اشعث بن قیس کندی: تفاوت میان نسخه‌ها

اشعث بن قیس از [[قبیله کنده]] و اهل [[حضرموت|حَضرَموت یمن]] بود.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> برخی از تاریخ‌نگاران نام او را معدی‌کرب، لقبش را اشعث به معنای ژولیده‌موی و کنیه‌اش را ابومحمد دانسته‌اند.<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۹؛ ‌ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> در سال دهم هجری<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸.</ref> به همراه افرادی از قبیله‌اش به مدینه نزد پیامبر(ص) رفت و مسلمان شد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> از این‌رو از [[صحابه|صحابه پیامبر(ص)]] شمرده‌ شده و شرح حالش در منابع صحابه‌نگاری ذکر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۸-۱۱۹؛ ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۹-۲۴۰.</ref> همچنین در منابع [[اهل‌سنت]] از جمله [[صحیح بخاری]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: بخاری صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۹، ص۸ باب القسامه.</ref> و [[صحیح مسلم]] روایاتی وجود دارد که وی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] نقل کرده است.<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref>

اشعث در دوره خلافت [[عمر بن خطاب]] در [[نبرد یرموک]]، فتح عراق<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۴.</ref> و [[نبرد قادسیه]]<ref>دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۰.</ref> شرکت داشت و در [[کوفه]] ساکن شد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۴.</ref> او همچنین کارگزار [[عثمان بن عفان]] در [[آذربایجان (منطقه)|آذربایجان]] بود<ref>دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۵۶.</ref> و در دوره [[خلافت امام علی(ع)]] هم در همین منصب باقی ماند.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۲۰۰.</ref> به گفته ابن حبیب مورخ قرن سوم، اشعث در [[جنگ جمل]] در سپاه امام علی(ع) حضور داشت<ref>ابن حبیب، المحبر، دارالآفاق الجدیده، ص۲۹۱-۲۹.</ref> اما نامه امام علی(ع) به وی حاکی از آن است که در جنگ جمل حضور نداشته است.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۲۰-۲۱.</ref>

اشعث در ۶۳ سالگی درگذشت.<ref>ابن حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۴۰.</ref> مرگ او در سال ۴۰<ref>خلیفه، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۱۲۰؛ ابن اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج‏۱، ص۱۱۹؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۳۳۴.</ref> یا ۴۲ قمری ثبت شده است.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹.</ref> گفته شده [[امام حسن(ع)]] بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۱۹.</ref>

اشعث در [[جنگ صفین]] در سپاه امام علی(ع) بود و ریاست سپاهیان قبایل کنده و ربیعه را بر عهده داشت.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۷.</ref> به گزارش [[نصر بن مزاحم]]، امام علی(ع) ریاست این قبایل را از او گرفت و به [[حسان بن مخدوج]] واگذار کرد، اما برخی از اصحاب یمنی امام علی(ع)، این کار را به صلاح ندانستند. در نتیجه میان لشکریان امام علی(ع) اختلاف افتاد. معاویه در صدد جذب اشعث برآمد اما امام علی(ع) فرماندهی جناح راست سپاه را به او سپرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۳۹-۱۴۰.</ref> هنگامی که لشکریان معاویه [[فرات|شریعه فرات]] را بر سپاه امام علی(ع) بستند، اشعث آنجا را از تسلط لشکر شام خارج کرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۱۶۵-۱۶۷.</ref>  

به گزارش منابع تاریخی، اشعث در [[لیلة الهریر]] که تعداد زیادی کشته شدند و پیروزی سپاه امام علی(ع) نزدیک بود،<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۷۷-۴۸۰.</ref> ادامه جنگ را به صلاح ندانست.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰.</ref> معاویه پس از اطلاع از موضع اشعث دستور داد قرآن‌ها را بر نیزه کنند و خواستار حکمیت شوند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۰-۴۸۱؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> پس از آنکه لشکر معاویه قرآن‌ها را بر نیزه کردند، اشعث به امام علی(ع) اعتراض کرد<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۸-۱۸۹.</ref> و از او خواست پیشنهاد دعوت به کتاب‌الله را بپذیرد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۸۲.</ref> گفته شده اشعث پیش از [[جنگ صفین]] هنگامی که نامه‌ای از امام علی(ع) به او رسید تصمیم گرفت که به [[معاویه]] بپیوندد اما یارانش او را از این کار منصرف کردند.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۲۱.</ref>  

