عدة الداعی و نجاح الساعی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Ali.jafari (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''عُدّةُ الدّاعی و نَجاحُ السّاعی''' کتابی است به زبان عربی در موضوع [[دعا|ادعیه]] و [[اخلاق]]، تألیف [[احمد بن فهد حلی|احمد بن محمد بن فهد حلی]] (متوفای ۸۴۱ق). این کتاب مشهورترین اثر ابن فهد حلی و از کتاب‌های مهم در موضوع خود است و چندین بار با ترجمه‌های مختلف فارسی منتشر شده است. مؤلف در ابوابی شش‌گانه به مباحثی همچون تعریف دعا، ترغیب بر آن، چگونگی و آداب دعا خواندن پرداخته و در هر باب، احادیث مربوط به آن موضوع را گردآوری کرده است. ابن فهد خود این کتاب را تلخیص کرده است. | '''عُدّةُ الدّاعی و نَجاحُ السّاعی''' کتابی است به زبان عربی در موضوع [[دعا|ادعیه]] و [[اخلاق]]، تألیف [[احمد بن فهد حلی|احمد بن محمد بن فهد حلی]] (متوفای ۸۴۱ق). این کتاب مشهورترین اثر ابن فهد حلی و از کتاب‌های مهم در موضوع خود است و چندین بار با ترجمه‌های مختلف فارسی منتشر شده است. مؤلف در ابوابی شش‌گانه به مباحثی همچون تعریف دعا، ترغیب بر آن، چگونگی و آداب دعا خواندن پرداخته و در هر باب، [[حدیث|احادیث]] مربوط به آن موضوع را گردآوری کرده است. ابن فهد خود این کتاب را تلخیص کرده است. | ||
== درباره مؤلف == | ==درباره مؤلف== | ||
{{اصلی|احمد بن فهد حلی}} | {{اصلی|احمد بن فهد حلی}} | ||
ابوالعباس جمال‌الدین احمد بن شمس‌الدین محمد بن فَهْد حِلّی اَسَدی (۷۵۷-۸۴۱ق) از عالمان، فقیهان و محدّثان [[امامیه|امامی]] و شهرت او بیشتر در [[اخلاق]]، [[دعا]] و [[سیر و سلوک]] است. او در ۸۴۱ق [[کربلا]] وفات یافت و در باغ نقیب علویین به‌خاک سپرده شد.<ref>نور‌محمدی، «التعقیبات و الدعوات ابن فهد حلی»، ۱۳۷۷ش، ص۹۰.</ref> | ابوالعباس جمال‌الدین احمد بن شمس‌الدین محمد بن فَهْد حِلّی اَسَدی (۷۵۷-۸۴۱ق) از عالمان، فقیهان و محدّثان [[امامیه|امامی]] و شهرت او بیشتر در [[اخلاق]]، [[دعا]] و [[سیر و سلوک]] است. او در ۸۴۱ق [[کربلا]] وفات یافت و در باغ نقیب علویین به‌خاک سپرده شد.<ref>نور‌محمدی، «التعقیبات و الدعوات ابن فهد حلی»، ۱۳۷۷ش، ص۹۰.</ref> | ||
== علت نام‌گذاری == | ==علت نام‌گذاری== | ||
مؤلف در مقدمه کتاب می‌نویسد چون مناجات با خداوند وسیله نجات و کلید عطاست و اینکه برای اجابت دعا اسباب و خصوصیاتی است، به تألیف این اثر روی آورده و آن را «عدّه الداعی و نجاح الساعی» نام نهاده است.<ref> حلی، عدة الداعی، ص۸.</ref> | مؤلف در مقدمه کتاب می‌نویسد چون مناجات با خداوند وسیله نجات و کلید عطاست و اینکه برای اجابت دعا اسباب و خصوصیاتی است، به تألیف این اثر روی آورده و آن را «عدّه الداعی و نجاح الساعی» نام نهاده است.<ref> حلی، عدة الداعی، ص۸.</ref> | ||
== ابواب کتاب == | ==ابواب کتاب== | ||
ابن فهد، کتاب خود را این‌چنین تقسیم کرده است: | ابن فهد، کتاب خود را این‌چنین تقسیم کرده است: | ||
