جبر و اختیار: تفاوت میان نسخه‌ها

مسئله جبر و اختیار را مسئله‌ای چندبعدی ارزیابی کرده‌اند که در دانش‌های گوناگونی همانند فلسفه، اخلاق، روان‌شناسی، کلام، فقه و حقوق مطالعه می‌شود و در هر یک اثر خاص خود را دارد.<ref>مطهری، پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم، ۱۳۹۰ش، ج۳، ص۱۵۷؛  جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، ص۱۳.</ref> به گفته مطهری فیلسوف شیعه، تبیین فلسفی جبر و اختیار از پیچیده‌ترین مسائل است و کمتر فیلسوفی توانسته است که آن را حل کند.<ref>مطهری، پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم، ۱۳۹۰ش، ج۳، ص۱۷۹.</ref> [[محمدتقی جعفری]] فیلسوف و الاهی‌دان شیعه در گزارش نظر عالمان مسلمان ۱۷ نظریه درباره چگونگی رفتار انسان گزارش کرده‌ است که برخی از این نظریات با هم هم‌پوشانی دارند.<ref>جعفری، جبر و اختیار، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۰-۲۲۵.</ref>  

==چالش‌های اعتقادی جبر و اختیار==

==اختیارگرایی و گرایش‌های آن==

گرایش به اختیار انسان یکی دیگر از پاسخ‌هایی است به مسئله صدور رفتارهای انسانی داده شده است. اکثریت مسلمانان به‌ویژه عدلیه مسلمان در دو شاخه [[شیعیان|شیعیان امامی]] و [[معتزله|سنیان اهل اعتزال]]، و [[اشاعره|متکلمان اشعری]] و  [[ماتریدیه|ماتُریدی]] اختیار انسان را پذیرفته‌اند.در تفسیر اختیار، سه دیدگاه تفویض معتزلی، کسب اشاعره و امر بین الامرین مطرح شده است:

متکلمان [[عدلیه]]، نظریه [[جبر]] را مخالف [[عدل الهی]] دانسته و با استناد به عدل و حکمت خداوند، بر مختار بودن انسان استدلال نموده‌اند.<ref>شهرستانی، ملل و نحل،۱۳۶۴ش، ج۱، ص۶۱.</ref> [[ابن میثم بحرانی]]، ‌پس از اشاره به این که مختار بودن انسان امری است بدیهی و به اقامه برهان نیاز ندارد، یادآور شده است که هر عاقلی مدح بر احسان، و ذم بر عدوان را نیکو می‎ داند، و این مطلب متفرع بر این است که نیکوکار و بدکار فاعلِ فعل خویش باشند.<ref>بحرانی، قواعد المرام،۱۴۰۶ق،  ص۱۰۸</ref> [[خواجه نصیرالدین طوسی]] نیز گفته است: درک بدیهی، گواه بر این است که افعالِ ما مَستَند به ما می‌‎باشند.»<ref>نصیرالدین طوسی، کشف المراد،۱۴۱۳ق، ص۳۰۸.</ref>