کاربر ناشناس
آیتالله: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Jalalyaghmoori جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{بهبود منبع}} | {{بهبود منبع}} | ||
''' | '''آیَتُ اللّه'''، یا '''آیة الله''' به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم [[شیعه]] از اوایل [[قرن چهاردهم]] است. | ||
نخستین شخصی که عنوان آیت الله یافت، [[علامه حلی]] بود. پس از تشکیل [[حوزه علمیه قم]] به وسیله [[عبدالکریم حائری|شیخ عبدالکریم حائری]] و مرکزیت یافتن آن، شماری از فقهای بزرگ که در آن گرد آمدند، آیت الله لقب یافتند. | |||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
برخی القاب مانند [[ثقة الاسلام|ثِقَةُ الاسلام]]، [[حجت الاسلام|حُجَّةُ الاسلام]]، محقق، [[علامه|علامه]] و نیز آیتالله نخست به قصد تعظیم در موارد خاص به کار رفته و بعدها لقبی برای فردی معین شده و سپس بیش و کم به صورت عنوانی عام گردیده است. | |||
در [[قرن چهارم]] قمری عنوان ثقة الاسلام برای [[کلینی|محمدبن یعقوب کلینی]]، در [[قرن پنجم]] عنوان حجة الاسلام برای [[غزالی|امام محمد غزالی]]، در [[قرن هفتم]] عنوان محقق برای [[جعفر بن حسن حلی]]، و در [[قرن هشتم]] عناوین علامه و آیةالله برای [[علامه حلی|حسن بن یوسف حلی]] به کار رفت و همه آنها تا قرنها پس از کاربرد نخستین، مختص به این بزرگان باقی ماند. | |||
نخستین عالمی که عنوان آیت الله یافت، [[علامه حلی|حسن بن یوسف بن علی بن مطهر]]، معروف به علامه حلی بود. | |||
*[[ابن حجر عسقلانی]] (درگذشت ۸۵۲ق) او را آیة فی الذکاء خوانده است<ref>عسقلانی، ج۲، ص۳۱۷</ref> و شاید به همین مناسبت و نیز به علت دانش عمیق و تقوای کم مانندش، لقب آیت الله به او داده شده باشد. | |||
* [[شرف الدین شولستانی]]، [[شیخ بهایی]] و [[محمد باقر مجلسی|ملا محمدباقر مجلسی]]، در اجازه نامه‌هایی که برای شاگردان خود نوشته‌اند، از [[علامه حلی]] به عنوان آیت الله فی العالمین یاد کرده‌اند.<ref>مجلسی، ج۱، ص۲۰۴-۱۰۷/۸۱</ref> | |||
*[[ | * [[محمد باقر مجلسی|ملا محمدباقر مجلسی]] در ذکر مشایخ روایت خویش، همین عنوان را برای [[شهید اول]] نیز به کار برده است. | ||
* [[شرف الدین شولستانی]]، [[شیخ بهایی | |||
* [[محمد باقر مجلسی|ملا محمدباقر مجلسی]] در | |||
==در قرن چهاردهم== | ==در قرن چهاردهم== | ||
تا قرن چهاردهم قمری | تا قرن چهاردهم قمری عنوان آیت الله برای هیچیک از [[:رده:فقها|فقها]] به کار نرفته است. در اوایل این قرن، نخست [[میرزا حسین نوری|حاج میرزا حسین نوری]] (۱۲۵۴-۱۳۲۰ق) این عنوان را برای [[محمدمهدی بحرالعلوم|سید محمد مهدی بحرالعلوم]]، و چند دهه بعد [[شیخ عباس قمی]] همان را برای [[مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]]، [[حسین نجف|شیخ حسین نجف]] و [[سید محمد حسن شیرازی]] و رفته رفته مورخان عصر [[مشروطه]] برای آخوند [[آخوند خراسانی]]، [[حسین میرزا خلیل|حاج میرزا حسین میرزا خلیل]]، [[عبدالله مازندرانی|شیخ عبدالله مازندرانی]] و دیگران به کار بردند.<ref>نراقی، ص۴۶-۴۷؛ ناظم الاسلام، ص۸۸؛ کسروی، ج۲، ص۳۷۱</ref> پیش از آن، همه آن [[مرجع|مراجع]] را در کلام و نوشتار، [[حجت الاسلام]] می‌خواندند. | ||
===آیت الله العظمی=== | ===آیت الله العظمی=== | ||
پس از تشکیل [[حوزه علمیه قم]] به دست مرحوم [[عبدالکریم حائری|شیخ عبدالکریم حائری]] و مرکزیت یافتن آن (۱۳۴۰ق) شماری از فقهای بزرگ گردآمده در آن، ملقب به آیت الله شدند و به تدریج معدودی از برجسته‌ترین فقهایی که در مقام [[مرجعیت]] قرار می‌گرفتند، '''آیت الله العظمی''' نام گرفتند. | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۵: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس2}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{ | {{منابع}} | ||
* آقابزرگ، الذریعة، ج۲، ص۴۴۴، ج۱۳، ص۱۳۳. | * آقابزرگ، الذریعة، ج۲، ص۴۴۴، ج۱۳، ص۱۳۳. | ||
* آقابزرگ، هدیة | * آقابزرگ، هدیة الرازی الی الامام المجدد الشیرازی، تهران، ۱۴۰۳ق. | ||
* | * ابن حجر عسقلانی، احمد، لسان المیزان، بیروت، ۱۳۹۰ق. | ||
* | * افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء، به کوشش احمد حسینی و محمود مرعشی، قم، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۳۵۹. | ||
* امین، محسن، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۹۶. | * امین، محسن، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۹۶. | ||
* تیموری، ابراهیم، | * تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، تهران، ۱۳۶۱ش، ص ۵۳، ۱۰۳. | ||
* قمی، عباس، | * قمی، عباس، الکنی و القاب، تهران، ۱۳۹۷ق. | ||
* | * کسروی، احمد، تاریخ مشروطة ایران، تهران، ۱۳۵۶ش. | ||
* | * لغت نامه دهخدا. | ||
* متینی، جلال، | * متینی، جلال، «بحثی درباره سابقه تاریخی القاب و عناوین علما در مذهب شیعه»، ایران نامه، س ۱، شم ۴، تابستان ۱۳۶۲ش. | ||
* علامه مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۵، ۵۸، ج۵۱، ص۳۴۳. | * علامه مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۵، ۵۸، ج۵۱، ص۳۴۳. | ||
* | * ناظم الاسلام کرمانی، محمد، تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، ۱۳۶۲ش. | ||
* نراقی، حسن، | * نراقی، حسن، کاشان در جنبش مشروطة ایران، تهران، ۱۳۵۵ش. | ||
* نوری، حسین، مستدرک الوسائل، تهران، ۱۳۸۲ق. | * نوری، حسین، مستدرک الوسائل، تهران، ۱۳۸۲ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
*منبع مقاله: [http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1064 دایرة المعارف بزرگ اسلامی] | *منبع مقاله: [http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1064 دایرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||