضی نیستند که در ذات وی تحقّق یابند و به اصطلاح «زائد بر ذات» باشند، بلکه مصداق آنها همان ذات مقدّس الهی است و همگی آنها عین یکدیگر و عین ذات هستند. |
| | # توحید در خالقیت و ربوبیت؛ یعنی خدای متعال شریکی در آفریدن و تدبیر جهان ندارد. |
| | # توحید در فاعلیت حقیقی؛ یعنی هر تأثیری که از هر فاعل و مؤثری سر بزند نهایتاً مستند به خدای متعال است و هیچ فاعلی استقلالی در تأثیر ندارد، «لا مؤثر فی الوجود إلّا الله».<ref>مصباح یزدی، ج۲، ص۳۷۷</ref> |
| | == توحید ذاتی == |
| | == اثبات توحید ذاتی == |
| | == توحید ذاتی در آیات و روایات == |
|
| |
|
| البته باید توجه داشت وحدت ذات خداوند، وحدت عددی نیست که واجب الوجود یک فرد از مفهوم کلی واجب الوجود باشد که رقیب و فرد دیگری نداشته باشد، همانند هر مفهوم کلی دیگری که گرچه در مفهوم کلی است ولی از نظر مصداق خارجی یک فرد بیشتر ندارد، مثل خورشید که مفهومی کلّی ولی دارای یک مصداق است و آنرا کلی منحصر در فرد می‌نامند. بلکه به این معناست که تصور فرد دیگر برای آن محال است. در فلسفه، این نوع از وحدت را وحدت حقۀ حقیقیه می‌نامند.
| |
| ==در قرآن==
| |
| قرآن خدای متعال در [[سوره توحید|سورۀ توحید]] (اخلاص) به شیوا‌ترین بیان به این دو نوع توحید اشاره کرده است. در ابتدای این سوره می‌فرماید: «قُلْ هُوَ اللَّـهُ أَحَدٌ ﴿۱﴾»؛ بگو: خداوند، یکتا و یگانه است. این همان توحید ذاتی به معنای آن است که خداوند دارای اجزا نیست. و در آخر سوره می‌فرماید: «وَلَمْ یکن لَّهُ کفُوًا أَحَدٌ ﴿۴﴾»؛ و برای او هیچ‌گاه شبیه و مانندی نبوده است؛ یعنی دومی برای خداوند وجود ندارد.<ref> الالهیات، ج۱، ص۳۵۵٫</ref>
| |
| ==دلایل==
| |
|
| |
|
| == پانویس== | | == پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| | |
| | == منابع == |
| | * مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، ۱۳۷۸ |
