شیخ عباس قمی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''عباس بن محمدرضا قُمی''' ([[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]]-[[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹]]ق) مشهور به '''شیخ عباس قمی''' و '''محدّث قمی''' عالم [[شیعه]] در [[قرن چهارده هجری قمری]] است. او [[حدیث|محدّث]]، مورخ و خطیب بود و تحصیلات و کارهای علمی خویش را در سه [[حوزه قم]]، [[حوزه | '''عباس بن محمدرضا قُمی''' ([[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]]-[[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹]]ق) مشهور به '''شیخ عباس قمی''' و '''محدّث قمی''' عالم [[شیعه]] در [[قرن چهارده هجری قمری]] است. او [[حدیث|محدّث]]، مورخ و خطیب بود و تحصیلات و کارهای علمی خویش را در سه [[حوزه علمیه قم|حوزه قم]]، [[حوزه علمیه خراسان|مشهد]] و [[حوزه علمیه نجف|نجف]] گذراند و کتاب‌های پرشماری نگاشت. [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار (کتاب)|سفینة البحار]]، [[نفس المهموم (کتاب)|نفس المهموم]] و [[منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل (کتاب)|منتهی الآمال]] از مشهورترین تألیفات شیخ عباس قمی به‌شمار می‌رود. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در [[نجف]] درگذشت و در [[حرم امام علی(ع)|حرم علی بن ابیطالب (ع)]] دفن شد. | ||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
شیخ عباس در سال [[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]] در [[قم]] به دنیا آمد.<ref>قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۲۲۱.</ref> پدرش محمدرضا قمی فردی متدین و مرجع مردم برای آگاهی از وظایف شرعی بود<ref>ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۵۰ش، ص۳۴۰.</ref> | شیخ عباس در سال [[سال ۱۲۹۴ هجری قمری|۱۲۹۴ق]] در [[قم]] به دنیا آمد.<ref>قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۲۲۱.</ref> پدرش محمدرضا قمی فردی متدین و مرجع مردم برای آگاهی از وظایف شرعی بود<ref>ناصرالشریعه، تاریخ قم، ۱۳۵۰ش، ص۳۴۰.</ref> و مادرش، بانو زینت از زنان متدین و پارسا بود.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref> | ||
{{جعبه نقل قول|نقل‌قول = [[شیخ عباس قمی درباره مادر خویش اینچنین بیان می‌دارد که]]:{{-}}'''«من هر موفقیتی که دارم از [[برکت]] مادرم است؛ زیرا ایشان سعی داشت همیشه مرا با طهارت کامل شیر دهد».'''<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۴۰.</ref>|تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول|نقل‌قول = [[شیخ عباس قمی درباره مادر خویش اینچنین بیان می‌دارد که]]:{{-}}'''«من هر موفقیتی که دارم از [[برکت]] مادرم است؛ زیرا ایشان سعی داشت همیشه مرا با طهارت کامل شیر دهد».'''<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۴۰.</ref>|تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| تراز منبع = چپ}} | ||
در مقدمه کتاب دمع السجوم جد اول وی ابوالقاسم و جد دومش محمد ذکر شده است.<ref>قمی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۸.</ref> | در مقدمه کتاب دمع السجوم جد اول وی ابوالقاسم و جد دومش محمد ذکر شده است.<ref>قمی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۸.</ref> | ||
