حمزة بن علی بن زهره حلبی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== ولادت و نسب == | == ولادت و نسب == | ||
ابن‌زهره در ماه [[رمضان]] سال ۵۱۱ هجری قمری در شهر [[حلب]] دیده به جهان گشود. وی از [[سادات]] شریف بوده و نسبش به [[اسحاق بن جعفر|اسحاق بن جعفر صادق(ع)]] می‌رسد که از این جهت به «اسحاقیون» شهرت داشتند. برخی گفته‌اند نسب | ابن‌زهره در ماه [[رمضان]] سال ۵۱۱ هجری قمری در شهر [[حلب]] دیده به جهان گشود. وی از [[سادات]] شریف بوده و نسبش به [[اسحاق بن جعفر|اسحاق بن جعفر صادق(ع)]] می‌رسد که از این جهت به «اسحاقیون» شهرت داشتند. برخی گفته‌اند نسب ابن‌زهره با ۹ یا ۱۲ واسطه به [[امام جعفر صادق(ع)]] می‌رسد.<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی.</ref> | ||
[[محمد باقر خوانساری|محمدباقر خوانساری]] می‌نویسد: نسب سید بن زهره حلبی با دوازده واسطه به امام جعفر صادق(ع) می‌رسد که همگی از [[سادات]] بزرگوار هستند.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۳۷۴.</ref> | [[محمد باقر خوانساری|محمدباقر خوانساری]] می‌نویسد: نسب سید بن زهره حلبی با دوازده واسطه به امام جعفر صادق(ع) می‌رسد که همگی از [[سادات]] بزرگوار هستند.<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۲، ص۳۷۴.</ref> | ||
[[میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] نیز نسب | [[میرزا عبدالله افندی اصفهانی]] نیز نسب ابن‌زهره را این گونه بازگو می‌کند: | ||
::''السید عزالدین ابوالمکارم حمزه بن علی بن أبی المحاسن زهره بن أبی علی الحسن بن أبی المحاسن زهرة بن أبی المواهب علی بن أبی سالم محمد بن ابراهیم محمد النقیب بن علی، بن أبی علی احمد بن أبی جعفر محمد بن ابی عبدالله الحسین بن أبی ابراهیم اسحاق الموتمن بن أبی عبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه‌السلام الحسینی الحلبی. | ::''السید عزالدین ابوالمکارم حمزه بن علی بن أبی المحاسن زهره بن أبی علی الحسن بن أبی المحاسن زهرة بن أبی المواهب علی بن أبی سالم محمد بن ابراهیم محمد النقیب بن علی، بن أبی علی احمد بن أبی جعفر محمد بن ابی عبدالله الحسین بن أبی ابراهیم اسحاق الموتمن بن أبی عبدالله جعفر بن محمد الصادق علیه‌السلام الحسینی الحلبی. | ||
'' | '' | ||
== خاندان == | == خاندان == | ||
ابن‌زهره از خاندان شریف و از سادات [[شیعه دوازده امامی]] شهر [[حلب]] بودند که جد اعلای آنان از [[مدینه]] کوچ کرده و در دهکده حران در حومه [[حلب]] سکنی گزید. این خانواده همواره شعاع علم، فضل و دیانت بوده و بسیاری از دانشمندان [[شیعه]] از آنان بهره برده‌اند. ابن‌زهره از مشهورترین افراد این خاندان است؛ تا آنجا که هرگاه «ابن‌زهره» بدون قرینه به کار رود، مقصود اوست.<ref>زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۶، ص۴۸۴.</ref> | |||
== مقام علمی | == مقام علمی ابن‌زهره == | ||
ابن‌زهره در علوم مختلف دارای تالیفاتی بوده که تنها یکی از کتابهای او به نام: «[[غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع]]» بجا مانده است. کتاب «غنیه» در دوره‌ای که رکود [[اصول فقه|اصول]] و [[فقه]] در آن محسوس بود، شاهکاری قابل ستایش است. نقّادی‌ها و مخالفت هایی که ابن‌زهره در این کتاب با [[شیخ طوسی]] نموده، زمینه نقد آرای قدما را فراهم کرده است. این کتاب دارای سه بخش [[کلام امامیه|کلام]]، [[فقه]] و [[اصول فقه]] است. | |||
کیفیت بحث‌ها در «غنیه» نشان دهنده وسعت اطّلاع | کیفیت بحث‌ها در «غنیه» نشان دهنده وسعت اطّلاع ابن‌زهره بر اصول [[اهل سنت|عامّه]] و [[شیعه|خاصّه]] و دقّت نظرهای او است. | ||
