Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۱۷۹
ویرایش
حوزه علمیه جبل‌عامل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (Roohish صفحهٔ حوزه علمیه جبل عامل را به حوزه علمیه جبل‌عامل منتقل کرد) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
* از جمله این عالمان، [[اسماعیل بن حسین عودی جزینی]](متوفی ۵۸۰ق)، جمال الدین [[یوسف بن حاتم مشغری]] (متوفی ح ۶۶۴ق)، [[طومان بن احمد مناری]] (متوفی۷۲۸) و [[صالح بن مشرف طلوسی|صالح بن مشرف طَلُّوسی]] (نیای اعلای [[شهید ثانی]])، از تربیت شدگان [[حوزه علمیه حله|حوزه حلّه]] بودند. اقدامات این افراد در هموار کردن راه برای [[شهید اول]] و تأسیس حوزه جبل عامل سهم اساسی داشته است<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ۲۰۰۵م، ص۶۷ـ۷۶.</ref> | * از جمله این عالمان، [[اسماعیل بن حسین عودی جزینی]](متوفی ۵۸۰ق)، جمال الدین [[یوسف بن حاتم مشغری]] (متوفی ح ۶۶۴ق)، [[طومان بن احمد مناری]] (متوفی۷۲۸) و [[صالح بن مشرف طلوسی|صالح بن مشرف طَلُّوسی]] (نیای اعلای [[شهید ثانی]])، از تربیت شدگان [[حوزه علمیه حله|حوزه حلّه]] بودند. اقدامات این افراد در هموار کردن راه برای [[شهید اول]] و تأسیس حوزه جبل عامل سهم اساسی داشته است<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ۲۰۰۵م، ص۶۷ـ۷۶.</ref> | ||
* نام [[ابوالقاسم بن حسین بن محمد بن عود حلبی]] (متوفی ۶۷۷ یا ۶۷۹)، [[فقیه]] حلبی دیگری را که به اجبار به [[جزین]] مهاجرت کرده بود، باید به این افراد افزود<ref>سبط بن عجمی، کنوزالذهب فی تاریخ حلب، ج ۱، ص۳۶۲ـ۳۶۵.</ref> که جمعی از عالمانِ نه چندان مشهور عاملی نزد وی تحصیل کردند؛ از جمله جمال الدین [[ابراهیم بن ابی الغیث بخاری]] (متوفی ح ۷۳۶)، که نقش مهمی در شکل گیری اولیه حوزه جبل عامل داشت، اما ظاهراً سیطره و سختگیریهای شدید ممالیک مانع فعالیتهای جدّی و گسترده وی می‌شد.<ref>صَفَدی، الوافی بالوفیات، ۱۹۶۲م، ج۶، ص۷۹ـ۸۳؛ صفدی، اعیان العصر و اعوان النصر، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۷ـ۱۱۰؛ مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ۲۰۰۵م، ص۷۸ـ۸۹.</ref> | * نام [[ابوالقاسم بن حسین بن محمد بن عود حلبی]] (متوفی ۶۷۷ یا ۶۷۹)، [[فقیه]] حلبی دیگری را که به اجبار به [[جزین]] مهاجرت کرده بود، باید به این افراد افزود<ref>سبط بن عجمی، کنوزالذهب فی تاریخ حلب، ج ۱، ص۳۶۲ـ۳۶۵.</ref> که جمعی از عالمانِ نه چندان مشهور عاملی نزد وی تحصیل کردند؛ از جمله جمال الدین [[ابراهیم بن ابی الغیث بخاری]] (متوفی ح ۷۳۶)، که نقش مهمی در شکل گیری اولیه حوزه جبل عامل داشت، اما ظاهراً سیطره و سختگیریهای شدید ممالیک مانع فعالیتهای جدّی و گسترده وی می‌شد.<ref>صَفَدی، الوافی بالوفیات، ۱۹۶۲م، ج۶، ص۷۹ـ۸۳؛ صفدی، اعیان العصر و اعوان النصر، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۷ـ۱۱۰؛ مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ۲۰۰۵م، ص۷۸ـ۸۹.</ref> | ||