شیخ عباس در بازگشت از [[نجف]] به [[قم]]، [[ازدواج]] کرد. وی دختر [[سید زکریا قزوینی]] از علمای قم را به همسری برگزید؛ اما این وصلت پس از چندی به جدایی انجامید. <ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۶۰.</ref> محدث قمی هنگامی که در [[مشهد]] اقامت داشت، با دختر [[سید احمد طباطبایی]] (۱۲۷۰-۱۳۳۴ق) ازدواج کرد.<ref> احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۰۱۳۸۰ش.</ref> فرزندان وی به نام میرزا علی، میرزا محسن، فاطمه و نجمه از این بانو متولد شدند.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۶۰.</ref> | شیخ عباس در بازگشت از [[نجف]] به [[قم]]، [[ازدواج]] کرد. وی دختر [[سید زکریا قزوینی]] از علمای قم را به همسری برگزید؛ اما این وصلت پس از چندی به جدایی انجامید.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۶۰.</ref> محدث قمی هنگامی که در [[مشهد]] اقامت داشت، با دختر [[سید احمد طباطبایی]] (۱۲۷۰-۱۳۳۴ق) ازدواج کرد.<ref> احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۰۱۳۸۰ش.</ref> فرزندان وی به نام میرزا علی، میرزا محسن، فاطمه و نجمه از این بانو متولد شدند.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش، ج۱۱، ص۶۰.</ref> | ||
محدث قمی در شب سه شنبه [[۲۲ ذی‌الحجه]] [[سال ۱۳۵۹ هجری قمری|۱۳۵۹ق]] برابر با [[۱ بهمن]] [[سال ۱۳۱۹ هجری شمسی|۱۳۱۹ش]]<ref>حائری، علی، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۴۷.</ref> در ۶۵ سالگی در [[نجف]] درگذشت. [[سید ابوالحسن اصفهانی]] در [[حرم امام علی(ع)|حرم امیرالمؤمنین(ع)]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند و پیکرش در کنار استادش [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] در حرم [[دفن]] گردید. بنا بر نقل [[سید محسن امین]] سه مجلس بزرگداشت برای وی در [[نجف]]، [[کربلا]] و [[کاظمین]] برگزار شد.<ref>امین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۴۲۵.</ref> | |||
محدث قمی در شب | |||
==جایگاه و اهمیت== | ==جایگاه و اهمیت== | ||
سید محسن امین در کتاب اعیان الشیعه، وی را به عنوان عالم، فاضل، محدث، واعظ، عابد و زاهد یاد کرده است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳، ج۷، ص۴۲۵.</ref> علامه امینی در کتاب الغدیر به مناسبت ذکر کتاب فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر وی را از نوابغ و از بزرگان علم حدیث معرفی می‌کند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۳۱۳.</ref> شعرانی در کتاب دمع السجوم وی را ادیبی بارع، محدثی خبیر و مطلع و در ضبط مطالب دقیق و پیشوای دهر معرفی می‌نماید<ref>قمی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۲.</ref> | سید محسن امین در کتاب اعیان الشیعه، وی را به عنوان عالم، فاضل، محدث، واعظ، عابد و زاهد یاد کرده است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳، ج۷، ص۴۲۵.</ref> علامه امینی در کتاب الغدیر به مناسبت ذکر کتاب فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر وی را از نوابغ و از بزرگان علم حدیث معرفی می‌کند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۳۱۳.</ref> شعرانی در کتاب دمع السجوم وی را ادیبی بارع، محدثی خبیر و مطلع و در ضبط مطالب دقیق و پیشوای دهر معرفی می‌نماید<ref>قمی، دمع السجوم، ۱۳۸۱ش، ص۱۲.</ref> | ||
کنگره بزرگداشت شیخ عباس قمی، پنج شنبه [[۱۱ آذر]] [[سال ۱۳۸۹ هجری شمسی|۱۳۸۹ش]]، با پیام [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|آیت‌الله صافی گلپایگانی]] و سخنرانی رئیس [[مجلس شورای اسلامی]] در [[مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)|مرکز فقهی ائمه اطهار]] قم برگزار و از مجموعه آثار و تمبر یادبود، رونمایی شد.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7817/100148 «کنگره بزرگداشت محدث خبیر، حاج شیخ عباس قمی»]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | |||
== تحصیلات و خدمات علمی== | == تحصیلات و خدمات علمی== | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۳: | ||