=== بعضی از آرای اصولی | === بعضی از آرای اصولی ابن‌زهره === | ||
* | * ابن‌زهره در بحث امر معتقد است که مطلق امر به لحاظ لغوی نه مقتضی [[وجوب]] است و نه مقتضی [[استحباب]]، امّا شرعا بر وجوب دلالت می‌کند. همچنین از دید ابن‌زهره امر شرعا بر فور دلالت دارد، امّا بالوضع نه بر فور دلالت می‌کند و نه بر تراخی، برخلاف نظر [[شیخ طوسی]].<ref>الغنیه، در ضمن کتاب الجوامع الفقهیه، ص ۴۶۳. </ref> | ||
* از دیدگاه | * از دیدگاه ابن‌زهره نهی نیز شرعا دلالت بر حرمت دارد، امّا نهی از شیء دلالت بر فساد منهی عنه نمی‌کند، برخلاف نظر شیخ طوسی.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص۴۶۳-و ۴۶۸.</ref> | ||
* از نظرگاه | * از نظرگاه ابن‌زهره ادات عموم برای رساندن معنای عموم وضع نشده‌اند؛ زیرا این الفاظ هم برای رساندن معنای عموم کاربرد دارند و هم برای بیان معنای خاص. این دیدگاه ابن‌زهره مخالف نظر شیخ طوسی در این باب است.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص ۴۶۸.</ref> | ||
* از دیدگاه | * از دیدگاه ابن‌زهره مفهوم وصف حجّت نیست.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص ۴۷۲.</ref> | ||
* در حجّیت [[تواتر|خبر متواتر]] | * در حجّیت [[تواتر|خبر متواتر]] ابن‌زهره سه شرط بیان می‌کند: | ||
اوّلا، عدد راویان به حدّی از کثرت باشد که عادتا اتفاقشان بر کذب محال باشد، ثانیا، دانسته شود که مخبران انگیزۀ مشترکی برای بیان دروغ ندارند، ثالثا، مخبران نسبت به آن چه خبر می‌دهند، شبهه و تردیدی نداشته باشند.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص ۴۷۵.</ref> | اوّلا، عدد راویان به حدّی از کثرت باشد که عادتا اتفاقشان بر کذب محال باشد، ثانیا، دانسته شود که مخبران انگیزۀ مشترکی برای بیان دروغ ندارند، ثالثا، مخبران نسبت به آن چه خبر می‌دهند، شبهه و تردیدی نداشته باشند.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص ۴۷۵.</ref> | ||
* خبر واحد از دیدگاه | * خبر واحد از دیدگاه ابن‌زهره علم آور نیست و تنها در صورتی که مخبر عادل باشد ظنّ آور است. همچنین از دید ابن‌زهره عقلا تعبّد به خبر واحد جایز است، امّا شرعا بر تعبّد به خبر واحد دلیلی وجود ندارد. وی در این نظر موافق با [[سید مرتضی]] و مخالف دیدگاه شیخ طوسی است.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص ۴۷۵.</ref> | ||
* در مورد [[قیاس]] و [[اجماع]] نیز، وی نظر مشهور [[امامیه]] در آن زمان را قبول دارد.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص ۴۷۸.</ref> | * در مورد [[قیاس]] و [[اجماع]] نیز، وی نظر مشهور [[امامیه]] در آن زمان را قبول دارد.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص ۴۷۸.</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
[[محدث نوری]] می‌نویسد: حمزة بن علی بن زهرة [[فقیه]] جلیل القدر که معروف به «صاحب غُنیة» است؛ او، پدرش، جدش، برادرش و برادر زاده‌اش از اکابر فقهای ما هستند و خانواده‌شان خاندان باعظمتی در حلب هستند.<ref>نوری، خاتمه مستدرک، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۸.</ref> | [[محدث نوری]] می‌نویسد: حمزة بن علی بن زهرة [[فقیه]] جلیل القدر که معروف به «صاحب غُنیة» است؛ او، پدرش، جدش، برادرش و برادر زاده‌اش از اکابر فقهای ما هستند و خانواده‌شان خاندان باعظمتی در حلب هستند.<ref>نوری، خاتمه مستدرک، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۸.</ref> | ||