* پدر شهید اول، [[مکی بن محمد جزینی]] (متوفی ح ۷۲۸)، نزد [[طومان بن احمد مناری عاملی]] شاگردی کرده بود و مناری خود از شاگردان ابراهیم بخاری و بخاری شاگرد ابن عود بود.<ref>افندی اصفهانی، ریاض | * پدر شهید اول، [[مکی بن محمد جزینی]] (متوفی ح ۷۲۸)، نزد [[طومان بن احمد مناری عاملی]] شاگردی کرده بود و مناری خود از شاگردان ابراهیم بخاری و بخاری شاگرد ابن عود بود.<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۳۵۹-۱۴۰۱ق، ج۳، ص۲۲.</ref> در نتیجه همین تلاشهای مستمرِ تقریباً دو قرنه، حوزه جبل عامل آرام آرام شکل گرفت، هر چند بخش عمده و مهم حرکت علمی در جبل عامل، حاصل کوشش‌های [[شهید اول]] است. | ||
'''مهمترین حوزه‌های علمیه جبل عامل''' | '''مهمترین حوزه‌های علمیه جبل عامل''' | ||
مهمترین حوزه‌های علمیه جبل عامل برای این شهرها یا روستاها پایه گذاری شده‌اند: | مهمترین حوزه‌های علمیه جبل عامل برای این شهرها یا روستاها پایه گذاری شده‌اند: | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
* جمال الدین [[احمد عیناتی]] در تثبیت حوزه عیناتا سهم مهمی داشت. اطلاع ما درباره نقش جمال الدین براساس این نکته است که وی استاد دو تن از عالمان برجسته عاملی، به نام‌های [[محمد بن احمد بن محمد صهیونی]](متوفی حدود ۸۷۹ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۵، ص۳۸، ۵۳.</ref> و [[محمد بن علی بن محمد بن خاتون عیناتی]](متوفی حدود۹۰۰ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۵، ص۲۰ـ۲۱.</ref> بود. | * جمال الدین [[احمد عیناتی]] در تثبیت حوزه عیناتا سهم مهمی داشت. اطلاع ما درباره نقش جمال الدین براساس این نکته است که وی استاد دو تن از عالمان برجسته عاملی، به نام‌های [[محمد بن احمد بن محمد صهیونی]](متوفی حدود ۸۷۹ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۵، ص۳۸، ۵۳.</ref> و [[محمد بن علی بن محمد بن خاتون عیناتی]](متوفی حدود۹۰۰ق)<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۵، ص۲۰ـ۲۱.</ref> بود. | ||
* [[ناصر بن ابراهیم احسایی بویهی]] (متوفی ۸۵۳ق)، از ساکنان [[احساء]]،<ref>افندی اصفهانی، ریاض | * [[ناصر بن ابراهیم احسایی بویهی]] (متوفی ۸۵۳ق)، از ساکنان [[احساء]]،<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۳۵۹-۱۴۰۱ق، ج۵، ص۲۳۲ـ۲۳۵.</ref> نیز در جوانی به جبل عامل مهاجرت کرد و تا پایان عمر در عیناتا سکونت گزید.<ref>حرّعاملی، امل الآمل، قسم۱، ص۱۸۷.</ref> با توجه به تاریخ درگذشت وی، بویهی نیز احتمالا از شاگردان جمال الدین بوده است. شاگردی این اشخاص نزد جمال الدین نشان می‌دهد که وی برجسته‌ترین [[فقیه]] عصر خود بوده است، به طوری که بویهی برای فراگیری [[فقه]]، از منطقه احساء به عیناتا مهاجرت کرد. | ||