# [[سید ابوالحسن نقوی لکنهوئی]].<ref>ادهم‌نژاد، حاج شیخ عباس قمی حدیث نجابت، ۱۳۸۵ش.</ref>{{سخ}} | # [[سید ابوالحسن نقوی لکنهوئی]].<ref>ادهم‌نژاد، حاج شیخ عباس قمی حدیث نجابت، ۱۳۸۵ش.</ref>{{سخ}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
=== بازگشت به ایران === | === بازگشت به ایران === | ||
محدث قمی پس از درگذشت [[محدث نوری]] در سال ۱۳۲۲ق [[نجف]] را ترک کرد و به [[ایران]] بازگشت. وی در مدت اقامت در ایران، چندبار به [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] رفت و مجددا به [[حج]] مشرف شد.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref>{{سخ}} | محدث قمی پس از درگذشت [[میرزا حسین نوری|محدث نوری]] در سال ۱۳۲۲ق [[نجف]] را ترک کرد و به [[ایران]] بازگشت. وی در مدت اقامت در ایران، چندبار به [[زیارت]] [[عتبات عالیات]] رفت و مجددا به [[حج]] مشرف شد.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref>{{سخ}} | ||
شیخ عباس قمی | شیخ عباس قمی جمعه ۱ ربیع‌الثانی ۱۳۳۲ق به قصد اقامت وارد [[مشهد]] شد. علت اقامت وی در مشهد به تقاضای [[سید حسین طباطبایی قمی|آقا حسین قمی]] بود و تا سال ۱۳۵۴ق در آن جا سکونت داشت.<ref> ادهم‌نژاد، حاج شیخ عباس قمی حدیث نجابت، ۱۳۸۵ش.</ref> وی در مقدمه کتاب [[الفوائد الرضویة (کتاب)|الفوائد الرضویة]] می‌نویسد: به جهت شدت ابتلا و گرفتاری و کثرت هموم و غموم که بر این داعی روی داد و شرح آن طولانی است به خاطرم رسید که پناه برم به امام اتقیا و پناه غربا حضرت ابوالحسن [[امام رضا علیه‌السلام|علی بن موسی الرضا]](ع).<ref>قمی، الفوائد الرضویه، ۱۳۲۷ش، ص۲.</ref>{{سخ}} | ||
برخی اساتید وی در مشهد عبارتند از: | برخی اساتید وی در مشهد عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع|2}} | {{ستون-شروع|2}} | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
=== بازگشت به نجف === | === بازگشت به نجف === | ||
[[پرونده:مقبره شیخ عباس قمی در حرم امیرالمومنین.jpg|بندانگشتی|محل دفن شیخ عباس قمی درکنار استادش [[میرزا حسین نوری]] در [[حرم امیرالمومنین]]]] | [[پرونده:مقبره شیخ عباس قمی در حرم امیرالمومنین.jpg|بندانگشتی|محل دفن شیخ عباس قمی درکنار استادش [[میرزا حسین نوری]] در [[حرم امیرالمومنین]]]] | ||
شیخ عباس قمی پس از [[واقعه مسجد گوهرشاد]] و قتل عام مردم و تبعید [[آقا حسین قمی]] در سال ۱۳۵۴ق به نجف بازگشت و تا پایان عمر در آن جا ماند.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref> | شیخ عباس قمی پس از [[واقعه مسجد گوهرشاد]] و قتل عام مردم و تبعید [[سید حسین طباطبایی قمی|آقا حسین قمی]] در سال ۱۳۵۴ق به نجف بازگشت و تا پایان عمر در آن جا ماند.<ref>احمدیان، خاتم المحدثین حاج شیخ عباس قمی، ۱۳۸۰ش.</ref> | ||
=== شاگردان و راویان === | === شاگردان و راویان === | ||
برخی از شاگردان محدث قمی عبارتند از: | برخی از شاگردان محدث قمی عبارتند از: | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
== ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی == | == ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی == | ||
داستان‌های فراوانی در وصف منش، رفتار و اخلاق وی بیان شده است. [[آقا بزرگ تهرانی]] از دوستان و ارادتمندان شیخ عباس، وی را مثال بارز [[انسان کامل]] و مصداق فردی عالم فاضل و زیبنده صفات عالیه مانند [[حسن خلق]] و [[تواضع]] معرفی می‌کند. وی همچنین می‌گوید: شیخ عباس از غرور و شهرت‌طلبی دوری می‌جست و زندگی زاهدانه‌ای داشت و من در مدتی که با او بودم انس گرفتم و جانم با جان او درآمیخت.<ref> تهرانی، نقباء‌البشر، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۹۹۹.</ref>{{سخ}} | داستان‌های فراوانی در وصف منش، رفتار و اخلاق وی بیان شده است. [[آقابزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] از دوستان و ارادتمندان شیخ عباس، وی را مثال بارز [[انسان کامل]] و مصداق فردی عالم فاضل و زیبنده صفات عالیه مانند [[حسن خلق]] و [[تواضع]] معرفی می‌کند. وی همچنین می‌گوید: شیخ عباس از غرور و شهرت‌طلبی دوری می‌جست و زندگی زاهدانه‌ای داشت و من در مدتی که با او بودم انس گرفتم و جانم با جان او درآمیخت.<ref> تهرانی، نقباء‌البشر، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۹۹۹.</ref>{{سخ}} | ||