[[محدث قمی]] می‌گوید: | [[محدث قمی]] می‌گوید: ابن‌زهره حلبی عالم فاضل جلیل القدر و [[فقیه]] شناخته شده‌ای است که دارای تصنیفات بسیار در امامت، فقه، نحو و... است.<ref>قمی، الکنی و الالقاب، ج۱، ص۲۹۹.</ref> | ||
== اساتید == | == اساتید == | ||
* [[علی بن زهره حلبی]]، پدر | * [[علی بن زهره حلبی]]، پدر ابن‌زهره. | ||
* السید ابوالمحاسن زهره الحلبی، جد | * السید ابوالمحاسن زهره الحلبی، جد ابن‌زهره. | ||
* [[محمد بن حسن بن منصور نقاش|أبو منصور محمد بن الحسن بن منصور نقاش موصلی]]. | * [[محمد بن حسن بن منصور نقاش|أبو منصور محمد بن الحسن بن منصور نقاش موصلی]]. | ||
* [[حسین بن طاهر بن حسین|ابوعبدالله حسین بن طاهر بن حسین]]، که از شیخ ابو الفتوح روایت نقل کرده است.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص۲۶.</ref> | * [[حسین بن طاهر بن حسین|ابوعبدالله حسین بن طاهر بن حسین]]، که از شیخ ابو الفتوح روایت نقل کرده است.<ref>حلبی، الغنیه، ۱۴۱۷ق، ص۲۶.</ref> | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
* [[عبدالله بن علی بن زهره]]، برادر | * [[عبدالله بن علی بن زهره]]، برادر ابن‌زهره. | ||
* سید محی الدین محمد بن عبدالله، برادر زاده‌اش. | * سید محی الدین محمد بن عبدالله، برادر زاده‌اش. | ||
* [[شاذان بن جبرئیل قمی]]. | * [[شاذان بن جبرئیل قمی]]. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
== آثار و تألیفات == | == آثار و تألیفات == | ||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
# [[غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع]] معروف به الغنیة و معروف‌ترین اثر | # [[غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع]] معروف به الغنیة و معروف‌ترین اثر ابن‌زهره که در سه موضوع [[کلام]]، [[اصول فقه]] و [[فقه استدلالی]] بحث می‌کند. | ||
# الاعتراض علی الکلام الوارد من حمص | # الاعتراض علی الکلام الوارد من حمص | ||
# الجواب عما ذکره مطران | # الجواب عما ذکره مطران | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* منبع مقاله: [https://www.cgie.org.ir/fa/article/222370/%D8%A2%D9%84-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D9%87 مقاله آل ابی زهره در دائره المعارف بزرگ اسلامی] | * منبع مقاله: [https://www.cgie.org.ir/fa/article/222370/%D8%A2%D9%84-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D9%87 مقاله آل ابی زهره در دائره المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20110225161312-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A%20%D8%A8%D9%87%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B2%D9%87%D8%B1%D9%87%20%D9%88%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D8%AA%20%D9%81%D9%82%D9%87%D9%8A%20%D8%A7%D9%88.pdf نگاهی به | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20110225161312-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A%20%D8%A8%D9%87%20%D8%A7%D8%A8%D9%86%20%D8%B2%D9%87%D8%B1%D9%87%20%D9%88%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D8%AA%20%D9%81%D9%82%D9%87%D9%8A%20%D8%A7%D9%88.pdf نگاهی به ابن‌زهره و نظرات فقهی او] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426095037-2177-74.pdf مفاخر مکتب اسلام - قرن ششم هجری/ ابوالمکارم | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426095037-2177-74.pdf مفاخر مکتب اسلام - قرن ششم هجری/ ابوالمکارم ابن‌زهره] | ||
{{فقیهان شیعه (قرن ۶ قمری)}} | {{فقیهان شیعه (قرن ۶ قمری)}} | ||
{{متکلمان شیعه}} | {{متکلمان شیعه}} | ||