* در میان شاگردان جمال الدین، شخصی که اهمیت فراوانی دارد و بعدها با کم شدن نقش خاندان [[بنو حسام]]، تأثیر مهمی در تداوم فعالیتهای حوزه عیناتا گذاشته، شمس الدین محمد بن علی مشهور به [[ابن خاتون]] است.<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ۲۰۰۵م، ص۱۶۸ـ۱۷۵.</ref> | * در میان شاگردان جمال الدین، شخصی که اهمیت فراوانی دارد و بعدها با کم شدن نقش خاندان [[بنو حسام]]، تأثیر مهمی در تداوم فعالیتهای حوزه عیناتا گذاشته، شمس الدین محمد بن علی مشهور به [[ابن خاتون]] است.<ref>مهاجر، جبل عامل بین الشهیدین، ۲۰۰۵م، ص۱۶۸ـ۱۷۵.</ref> | ||
* دو تن از مشهورترین شاگردان او، فرزندش [[ابوالعباس جمال الدین احمد]] (درگذشت حدود ۹۷۷ق)<ref>حرّعاملی، امل الآمل، قسم ۱، ص۳۳.</ref> و [[محقق کرکی|علی بن عبدالعالی کرَکی]] مشهور به محقق کرکی و محقق ثانی(متوفی ۹۴۰ق)، در تحولات حوزه جبل عامل نقش مهمی ایفا کردند. | * دو تن از مشهورترین شاگردان او، فرزندش [[ابوالعباس جمال الدین احمد]] (درگذشت حدود ۹۷۷ق)<ref>حرّعاملی، امل الآمل، قسم ۱، ص۳۳.</ref> و [[محقق کرکی|علی بن عبدالعالی کرَکی]] مشهور به محقق کرکی و محقق ثانی(متوفی ۹۴۰ق)، در تحولات حوزه جبل عامل نقش مهمی ایفا کردند. | ||
* در روزگار ابوالعباس احمد و فرزندش [[نعمت الله علی بن احمد|نعمت الله علی بن احمد]] (متوفی حدود ۹۸۸ق) و نوه‌اش احمد، حوزه [[عیناتا]] به اوجِ شکوه خود رسید و دو تن از برجسته‌ترین [[فقیهان]] شیعه، یعنی [[محقق کرکی|علی بن عبدالعالی کرکی]] و [[شهید ثانی|زین الدین بن علی جُبعی/ جُباعی]] معروف به شهیدثانی(متوفی ۹۶۶ق)،<ref>حرّعاملی، امل الآمل، قسم ۱، ص۳۵.</ref> نزد برخی از افراد خاندان [[ابن خاتون]] درس خواندند و از آنان اجازه گرفتند. | * در روزگار ابوالعباس احمد و فرزندش [[نعمت الله علی بن احمد|نعمت الله علی بن احمد]] (متوفی حدود ۹۸۸ق) و نوه‌اش احمد، حوزه [[عیناتا]] به اوجِ شکوه خود رسید و دو تن از برجسته‌ترین [[فقیهان]] شیعه، یعنی [[محقق کرکی|علی بن عبدالعالی کرکی]] و [[شهید ثانی|زین الدین بن علی جُبعی/ جُباعی]] معروف به شهیدثانی(متوفی ۹۶۶ق)،<ref>حرّعاملی، امل الآمل، قسم ۱، ص۳۵.</ref> نزد برخی از افراد خاندان [[ابن خاتون]] درس خواندند و از آنان اجازه گرفتند. | ||
* عالم و [[فقیه]] برجسته [[ایران|ایرانی]]، [[ملاعبدالله بن حسین تستری]] (متوفی ۱۰۲۱ق)، به [[عیناتا]] سفر کرد و نزد [[نعمت الله علی]] (متوفی حدود ۹۸۸ق) مشهور به ابن خاتون و فرزندش احمد تحصیل کرد و از هر دو اجازه عام گرفت.<ref>ر.ک:مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۶، ص۸۸ـ۹۶.</ref> | * عالم و [[فقیه]] برجسته [[ایران|ایرانی]]، [[ملاعبدالله بن حسین تستری]] (متوفی ۱۰۲۱ق)، به [[عیناتا]] سفر کرد و نزد [[نعمت الله علی]] (متوفی حدود ۹۸۸ق) مشهور به ابن خاتون و فرزندش احمد تحصیل کرد و از هر دو اجازه عام گرفت.<ref>ر.ک:مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۶، ص۸۸ـ۹۶.</ref> | ||