* '''مقدمه''': در تعریف [[دعا]] و معنای لغوی و اصطلاحی آن است. مقدمه که مختصر است بیشتر عنایت به ذکر اخبار «مَن بَلَغ» دارد که هر کس حدیثی در استحباب چیزی بشنود و به آن عمل کند ثواب آن را می‌برد، اگر چه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] آن را نگفته باشد.<ref>حلی، عدة الداعی، مقدمه کتاب، ص۹.</ref> <ref>حلی، عدة الداعی، ۱۳۷۵ش، فهرست ترجمه کتاب.</ref>{{سخ}} | *'''مقدمه''': در تعریف [[دعا]] و معنای لغوی و اصطلاحی آن است. مقدمه که مختصر است بیشتر عنایت به ذکر اخبار «مَن بَلَغ» دارد که هر کس حدیثی در استحباب چیزی بشنود و به آن عمل کند ثواب آن را می‌برد، اگر چه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] آن را نگفته باشد.<ref>حلی، عدة الداعی، مقدمه کتاب، ص۹.</ref> <ref>حلی، عدة الداعی، ۱۳۷۵ش، فهرست ترجمه کتاب.</ref>{{سخ}} | ||
این کتاب شامل شش باب است که عبارتند از: | این کتاب شامل شش باب است که عبارتند از: | ||
* '''باب اول'''، ترغیب بر دعا است از راه عقل و نقل؛ در این باب ابتدا دلیلی عقلی بر لزوم دعا کردن بنده آورده، پس از آن روایات پیامبر(ص) و ائمه(ع) را ذکر کرده است. همچنین [[آیه|آیات]] [[قرآن]] را آورده و بر آنها استدلال نموده است. مؤلف در بین مطالب، اشکالات متعددی که ممکن است به ذهن انسان خطور کند را مطرح کرده و به آنها جواب‌های کاملی داده است. | *'''باب اول'''، ترغیب بر دعا است از راه عقل و نقل؛ در این باب ابتدا دلیلی عقلی بر لزوم دعا کردن بنده آورده، پس از آن روایات پیامبر(ص) و ائمه(ع) را ذکر کرده است. همچنین [[آیه|آیات]] [[قرآن]] را آورده و بر آنها استدلال نموده است. مؤلف در بین مطالب، اشکالات متعددی که ممکن است به ذهن انسان خطور کند را مطرح کرده و به آنها جواب‌های کاملی داده است. | ||
* '''باب دوم'''، در اسباب اجابت دعا؛ ابن فهد در این قسمت، هفت عامل اساسی را مطرح کرده از جمله خود دعا، وقت دعا، مکان دعا، اوقات دعا و... سپس پیرامون هر یک، روایات مربوطه را ذکر کرده است. | *'''باب دوم'''، در اسباب اجابت دعا؛ ابن فهد در این قسمت، هفت عامل اساسی را مطرح کرده از جمله خود دعا، وقت دعا، مکان دعا، اوقات دعا و... سپس پیرامون هر یک، روایات مربوطه را ذکر کرده است. | ||
* '''باب سوم'''، در دعا کننده: این باب در ۲ بخش مرتب شده؛{{سخ}}اول، آنها که دعایشان مستجاب می‌شود.{{سخ}}دوم، آنها که دعایشان مستجاب نمی‌شود. و روایات دربارهٔ هر یک. | *'''باب سوم'''، در دعا کننده: این باب در ۲ بخش مرتب شده؛{{سخ}}اول، آنها که دعایشان مستجاب می‌شود.{{سخ}}دوم، آنها که دعایشان مستجاب نمی‌شود. و روایات دربارهٔ هر یک. | ||
* '''باب چهارم'''، در چگونگی خواندن دعا؛ شامل: | *'''باب چهارم'''، در چگونگی خواندن دعا؛ شامل: | ||
# مقدمات [[دعا]]، مانند: [[طهارت]]، استعمال بوی خوش، [[استقبال قبله]] و... | #مقدمات [[دعا]]، مانند: [[طهارت]]، استعمال بوی خوش، [[استقبال قبله]] و... | ||
# آداب مقارن دعا مانند تکرار، مخفی کردن دعا، گروهی دعا کردن و... | #آداب مقارن دعا مانند تکرار، مخفی کردن دعا، گروهی دعا کردن و... | ||
# آداب بعد از دعا، مانند همیشگی بودن دعا، کشیدن دست به صورت و [[صلوات]] فرستادن، ترک گناهان بعد از دعا و... | #آداب بعد از دعا، مانند همیشگی بودن دعا، کشیدن دست به صورت و [[صلوات]] فرستادن، ترک گناهان بعد از دعا و... | ||
* خاتمه، بحثی در [[ریا]] و [[عجب|عُجب]] با استفاده از روایات معصومین(ع) که شامل معنای آنها، خطرات، راه علاج و... می‌شود. | *خاتمه، بحثی در [[ریا]] و [[عجب|عُجب]] با استفاده از روایات معصومین(ع) که شامل معنای آنها، خطرات، راه علاج و... می‌شود. | ||
