امکان اشرف: تفاوت میان نسخه‌ها

فیلسوف‌ دیگری‌ كه‌ پس‌ از سهروردی‌، قاعده امكان‌ اشرف‌ را پذیرفته‌، و به‌ تفصیل در مورد آن بحث کرده است‌، [[ملاصدرا|صدرالدین‌ شیرازی‌]] (درگذشته 1050ق‌/1640م‌) است‌. وی‌ که به گفته خودش سالها نسبت به این قاعده ایراد داشته است‌، <ref>اسفار، ج7، ص254-255</ref> مضمون‌ این‌ قاعده‌ را از نوشته‌های‌ سهروردی‌ گرفته‌ است‌ و به‌ پیروی‌ از او اصل‌ آن‌ را به‌ نوشته ارسطو بازمى‌گرداند.

او قاعده امكان‌ اشرف‌ را اصلى‌ [[برهان|برهانى‌]] و دارای‌ نتایجی‌ سودمند مى داند  ملاصدرا مى‌گوید: ابن‌ سینا در آثار مختلف‌ خود ترتیب‌ نظام‌ وجود و بیان‌ دو سلسله «شروع و بازگشت به بالا و علتها» را برپایه همین‌ قاعده‌ نهاده‌ است‌. <ref>اسفار، ج7، ص244- 245</ref>

ملاصدرا در این کتاب <ref>ج7، ص244- 245</ref> به تفصیل در مورد قاعده امکان اشرف و امکان اخس که ابتکار خودش است بحث کرده و این دو را در برابر یکدیگر قرار می دهد و به بررسی و اثبات هر دو می پردازد.

از آنجا که جهان هستی واحد است و کل جهان همانند موجود بزرگ واحدی است که اجزای آن به یکدیگر متصلند. به این معنا که هر مرتبه کمالی از وجود باید با مرتبه کمالی نازل تر از خودش مجاور است و نباید میان آنها فاصله ای باشد. یعنی نمی توان میان دو مرتبه نازل و کامل وجودی، درجه ای را تصور کرد که تحقق نیافته است. در این مسئله اگر از وجود مرتبه نازل تر به وجود مرتبه کامل تر برسیم، قاعده امکان اشراف شکل می گیرد و اگر از وجود مرتبه کامل تر به وجود مرتبه نازل تر پی ببریم، قاعده امکان اخس نام دارد. قاعده نخست‌ میراث‌ معلم‌ اول‌ است‌ و قاعده دوم‌ را من به‌ یاری‌ خداوند بنیان‌ نهاده‌ام.‌ <ref>همانجا، ج5، ص342، نیز ج2، ص307</ref>