* همچنین فقیه برجسته عاملی، [[علی بن هلال کرکی|علی بن هلال کرکی]] مشهور به شیخ علی منشار (متوفی ۹۸۴ق)<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص۱۸۶.</ref> از جمال الدین احمدبن محمدبن علی بن خاتون عیناتی روایت کرده است.<ref>افندی اصفهانی، ریاض | * همچنین فقیه برجسته عاملی، [[علی بن هلال کرکی|علی بن هلال کرکی]] مشهور به شیخ علی منشار (متوفی ۹۸۴ق)<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱۵، ص۱۸۶.</ref> از جمال الدین احمدبن محمدبن علی بن خاتون عیناتی روایت کرده است.<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۳۵۹-۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۸۴.</ref> علی بن هلال بعدها به ایران سفر کرد و در روزگار [[شاه طهماسب]] (متوفی ۹۸۴ق) [[شیخ الاسلام]] [[اصفهان]] شد.<ref>منشی قمی، خلاصةالتواریخ، ج۱، ص۶۱۴؛ اسکندرمنشی، ج۱، ص۱۵۴، ۱۵۶.</ref> | ||
رونق حوزه عیناتا، که بیش از یک قرن به طول انجامید، با مهاجرت برخی افراد [[آل خاتون]] به [[ایران]] و [[هند]] از میان رفت.<ref>جبل عامل بین الشهیدین، ص۱۷۳ـ۱۷۴.</ref> | رونق حوزه عیناتا، که بیش از یک قرن به طول انجامید، با مهاجرت برخی افراد [[آل خاتون]] به [[ایران]] و [[هند]] از میان رفت.<ref>جبل عامل بین الشهیدین، ص۱۷۳ـ۱۷۴.</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
===بنیانگذاران=== | ===بنیانگذاران=== | ||
* پیشگامِ تأسیس حوزه کرک، [[حسین بن محمد بن هلال کرکی]] (متوفی حدود ۷۵۷ق)، شاگرد [[شهید اول]]، است. وی با شهید در [[حلّه]] آشنا شد و نزد وی شاگردی و از او اجازه دریافت کرد<ref>ر.ک:افندی اصفهانی، ریاض | * پیشگامِ تأسیس حوزه کرک، [[حسین بن محمد بن هلال کرکی]] (متوفی حدود ۷۵۷ق)، شاگرد [[شهید اول]]، است. وی با شهید در [[حلّه]] آشنا شد و نزد وی شاگردی و از او اجازه دریافت کرد<ref>ر.ک:افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۳۵۹-۱۴۰۱ق، ج۳، ص۳۷۴ـ۳۷۵.</ref> دانسته‌های ما درباره وی محدود به همین مطالب است. با این حال، حوزه کرک در روزگار وی اهمیت [[عیناتا]] را نیافت. | ||
* از دیگر عالمان کرک، [[محمد بن عبدالعالی کرکی]] (متوفی ۸۰۸ق)، از شاگردان [[شهید اول]]، است.<ref> ر.ک:مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۲۸ـ۲۹.</ref> وی مطمئناً در کرک ساکن بوده، اما از اینکه در شکل گیری حوزه کرک نقشی داشته است یا خیر، اطلاعی در دست نیست. | * از دیگر عالمان کرک، [[محمد بن عبدالعالی کرکی]] (متوفی ۸۰۸ق)، از شاگردان [[شهید اول]]، است.<ref> ر.ک:مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۴، ص۲۸ـ۲۹.</ref> وی مطمئناً در کرک ساکن بوده، اما از اینکه در شکل گیری حوزه کرک نقشی داشته است یا خیر، اطلاعی در دست نیست. | ||
===شخصیت اصلی در تحول حوزه کرک=== | ===شخصیت اصلی در تحول حوزه کرک=== | ||
