کاربر ناشناس
محمد بن علی بن حمزه طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح مطلب با ارجاع مطلب به درون پانویس
جز (←آثار) |
imported>Hasaninasab جز (اصلاح مطلب با ارجاع مطلب به درون پانویس) |
||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
یكی از بارزترین مشخصه‌های فقه ابن حمزه را باید روش او در بیان احكام دانست. او ابتدا شقوق مختلف مسأله را با قید عدد به طور مجمل مشخص می کند و سپس به تفصیل یکایک شقوق مزبور می‌پردازد. او در تقسیمات خود [[واجب]] و [[مستحب]]، [[حرام]] و [[مكروه]]، فعل و ترك و كمیت و كیفیت را از یكدیگر تمیز داده و هر كدام را جداگانه آورده است. وی در مقدمه الوسیله<ref>ص ۴۲-۴۳</ref> می‌گوید این روش تقسیم‌بندی موجب سهولت حفظ احكام می‌گردد. اگرچه ابن حمزه را نمی‌توان مبدع ابن روش دانست، ولی او این روش را به كمال رسانده است. از دیگر مشخصه‌های فقه ابن حمزه تعریف او از اصطلاحات فقهی در آغاز برخی از ابواب است. وی بجز شیخ طوسی، از نظریات دیگر فقهای معاصر وی نیز بهره برده است. مثلاً در چندین مورد<ref>الوسیلة، ص ۱۴۱، ۱۴۴، ۱۸۰</ref> به صراحت نظریات ابویعلی [[سلار دیلمی]] را نقل كرده است.<ref>قس: المراسم، ص۱۲، سطر ۱، ۱۷، ۱۸، و ص ۱۴، سطر ۲۰</ref> او تا حدودی از [[ابن براج]] نیز تأثیر پذیرفته است.<ref>به عنوان نمونه قس: بین المهذب،ج۱، ص۱۹- ۲۵ و الوسیلة، ص۷۲-۷۶، در احكام آبها و اَسئار</ref> | یكی از بارزترین مشخصه‌های فقه ابن حمزه را باید روش او در بیان احكام دانست. او ابتدا شقوق مختلف مسأله را با قید عدد به طور مجمل مشخص می کند و سپس به تفصیل یکایک شقوق مزبور می‌پردازد. او در تقسیمات خود [[واجب]] و [[مستحب]]، [[حرام]] و [[مكروه]]، فعل و ترك و كمیت و كیفیت را از یكدیگر تمیز داده و هر كدام را جداگانه آورده است. وی در مقدمه الوسیله<ref>ص ۴۲-۴۳</ref> می‌گوید این روش تقسیم‌بندی موجب سهولت حفظ احكام می‌گردد. اگرچه ابن حمزه را نمی‌توان مبدع ابن روش دانست، ولی او این روش را به كمال رسانده است. از دیگر مشخصه‌های فقه ابن حمزه تعریف او از اصطلاحات فقهی در آغاز برخی از ابواب است. وی بجز شیخ طوسی، از نظریات دیگر فقهای معاصر وی نیز بهره برده است. مثلاً در چندین مورد<ref>الوسیلة، ص ۱۴۱، ۱۴۴، ۱۸۰</ref> به صراحت نظریات ابویعلی [[سلار دیلمی]] را نقل كرده است.<ref>قس: المراسم، ص۱۲، سطر ۱، ۱۷، ۱۸، و ص ۱۴، سطر ۲۰</ref> او تا حدودی از [[ابن براج]] نیز تأثیر پذیرفته است.<ref>به عنوان نمونه قس: بین المهذب،ج۱، ص۱۹- ۲۵ و الوسیلة، ص۷۲-۷۶، در احكام آبها و اَسئار</ref> | ||
=== | ===تأثیرات فقهی بر دیگران=== | ||
اگرچه در آثار نیمه دوم قرن ۶ق نامی از ابن حمزه برده نشده، ولی تأثیر فقه او در این آثار به روشنی مشهود است. مقایسه بین مندرجات [[فقه القرآن راوندی|فقه القرآن]] [[قطب راوندی|راوندی]] با الوسیله<ref>به عنوان نمونه قس: فقه القرآن، ج۱، ص۱۸۹- ۱۹۹ و الوسیلة، ص ۱۴۴-۱۴۶؛ فقه القرآن، ج۲، ص۵۸ و الوسیلة، ص۲۶۵؛ فقه القرآن، ج۲، ص۲۱۱و۲۱۲ و الوسیلة، ص۳۴۰ و ۳۴۲</ref> تأثیرپذیری راوندی از ابن حمزه را نشان می‌دهد. راوندی حتی در مواردی چون حكم خون سگ و خوك در لباس نمازگزار<ref>نك: السرائر، ص۳۵، سطر ۲۹؛ قس: الوسیلة، ص۷۷</ref> در فتوای شاذ از او تبعیت كرده است. [[ابن زهره]] نیز در [[غنیة النزوع|الغنیة]] تا حدودی از او تأثیر پذیرفته است.