* '''باب پنجم'''، در [[ذکر]] است. ابن فهد استحباب ذکر در همه اوقات را متذکر شده و سپس بعضی از اذکار را از جمله ذکر [[تحمید]]، [[تهلیل]] و [[تکبیر]]، [[تسبیحات اربعه]] و... بر شمرده است. | *'''باب پنجم'''، در [[ذکر]] است. ابن فهد استحباب ذکر در همه اوقات را متذکر شده و سپس بعضی از اذکار را از جمله ذکر [[تحمید]]، [[تهلیل]] و [[تکبیر]]، [[تسبیحات اربعه]] و... بر شمرده است. | ||
* '''باب ششم'''، در تلاوت قرآن: ابن فهد درباره قرآن در خانه داشتن و قرائت آن، قرائت قرآن قبل از خواب، شفا گرفتن به قرآن و... سخن می‌گوید. در پایان این باب نیز، فوایدی از آیات و [[سوره|سور]] قرآن ذکر کرده است. | *'''باب ششم'''، در تلاوت قرآن: ابن فهد درباره قرآن در خانه داشتن و قرائت آن، قرائت قرآن قبل از خواب، شفا گرفتن به قرآن و... سخن می‌گوید. در پایان این باب نیز، فوایدی از آیات و [[سوره|سور]] قرآن ذکر کرده است. | ||
*'''خاتمه''': ابن فهد حلی، در خاتمه، [[اسماء الحسنی]] را با ذکر روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] بیان کرده، پس از آن هر یک از ۹۹ اسم الهی را توضیحی مختصر داده و در پایان سخنی در مورد تکثّر [[اسما و صفات|اسماء الهی]] و یگانه بودن خداوند و وجه جمع این دو بیان نموده است.<ref>حلی، عدة الداعی، مقدمه کتاب، ص۹.</ref> <ref>حلی، عدة الداعی، ۱۳۷۵ش، فهرست ترجمه کتاب.</ref> <ref>[http://emamat.ir/home/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4/item/2920-%D8%B9%D8%AF%D9%91%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%81%D9%87%D8%AF-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C.html | *'''خاتمه''': ابن فهد حلی، در خاتمه، [[اسماء الحسنی]] را با ذکر روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] بیان کرده، پس از آن هر یک از ۹۹ اسم الهی را توضیحی مختصر داده و در پایان سخنی در مورد تکثّر [[اسما و صفات|اسماء الهی]] و یگانه بودن خداوند و وجه جمع این دو بیان نموده است.<ref>حلی، عدة الداعی، مقدمه کتاب، ص۹.</ref> <ref>حلی، عدة الداعی، ۱۳۷۵ش، فهرست ترجمه کتاب.</ref> <ref>[http://emamat.ir/home/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4/item/2920-%D8%B9%D8%AF%D9%91%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%81%D9%87%D8%AF-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C.html مردی، «عدّه الداعی از ابن فهد حلی»]، بنیاد فرهنگی امامت.</ref> | ||
نویسنده پس از مقدمه درباره تعریف دعا، در باب اول نخستین روایت را از [[امیرالمؤمنین(ع)]] نقل کرده که نشانگر نیازمندی انسان به دعا درتمام حالات و شرائط است. امام علی(ع) در این روایت فرمود: کسی که مبتلا به بلایی می شود (هر چند بسیار بزرگ) نیازمندی‌اش به دعا بیشتر از کسی نیست که فعلاً در عافیت است ولی در امان از بلا نیست( یعنی ممکن است او هم مبتلا وگرفتار به بلا بشود.) <ref>ابن فهد حلی، عدةالداعی، قم مکتبه وجدانی، ج۱، ص۱۲.</ref> {{یاد|ما من احد ابتلى وان عظمت بلواه باحق بالدعا من المعافى الذى لا يأمن من البلاء.}} | نویسنده پس از مقدمه درباره تعریف دعا، در باب اول نخستین روایت را از [[امیرالمؤمنین(ع)]] نقل کرده که نشانگر نیازمندی انسان به دعا درتمام حالات و شرائط است. امام علی(ع) در این روایت فرمود: کسی که مبتلا به بلایی می شود (هر چند بسیار بزرگ) نیازمندی‌اش به دعا بیشتر از کسی نیست که فعلاً در عافیت است ولی در امان از بلا نیست( یعنی ممکن است او هم مبتلا وگرفتار به بلا بشود.) <ref>ابن فهد حلی، عدةالداعی، قم مکتبه وجدانی، ج۱، ص۱۲.</ref> {{یاد|ما من احد ابتلى وان عظمت بلواه باحق بالدعا من المعافى الذى لا يأمن من البلاء.}} | ||
