اخلاق ناصری (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

متن اخلاق ناصری، علمی و متقن دانسته شده که برای فارسی‌زبانان آشنا با اصطلاحات علمی-فلسفی و نیز متون کهن فارسی، روان است و واژه‌های غریب کمتر در آن به چشم می‌خورد.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> این کتاب، روشی [[فلسفه|فلسفی]] دارد و از همین رو، استناد به [[آیه|آیات]] و [[روایت|روایات]] در آن بسیار کم است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> با این حال، [[خواجه نصیرالدین طوسی]]، در موارد اندکی، آیه یا روایتی را بر متن اصلی که متعلق به [[ابوعلی مسکویه]] بوده، افزوده است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref>  

روش و سبک کتاب اخلاق ناصری، کاملا همسان با [[تهذیب الاخلاق]] مسکویه دانسته شده<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۸.</ref> که بر این اساس، اخلاق ناصری، اثری عقلی-تحلیلی است و مؤلف در صدد تبیین مفاهیم اخلاقی است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۲.</ref> اخلاق ناصری، دنباله آثار اخلاقی‌ای دانسته شده که نگاه پزشکی به اخلاق دارند و از جایگاه طبیب، برای سلامت جان و دور کردن بیماری‌های روحی سخن می‌گوید.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۲.</ref>

مهم‌ترین نقد محتوایی بر اخلاق ناصری، به واسطه مطالبی است که درباره آداب میگساری در آن بیان شده و ناهمساز با شأن علمی و دینی خواجه نصیرالدین طوسی دانسته شده است.<ref>احمدپور، کتابشناخت اخلاق اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۹.</ref>{{یادداشت| ازعبارات و تعابیر و نصایحی که خواجه در این بخش بکاربرده می‌توان احتمال داد که چه بسا مجبور به نوشتن این بخش از کتاب بوده است زیرا بدون تردید کم ترین اثر نوشیدن مشروبات از دست دادن هوشیاری و تعقل و مبتلا شدن به سبک‌سری است ولی خو اجه در همین بخش این‌گونه سخن گفته است:  باید که به هيچ حال چندان مقام نکند که مست گردد که در دین و دنیا هيچ‌چيز بامضرت‌تر از مستى نبود، چنان‌که هیچ فضیلت و شرف زیاده از خردمندى و هوشیارى نباشد.پس اگر ضعیف شراب بود اندک خورد یا ممزوج کند يا از مجلس برخیزد سبکتر و اگر پیش از آنکه به مقام احتیاط رسد حریفان مست شوند جهد کند تا از میان ایشان بیرون آید یا حیله آن کند که مست از میان جماعت بیرون شود.و در حدیث مستان خوض نکند و بتوسط ایشان مشغول نشود مگر که بخصومت انجامد آنگاه ایشان را از يکديگر بازدارد و اگر بر شراب خوردن قادر بود التماس زياده بر آنچه دور می‌گردد نکند و اصحاب را بدان تکليف نفرماید. طوسی، اخلاق ناصری، ج۱، ص۱۹۵. از بخش های دیگر کتاب اخلاق ناصری نیز می‌توان شاهد آورد که خواجه نظر مساعدی با نوشیدن مشروبات نداشته چنان‌چه در فصل سوم  که در معرفت سياست و تدبير اهل‌ است در باره ممنوعیت زنان از خوردن شراب توسط شوهرانشان می‌گوید: از شراب هم منع کلى باید فرمود چه شراب اگرچه اندک بود اما سبب وقاحت و هیجان شهوت گردد و در زنان هیچ خصلت بدتر از اين دو خصلت نبود.ج۱۷ ص۱۷۹.}}