شخصیت اصلی در تحول حوزه کرک، [[عزالدین حسن بن یوسف]] مشهور به ابن عشره کسروانی (متوفی ۸۶۲) است. وی نزد دو تن از شاگردان شهید، یعنی [[حسن بن ایوب]] و [[محمد بن علی بن نجده|محمدبن علی بن نَجْده]]،<ref>افندی اصفهانی، ریاض | شخصیت اصلی در تحول حوزه کرک، [[عزالدین حسن بن یوسف]] مشهور به ابن عشره کسروانی (متوفی ۸۶۲) است. وی نزد دو تن از شاگردان شهید، یعنی [[حسن بن ایوب]] و [[محمد بن علی بن نجده|محمدبن علی بن نَجْده]]،<ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۳۵۹-۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۶۴.</ref> و به احتمال بسیار در [[جزین]] تحصیل کرده و پس از اتمام تحصیلات، به [[کرک|کرک]] بازگشته است، زیرا شاگردانش برای تحصیل نزد وی به کرک می‌رفته‌اند. | ||
===اقامت خاندان بنواعرج در کرک=== | ===اقامت خاندان بنواعرج در کرک=== | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
===مهاجرت فرزندان میسی=== | ===مهاجرت فرزندان میسی=== | ||
از اجازه‌ای که ابراهیم، فرزند دانشمندِ میسی، در سال ۹۷۵ برای فرزند خود، عبدالکریم، در [[نجف]] صادر کرد،<ref>ر.ک:مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۵، ص۱۸۰ـ۱۸۱.</ref> می‌توان دریافت که در پی مرگ میسی، ابراهیم و پسرش به نجف کوچیدند. عبدالکریم از نجف به [[ایران]] مهاجرت کرد و به دربار [[شاه طهماسب صفوی|شاه طهماسب صفوی]] راه یافت. پسر عبدالکریم، [[شیخ لطف الله میسی|شیخ لطف اللّه میسی]] است که مسجد مشهور [[مسجد شیخ لطف الله|شیخ لطف اللّه]] در [[اصفهان]] به نام اوست.<ref>ر.ک:اسکندرمنشی، ج۱، ص۱۵۷، با این ملاحظه که به جای میسی طیسی ضبط شده است؛ افندی اصفهانی، ریاض | از اجازه‌ای که ابراهیم، فرزند دانشمندِ میسی، در سال ۹۷۵ برای فرزند خود، عبدالکریم، در [[نجف]] صادر کرد،<ref>ر.ک:مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۵، ص۱۸۰ـ۱۸۱.</ref> می‌توان دریافت که در پی مرگ میسی، ابراهیم و پسرش به نجف کوچیدند. عبدالکریم از نجف به [[ایران]] مهاجرت کرد و به دربار [[شاه طهماسب صفوی|شاه طهماسب صفوی]] راه یافت. پسر عبدالکریم، [[شیخ لطف الله میسی|شیخ لطف اللّه میسی]] است که مسجد مشهور [[مسجد شیخ لطف الله|شیخ لطف اللّه]] در [[اصفهان]] به نام اوست.<ref>ر.ک:اسکندرمنشی، ج۱، ص۱۵۷، با این ملاحظه که به جای میسی طیسی ضبط شده است؛ افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۳۵۹-۱۴۰۱ق، ج۴، ص۱۱۷.</ref> | ||
==مَشْغَرَه== | ==مَشْغَرَه== | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
* مَقریزی، احمد بن علی، کتاب السلوک لمعرفة دول الملوک، ج۲، قسم ۱، تحقیق محمد مصطفی زیاده، قاهره، ۱۹۴۱م. | * مَقریزی، احمد بن علی، کتاب السلوک لمعرفة دول الملوک، ج۲، قسم ۱، تحقیق محمد مصطفی زیاده، قاهره، ۱۹۴۱م. | ||
*منشی قمی، احمد بن حسین، خلاصة التواریخ، تحقیق احسان اشراقی، تهران، ۱۳۸۳ش. | *منشی قمی، احمد بن حسین، خلاصة التواریخ، تحقیق احسان اشراقی، تهران، ۱۳۸۳ش. | ||
* | * مهاجر، جعفر، جبل عامل بین الشهیدین: الحرکة الفکریة فی جبل عامل فی قرنین من اواسط القرن الثامن للهجرة/ الرابع عشر للمیلاد حتی اواسط القرن العاشر/ السادس عشر، دمشق، ۲۰۰۵م. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||