آخرین مطلب کتاب فرازی از روایت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] درباره [[اسماء الله]] است. [[جبرئیل]] در این فراز به پیامبر گفت: هر کس بگوید: (اسئلك يا الله ان لا تُشَوِّه خَلقي بالنار) خدایا از تو می‌خواهم که که اندام و بدنم را با آتش تغییر ندهی. خداوند جبار می‌فرماید: ای بنده من از من رهایی از [[جهنم|دوزخ]] را خواستی، ملائکه من شاهد باشید که او را از آتش دوزخ رهایی بخشیدم و پدر و مادر و برادران و خانواده و فرزندان و همسایگانش را نیز از دوزخ رهایی بخشیدم. و [[شفاعت]] او را در باره هزار نفر که مستحق دوزخ هستند پذیرفتم و او را از دوزخ پناه دادم. در پایان جبرئیل به رسول خدا گفت: ای محمد اینها را به پرهیزکاران تعلیم بده و به [[منافق|منافقان]] نیاموز که اگر خدا بخواهد هر کس این دعا را بخواند مستجاب خواهد شد واین دعای [[فرشته|فرشتگان]] هنگام طواف بر گرد بیت‌المعمور است.<ref>ابن فهد حلی، عدة الداعي، قم مکتبه وجدانی، ج۱، ص۳۱۶. | آخرین مطلب کتاب فرازی از روایت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] درباره [[اسماء الله]] است. [[جبرئیل]] در این فراز به پیامبر گفت: هر کس بگوید: (اسئلك يا الله ان لا تُشَوِّه خَلقي بالنار) خدایا از تو می‌خواهم که که اندام و بدنم را با آتش تغییر ندهی. خداوند جبار می‌فرماید: ای بنده من از من رهایی از [[جهنم|دوزخ]] را خواستی، ملائکه من شاهد باشید که او را از آتش دوزخ رهایی بخشیدم و پدر و مادر و برادران و خانواده و فرزندان و همسایگانش را نیز از دوزخ رهایی بخشیدم. و [[شفاعت]] او را در باره هزار نفر که مستحق دوزخ هستند پذیرفتم و او را از دوزخ پناه دادم. در پایان جبرئیل به رسول خدا گفت: ای محمد اینها را به پرهیزکاران تعلیم بده و به [[منافق|منافقان]] نیاموز که اگر خدا بخواهد هر کس این دعا را بخواند مستجاب خواهد شد واین دعای [[فرشته|فرشتگان]] هنگام طواف بر گرد بیت‌المعمور است.<ref>ابن فهد حلی، عدة الداعي، قم مکتبه وجدانی، ج۱، ص۳۱۶. | ||
</ref> | </ref> | ||
== پژوهش‌های پیرامون کتاب == | ==پژوهش‌های پیرامون کتاب== | ||
=== تلخیص کتاب === | ===تلخیص کتاب=== | ||
مؤلف پس از تألیف کتاب، تلخیص آن را با نام «''نبذة الباغی فی ما لا بد منه من آداب الداعی''» تألیف کرد.. علت آن را هم این دانسته که کتاب حاضر برای کسانی است که تفصیل را بخواهند.<ref> آقابزرگ، الذریعه، ج۲۴، ص۳۶.</ref> | مؤلف پس از تألیف کتاب، تلخیص آن را با نام «''نبذة الباغی فی ما لا بد منه من آداب الداعی''» تألیف کرد.. علت آن را هم این دانسته که کتاب حاضر برای کسانی است که تفصیل را بخواهند.<ref> آقابزرگ، الذریعه، ج۲۴، ص۳۶.</ref> | ||
[[پرونده:ترجمه عدة الداعی.jpg|بندانگشتی|ترجمه عدة الداعی با عنوان آیین بندگی و نیایش]] | [[پرونده:ترجمه عدة الداعی.jpg|بندانگشتی|ترجمه عدة الداعی با عنوان آیین بندگی و نیایش]] | ||
=== ترجمه === | ===ترجمه=== | ||
کتاب «عدة الداعی» در چند نوبت ترجمه شده است. | کتاب «عدة الداعی» در چند نوبت ترجمه شده است. | ||
از جمله ترجمه‌های کتاب، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: | از جمله ترجمه‌های کتاب، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: | ||
