محمدحسن نجفی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان             =

| تصویر             = صاحب جواهر.jpg

| اندازه تصویر     =

| نام کامل         = '''محمدحسن بن باقر بن عبدالرحیم بن محمد بن عبدالرحیم شریف اصفهانی'''

| لقب               = '''صاحب جواهر'''

| نسب               =

| تاریخ تولد       = حدود ۱۲۰۲ق

| شهر تولد         = [[نجف اشرف]]

| کشور تولد         =

| محل تحصیل         =

| محل زندگی         =

| تاریخ وفات       = [[شعبان]] ۱۲۶۶ق

| شهر وفات         = نجف

| محل دفن           = محله عمارۀ نجف

| استادان           = [[سید محمد جواد عاملی]]، [[جعفر کاشف الغطاء|شیخ جعفر نجفی]]، [[شیخ موسی کاشف الغطاء]] و...

| شاگردان           = [[سید حسین کوه کمره ای|سید حسین کوه کمره‌ای]]، [[ملا علی کنی]]، [[محمد ایروانی]]، شیخ [[جعفر شوشتری]]، [[سید اسدالله اصفهانی]]، [[عبدالحسین تهرانی]] و ...

| اجازه روایت از   = سید محمدجواد عاملی و شیخ جعفر کاشف الغطاء

| اجازه اجتهاد از   =

| اجازه روایت به   =

| اجازه اجتهاد به   =

| تالیفات           = نجاة العباد‌، [[جواهر الکلام|جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام]] و...

| فعالیت‌های علمی   =

| امضا             =

| وب‌گاه رسمی       =

'''محمدحسن بن باقر بن عبدالرحیم بن محمد بن عبدالرحیم شریف اصفهانی'''(۱۲۰۲-۱۲۶۶ق) معروف به '''صاحب جواهر''' از [[فقه|فقهای]] [[اصول فقه|اصولی]] [[شیعه]] در قرن سیزدهم در [[نجف اشرف]]. مهمترین اثر او کتاب [[جواهر الکلام]] بوده و از این جهت در میان بزرگان شیعه به صاحب جواهر شهرت دارد. وی از شاگردان [[سید محمد جواد عاملی]] (صاحب [[مفتاح الکرامه]]) و [[جعفر کاشف الغطاء|شیخ جعفر کاشف الغطاء]] بود و درس وی پس از [[شریف العلماء|شریف العلماء مازندرانی]]، از مهم‎ترین دروس [[حوزه نجف]] به شمار می‌آمد و عالمان و فضلای بسیاری در آن شرکت می‎کردند. به توصیه او، [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]]، زعامت و [[مرجع تقلید|مرجعیت]] [[شیعیان]] را به عهده گرفت.

نیاکان او در [[اصفهان]] می‌زیسته‌اند. جد سوم وی، شیخ عبدالرحیم شریف، از اصفهان راهی نجف و در آنجا ساکن می‌شود. پدرش «‌محمدباقر نجفی‌» و مادرش از نوادگان شیخ [[ابوالحسن فتونی عاملی]] و از منتسبین به سادات عذاری معروف به آل حجاب بود. خاندان او، همه اهل علم و دانش در نجف بوده‌اند.<ref>رکـ: نجفی، جواهر الکلام، ج۱، مقدمه، ص۷؛ صدر، تکمله امل الآمل، ج۵، ص۳۲۴؛ قمی، الفوائد الرضویه، ج۲، ص۷۲۸؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات، ج۲، ص۳۱۰؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۱، ص۴؛ اسلامی، صاحب جواهر (فقیه جاودانه)، ص۱۸؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۵، ص۱۸۲۷.</ref>

شیخ محمد حسن در اواخر عمرش با دختر [[سید رضا بحرالعلوم]] ازدواج کرد.<ref>رکـ: صدر، تکمله امل الآمل، ج۵، ص۳۲۸؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۵، ص۱۸۲۸.</ref> فرزندان وی هم غالباً راه پدر را پیمودند از جمله شیخ محمد مشهور به شیخ حُمید، شیخ عبدالحسین معروف به علامه، شیخ حسین ادیب و شیخ حسن. <ref>اسلامی، ص۱۰۷؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۵، صص۱۸۲۸-۱۸۳۲؛ رکـ: صدر، تکمله امل الآمل، ج۵، ص۳۲۷.</ref>

وی تحصیلات مقدماتی خود را نزد این اساتید آغاز کرد:

پس از آن، در محضر علمای بزرگ آن دوره نجف تلمذ کرد، تا به درجۀ [[اجتهاد]] رسیده و به تألیف کتاب جواهر الکلام مشغول شد. از جمله اساتید وی می‌توان به این معاریف اشاره کرد:<ref>رکـ: صدر، تکمله امل الآمل، ج۵، ص۳۲۵؛ قمی، الفوائد الرضویه، ج۲، ص۷۲۴؛ آقابزرگ، ج۱۰، ص۳۱۰؛ مدرس تبریزی، ریحانه الادب، ج۳، ص۳۵۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۱، مقدمه، ص۲۲.</ref>