<ref>به عنوان نمونه قس: بین الغنیة، ص۴۰، ۴۳، ۴۴ و الوسیلة، ص ۱۱۲-۱۱۴، ۱۲۱</ref> | اگرچه در آثار نیمه دوم قرن ۶ق نامی از ابن حمزه برده نشده، ولی تأثیر فقه او در این آثار به روشنی مشهود است. مقایسه بین مندرجات [[فقه القرآن راوندی|فقه القرآن]] [[قطب راوندی|راوندی]] با الوسیله<ref>به عنوان نمونه قس: فقه القرآن، ج۱، ص۱۸۹- ۱۹۹ و الوسیلة، ص ۱۴۴-۱۴۶؛ فقه القرآن، ج۲، ص۵۸ و الوسیلة، ص۲۶۵؛ فقه القرآن، ج۲، ص۲۱۱و۲۱۲ و الوسیلة، ص۳۴۰ و ۳۴۲</ref> تأثیرپذیری راوندی از ابن حمزه را نشان می‌دهد. راوندی حتی در مواردی چون حكم خون سگ و خوك در لباس نمازگزار<ref>نك: السرائر، ص۳۵، سطر ۲۹؛ قس: الوسیلة، ص۷۷</ref> در فتوای شاذ از او تبعیت كرده است. [[ابن زهره]] نیز در [[غنیة النزوع|الغنیة]] تا حدودی از او تأثیر پذیرفته است.<ref>به عنوان نمونه قس: بین الغنیة، ص۴۰، ۴۳، ۴۴ و الوسیلة، ص ۱۱۲-۱۱۴، ۱۲۱</ref> | ||
[[پرونده:کتاب الثاقب فی المناقب.jpg|بندانگشتی|کتاب الثاقب فی المناقب]] | [[پرونده:کتاب الثاقب فی المناقب.jpg|بندانگشتی|کتاب الثاقب فی المناقب]] | ||
همچنین [[ابن ادریس حلی|ابن ادریس]] در [[السرائر]] كه تألیف آن را در ۵۸۷ - ۵۸۸ق به پایان برده، از الوسیله با تعبیر "بعض كتب اصحابنا" بسیار نقل قول می‌كند و اغلب با نظریات ابن حمزه به گونه‌ای انتقادآمیز برخورد می‌كند.<ref>به عنوان نمونه السرائر، ص ۳۵، سطر ۴، ص ۳۸، سطر ۷؛ قس: الوسیلة، ص ۷۶ و ۷۷</ref> البته نظر ابن ادریس در مواردی موافق نظر ابن حمزه است.<ref>نك: الوسیلة، ص۲۸۲، سطر ۵؛ السرائر، ص۱۷۳، سطر ۲۱؛ قس: نزهة النواظر، ص۸۹</ref> | همچنین [[ابن ادریس حلی|ابن ادریس]] در [[السرائر]] كه تألیف آن را در ۵۸۷ - ۵۸۸ق به پایان برده، از الوسیله با تعبیر "بعض كتب اصحابنا" بسیار نقل قول می‌كند و اغلب با نظریات ابن حمزه به گونه‌ای انتقادآمیز برخورد می‌كند.<ref>به عنوان نمونه السرائر، ص ۳۵، سطر ۴، ص ۳۸، سطر ۷؛ قس: الوسیلة، ص ۷۶ و ۷۷</ref> البته نظر ابن ادریس در مواردی موافق نظر ابن حمزه است.<ref>نك: الوسیلة، ص۲۸۲، سطر ۵؛ السرائر، ص۱۷۳، سطر ۲۱؛ قس: نزهة النواظر، ص۸۹</ref> | ||
رساله [[ازاحة العلة فی معرفة القبلة]] از [[شاذان بن جبرئیل قمی]] را نیز ظاهراً باید تفصیل و تكمیل مندرجات الوسیله<ref>ص ۸۵ -۸۶</ref> دانست<ref>نیز قس: المبسوط، ج۱، ص۷۷- ۷۸ | رساله [[ازاحة العلة فی معرفة القبلة]] از [[شاذان بن جبرئیل قمی]] را نیز ظاهراً باید تفصیل و تكمیل مندرجات الوسیله<ref>ص ۸۵ -۸۶</ref> دانست.<ref>نیز قس: المبسوط، ج۱، ص۷۷- ۷۸ كه به نوبه خود مورد الهام ابن حمزه و شاذان قرار گرفته است.</ref> | ||
كتاب الوسیله در [[قرن هفتم]] هجری قمری در مكتب حِلّه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. [[محقق حلی]] بدون تصریح به نام ابن حمزه چهارچوب الوسیله را به خصوص در بخش عبادات شرایع پذیرفته، و نه تنها در فصل‌بندی بخش عبادات دقیقاً از او پیروی كرده، بلكه در عناوین بابها، شكل طرح مسائل و گاهی محتوا نیز تا حدود قابل توجهی تحت تأثیر او قرار داشته است. [[یحیی بن سعید حلی]] در [[نزهة الناظر]]<ref>ص ۶، جاهای مختلف</ref> و آبی در [[كشف الرموز]]، تألیف شده در ۶۷۲ق <ref>ج۱، ص۴۰، جاهای مختلف</ref> به نام ابن حمزه تصریح كرده و فتاوی او را نقل كرده‌اند. | كتاب الوسیله در [[قرن هفتم]] هجری قمری در مكتب حِلّه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. [[محقق حلی]] بدون تصریح به نام ابن حمزه چهارچوب الوسیله را به خصوص در بخش عبادات شرایع پذیرفته، و نه تنها در فصل‌بندی بخش عبادات دقیقاً از او پیروی كرده، بلكه در عناوین بابها، شكل طرح مسائل و گاهی محتوا نیز تا حدود قابل توجهی تحت تأثیر او قرار داشته است. [[یحیی بن سعید حلی]] در [[نزهة الناظر]]<ref>ص ۶، جاهای مختلف</ref> و آبی در [[كشف الرموز]]، تألیف شده در ۶۷۲ق <ref>ج۱، ص۴۰، جاهای مختلف</ref> به نام ابن حمزه تصریح كرده و فتاوی او را نقل كرده‌اند. | ||