اشعث در جنگ صفین نظر [[معاویه]] را درباره قرار دادن یک حَکَم از [[شام]] و دیگری از [[عراق]] پسندید.<ref>منقری، وقععة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۴۹۹.</ref> او با حَکَم بودن [[عبدالله بن عباس]] از جانب امام علی(ع) و عراقیان مخالفت کرد و خودش [[ابوموسی اشعری]] را پیشنهاد داد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.</ref> به گزارش [[یعقوبی]] مورخ قرن سوم، هنگام نوشتن صلح‌نامه میان نمایندگان دو سپاه بر سر لقب [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] برای امام علی(ع) اختلاف شد و اشعث خواستار محو آن در صلح‌نامه گردید.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، ج۲، ص۱۸۹.</ref>

اشعث اعتقاد داشت که پیش از آغاز دوباره جنگ با [[معاویه]] باید با خوارج نهروان جنگید،<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۸۲.</ref> اما پس از [[جنگ نهروان]] که امام علی(ع) یارانش را به جنگ با معاویه فراخواند، خستگی از جنگ را بهانه کرد. گفته او در سپاه امام علی(ع) نیز تأثیر گذاشت و به همین سبب امام علی(ع) از جنگ با معاویه منصرف و راهی کوفه شد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۸۹؛ ثقفی، الغاراث، ۱۳۵۵ش، ج۱، ص۲۴-۲۵؛ دینوری، اخبارالطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۱۱؛ ابن عدیم، بغیة الطلب، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۱۹۱۱.</ref>

بر اساس منابع تاریخی، اشعث از ماجرای شهادت امام علی(ع) آگاهی داشته است. به گزارش [[یعقوبی]] هنگامی که [[ابن ملجم]] برای کشتن امام علی (ع) از [[مصر]] به [[کوفه]] رفت، یک ماه در منزل اشعث اقامت گزید و شمشیرش را آماده می‌کرد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۲.</ref> بنابر گزارشی، اشعث از ابن ملجم خواست پیش از دمیدن صبح در مقصود خود یعنی قتل امام علی(ع) اقدام کند تا نزد مردم رسوا نشود.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۶.</ref> اشعث پس از ضربه ابن ملجم، فرزندش [[قیس بن اشعث|قیس]] را فرستاد تا وضعیت امام علی(ع) را به وی گزارش کند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۷.</ref> روایتی از [[امام صادق(ع)]] نیز حاکی از نقش اشعث در شهادت [[امام علی]](ع) است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref> با این حال گزارشی تاریخی وجود دارد که اشعث هنگامی که از قصد [[ابن ملجم]] آگاه شد آن را به اطلاع امام علی(ع) رساند.<ref>مبرد، الکامل، بی‌نا، ج۲، ص۱۴۶.</ref>

* [[محمد بن اشعث بن قیس کندی|محمد بن اشعث]]، از افراد [[زیاد بن ابیه]] و [[عبیدالله بن زیاد|ابن زیاد]] بود که در دستگیری [[حجر بن عدی]]،<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۶۳-۲۶۴.</ref> [[هانی بن عروه]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۷.</ref> و [[مسلم بن عقیل]]<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۶۹.</ref> نقش داشت. همچنین بر پایه روایتی که در [[الکافی (کتاب)|الکافی]] از [[امام صادق عليه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده، محمد بن اشعث در شهادت امام حسین(ع) نیز نقش داشته است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۷، ح۱۸۷.</ref>

* [[قیس بن اشعث]]، از کسانی بود که به [[امام حسین(ع)]] نامه نوشت و او را به [[کوفه ]] دعوت کرد، اما به [[لشکر عمر بن سعد|لشکر شام]] پیوست.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۲۵.</ref>