درگذشت [[محمد شریف مازندرانی|شریف العلما]]، [[حوزه علمیه کربلا]] را از رونق انداخت و آوازه تدریس شیخ محمد حسن نجفی موجب شد که غالب شاگردان شریف العلما به حوزه درسی او جذب شوند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱، مقدمه، ص۹.</ref> از این زمان دوباره حوزه علمیه نجف اشرف، رونقی مجدد گرفت. [[سید حسن صدر]] نقل کرده که حُسن تقریر، زیبایی کلام صاحب جواهر چنان بود که موجب شد بیش از ۴۰۰ نفر از علماء خدمت او تلمذ کنند،<ref>رکـ: صدر، تکمله امل الآمل، ج۵، ص۳۲۵.</ref> و برخی از شاگردان، بعد از او به مقام مرجعیت رسیدند و بر کرسی افتاء تکیه زدند.<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات، ج۲، ص۳۱۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۱، مقدمه، ص۱۸-۱۹.</ref> از برجسته‌ترین آنها می‌توان به این اسامی اشاره کرد:<ref>آقابزرگ طهرانی، طبقات، ج۲، ص۳۱۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ج۱، مقدمه، ص۱۸-۱۹.</ref>

نقل شده که ظاهر زندگی صاحب جواهر نسبتاً در رفاه بوده است که برای برخی سؤال برانگیز بوده است. از [[شیخ انصاری]] سؤال شده که چرا شما زاهدانه و فقیر زندگی می‌کنید اما استاد شما، صاحب جواهر آنگونه بود؟ شیخ در پاسخ گفته است:

::«‌استاد ما اراده کرده بودعزت و شرف شریعت را آشکار کند اما من اراده کردم زهد آن را ظاهر کنم.‌»<ref>امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۴۹.</ref>

شیخ [[محمدرضا مظفر]] معتقد است آنچه واقعیت زندگی شیخ را نشان می‌دهد، همان آشکار کردن ابهت رجال دین، مقابل حکومت عثمانی بوده که بر [[عراق]] نفوذ و سیطره پیدا کرده بودند. زمانی که حکومت عثمانی از دولت ایران شکست خورد، با وساطت شیخ جعفر کاشف الغطاء، توانست کمی از فشار ایران بکاهد. این واقعه، چنان عزت و اقتدار علمای شیعه را در نظر عثمانی نشان داد که حکومت عثمانی تلاش می‌کرد تعاملات فراوانی با بزرگان شیعه داشته باشد.{{مدرک}}

با تمام این اوصاف، منش شیخ محمدحسن در ارتباط با شیعیان متفاوت بود. گزارش‌های تاریخی از خوش رفتاری و حسن سلوک او با خاصه و عامه حکایت دارد. محمدرضا مظفر در این باره نوشته که همراهی با مردم همچون پدری مهربان، تواضع در برابر شاگردان و شکسته نفسی در مقابل بزرگان از صفات شاخص وی بوده است. نقل شده که همیشه می‌فرمود اگر کتاب کشف اللثام نبود، نمی‌توانستم جواهر را بنویسم یا اینکه که آرزو داشته که به جای جواهر، ثواب [[قصیدۀ هاییه ازری|قصیدۀ هاییه]] [[کاظم ازری|ازریه]] در ثواب اعمالش نوشته شود. <ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱، مقدمه، ص۲۱-۲۲.</ref>

صاحب جواهر در طول عمر خویش، دست نیازمندان و فقیران را می‌گرفت و به مردم نزدیک بود. به کارهای خیر و عمومی همت می‌گماشت. از خدمات وی میتوان به این موارد اشاره کرد:

از شیخ محمدحسن تألیفاتی چند باقی مانده است که عبارتند از:<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱، ص۸؛ آقابزرگ، الذریعه، ج۵، ص۲۷۵، ج۱۱، ص۲۱۴، ج۱۲، ص۴۳، ج۲۴، ص۵۹ ؛ معلم حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۵، ص۱۸۲۸؛ قمی، الفوائد الرضویه، ج۲، ص۷۲۶.</ref>

::''زمام امور دینی را که به من مربوط می‌شود، بعد از خود به شما می‌سپارم و این امانتی الهی نزد شماست. پس از من شما مرجع تقلید شیعیان خواهید بود''...<ref>آل محبوبه، ماضی النجف، ج۲، ص۱۳۴.</ref>

محمد رضا مظفر درباره این انتقال مرجعیت نوشته است که «''وقتی وارد مجلس شد ملامرتضی بود و هنگامی که خارج شد، [[شیخ مرتضی انصاری]]» و اذعان داشته که صاحب جواهر، شیخ مرتضی را هرچند در برابر بسیاری از سرشناسان نجف، ناشناخته بود، از جهت اعلمیت و [[تقوا]]، به [[مرجعیت]] رساند.''»<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۱، ص۱۹.</ref>

::''اگر [[ولایت فقیه|ولايت عامه فقيه]] نباشد، بسيارى از كارهاى مربوط به شيعيان معطل مى ماند''.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۹۷.</ref>

صاحب جواهر کسانی را كه درباره ولايت فقيه ترديد دارند، مورد نكوهش ‍ قرار داده، مى نويسد:

::''اين افراد طعم فقه را نچشيده و از فرمايش ائمه عليه السلام چيزى نفهميده‌اند.''<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۹۷.</ref>