# ترجمه کتاب توسط علی بن حسن زواری با نام «مفتاح النجاة» که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] و استاد [[ملا فتح‌الله کاشانی]] است. | #ترجمه کتاب توسط علی بن حسن زواری با نام «مفتاح النجاة» که از شاگردان [[محقق کرکی|محقق کرکی]] و استاد [[ملا فتح‌الله کاشانی]] است. | ||
# ترجمه‌ای توسط نصیر الدین، محمد انصاری در سال ۹۶۷ق | #ترجمه‌ای توسط نصیر الدین، محمد انصاری در سال ۹۶۷ق | ||
# ترجمه کتاب توسط سید صادق توشخانکی در سال ۱۳۰۱ق.<ref> آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۱۶.</ref> | #ترجمه کتاب توسط سید صادق توشخانکی در سال ۱۳۰۱ق.<ref> آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۱۶.</ref> | ||
# ترجمه محمد حسین نائیجی با عنوان آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، قدس، چاپ دوم ۱۳۸۶ش. | #ترجمه محمد حسین نائیجی با عنوان آداب راز و نیاز به درگاه بی‌نیاز، قدس، چاپ دوم ۱۳۸۶ش. | ||
# ترجمه حسین فشاهی، کتابفروشی جعفری، مشهد | #ترجمه حسین فشاهی، کتابفروشی جعفری، مشهد | ||
# ترجمه حسین غفاری ساروی با عنوان آئین بندگی و نیایش، مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۷ق، قم. <ref>[http://emamat.ir/home/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4/item/2920-%D8%B9%D8%AF%D9%91%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%81%D9%87%D8%AF-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C.html | #ترجمه حسین غفاری ساروی با عنوان آئین بندگی و نیایش، مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۷ق، قم. <ref>[http://emamat.ir/home/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4/item/2920-%D8%B9%D8%AF%D9%91%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D9%81%D9%87%D8%AF-%D8%AD%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C.html مردی، «عدّه الداعی از ابن فهد حلی»]، بنیاد فرهنگی امامت.</ref> | ||
=== چاپ === | ===چاپ=== | ||
این کتاب، بارها در [[هند]] و [[ایران]] به چاپ رسیده است. برخی چاپ‌ها عبارتند از: | این کتاب، بارها در [[هند]] و [[ایران]] به چاپ رسیده است. برخی چاپ‌ها عبارتند از: | ||
* چاپ سنگی ۱۲۷۴ق، ایران؛ | *چاپ سنگی ۱۲۷۴ق، ایران؛ | ||
* تحقیق احمد موحدی قمی که توسط کتابخانه وجدانی در [[قم]] چاپ شد. | *تحقیق احمد موحدی قمی که توسط کتابخانه وجدانی در [[قم]] چاپ شد. | ||
* تحقیق مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۲۰ق، قم.<ref> آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۱۶. عباسعلی مردی، عدّه الداعی از ابن فهد حلی.</ref> | *تحقیق مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۲۰ق، قم.<ref> آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۱۶. عباسعلی مردی، عدّه الداعی از ابن فهد حلی.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء. | * تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون == | ==پیوند به بیرون== | ||
{{ستون|۲}} | {{ستون|۲}} | ||
* [http://www.emamat.ir/component/k2/item/2920.html عدّه الداعی از ابن فهد حلی] | * [http://www.emamat.ir/component/k2/item/2920.html عدّه الداعی از ابن فهد حلی] | ||