به گزارش [[علی دوانی]]، شیخ عباس قمی با تهی‌دستی و نبود امکانات به نگارش آثار متعدد ادامه می‌داد. دوانی همچنین از آقا بزرگ نقل کرده که هیچ چیزی او را از تألیف و تحقیق باز نداشت و او خود نیز در نامه‌ای به [[میرزا محمد فیض قمی|آیت‌الله فیض قمی]] به مشکلات پیش رویش اشاره کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۱۱ (بخش یکم)، ص۸۵.</ref> | به گزارش [[علی دوانی]]، شیخ عباس قمی با تهی‌دستی و نبود امکانات به نگارش آثار متعدد ادامه می‌داد. دوانی همچنین از آقا بزرگ نقل کرده که هیچ چیزی او را از تألیف و تحقیق باز نداشت و او خود نیز در نامه‌ای به [[میرزا محمد فیض قمی|آیت‌الله فیض قمی]] به مشکلات پیش رویش اشاره کرده است.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ج۱۱ (بخش یکم)، ص۸۵.</ref> | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
محدث قمی علاقه وافری به نوشتن داشت و در مدت عمر خویش، بیش از ۶۰ تألیف به زبان‌های عربی و فارسی یادگار گذاشت.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش،ص۱۳۴ و ۱۳۵.</ref> | محدث قمی علاقه وافری به نوشتن داشت و در مدت عمر خویش، بیش از ۶۰ تألیف به زبان‌های عربی و فارسی یادگار گذاشت.<ref>دوانی، مفاخر اسلام، ۱۳۷۹ش،ص۱۳۴ و ۱۳۵.</ref> | ||
[[آقابزرگ تهرانی]] کتاب‌های محدث قمی را مجموعه‌ای ارزشمند و متنوع از علوم گوناگون معرفی می‌کند که نشان از گسترش اطلاعات و کوشش او در بحث و تدقیق او در علم و دانش دارد. به گفته آقابزرگ، وی از کتابخانه محدث نوری ـ که بیشتر آنان‌ها خطی بود ـ فراوان استفاده کرد و آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشت.<ref>تهرانی، نقباء البشر، ج۳، ص۹۹۹.</ref> | [[آقابزرگ تهرانی]] کتاب‌های محدث قمی را مجموعه‌ای ارزشمند و متنوع از علوم گوناگون معرفی می‌کند که نشان از گسترش اطلاعات و کوشش او در بحث و تدقیق او در علم و دانش دارد. به گفته آقابزرگ، وی از کتابخانه محدث نوری ـ که بیشتر آنان‌ها خطی بود ـ فراوان استفاده کرد و آثار بسیاری از خود به یادگار گذاشت.<ref>تهرانی، نقباء البشر، ج۳، ص۹۹۹.</ref> | ||
[[مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار]]، [[نفس المهموم]] و [[منتهی الآمال]] از جمله آثار مشهور شیخ عباس قمی است که مورد اقبال بسیاری از [[شیعیان]] قرار گرفت. | [[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]، [[سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار (کتاب)|سفینة البحار]]، [[نفس المهموم (کتاب)|نفس المهموم]] و [[منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل (کتاب)|منتهی الآمال]] از جمله آثار مشهور شیخ عباس قمی است که مورد اقبال بسیاری از [[شیعه|شیعیان]] قرار گرفت. | ||
===نرم‌افزار محدث قمی=== | ===نرم‌افزار محدث قمی=== | ||
نرم‌افزار مجموعه آثار محدث قمی با هدف نشر آثار شیخ عباس قمی در [[مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی]] تهیه و تنظیم شده است.<ref>[https://www.noorsoft.org/fa/software/view/6286 آثار حاج شیخ عباس قمی]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.</ref> | نرم‌افزار مجموعه آثار محدث قمی با هدف نشر آثار شیخ عباس قمی در [[مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی]] تهیه و تنظیم شده است.<ref>[https://www.noorsoft.org/fa/software/view/6286 آثار حاج شیخ عباس قمی]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||