شهید ثانی: تفاوت میان نسخه‌ها

| زادگاه            = روستای جُبَع، منطقه [[جبل عامل]]، [[لبنان]]

| استادان          = [[محقق کرکی]] • سید حسن بن جعفر کرکی • شیخ احمد بن جابر و …

| شاگردان          = [[حسین بن عبدالصمد حارثی]] • نورالدین علی بن حسین موسوی عاملی • سید علی حسینی جزینی • علی بن زهره جبعی و …

| محل تحصیل        = [[جبل عامل]] • [[دمشق]] • [[مصر]] • [[عراق]] • [[بیت‌المقدس]] • قسطنطنیه • [[بعلبک]]

| اجازه روایت از    =

| اجازه اجتهاد از  =

| اجازه روایت به    =

| اجازه اجتهاد به  =

| تالیفات          = [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهیه]] • [[تمهید القواعد (کتاب)|تمهید القواعد]] • [[کشف الریبة عن احکام الغیبة (کتاب)|کشف الریبه]] • [[مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|مسالک الافهام]]

| سایر              =

| سیاسی            =

| اجتماعی          =

| امضا              =

| وبگاه رسمی        =

معروف‌ترین اثر [[فقه]]ی او [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه]] می‌باشد. این کتاب از متون درسی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه شیعه]] است. شهید ثانی در ۹۵۵ یا ۹۶۵ق به [[شهادت]] رسید.

== ولادت و خاندان ==

شهید ثانی در [[۱۳ شوال]] ۹۱۱ق در روستای جُبَع در منطقه شیعه‌نشین [[جبل عامل|جَبَل عامل]] در [[لبنان]] به دنیا آمد.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۳؛ زرکلی، الاعلام، ۲۰۰۲م، ج۳، ص۶۴.</ref> وی معروف به ابن‌حاجه نَحاریری (نحاریر نام روستایی است) و مشهور به شهید ثانی است.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۳؛ چنان‌که در اعیان الشیعه آمده است برخی ابن حاجه را عنوانی معروف برای پدرش دانسته‌اند.</ref>

* پدر شهید ثانی، شیخ نورالدین علی، از فضلا و دانشمندان.

چنان‌که در زندگی‌نامه خودنوشت شهید ثانی آمده است، سن آغاز دانش‌آموزی‌اش را نمی‌داند؛ ولی می‌نویسد در نُه سالگی (۹۲۰ق) [[قرآن]] را ختم کرده است. او سپس نزد پدرش، به تحصیل ادبیات عرب و [[فقه]] پرداخت. از جمله کتاب‌هایی که نزد وی خواند، [[مختصر الشرائع]]، و [[اللمعة الدمشقیة]] بود.<ref>شکوری، «زندگی‌نامه خودنوشت شهید ثانی»، ص ۱۱۴و۱۱۵</ref>

شهید ثانی با درگذشت پدرش (در [[رجب]] ۹۲۵ق) به میس رفت و تا سال ۹۳۳ق نزد [[محقق کرکی]] (پدر همسر و شوهرخاله‌اش) ادامه تحصیل داد. وی کتاب‌های [[شرائع الاسلام]]، [[ارشاد الاذهان]]، و القواعد را نزد این استاد خواند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> شهید پس از مِیْس، به «کرَک نوح» رفت و نزد سیدحسن بن سید جعفر کرکی نویسنده کتاب المحجة البیضاء (درگذشت:)، از جمله کتاب [[قواعد المرام فی علم الکلام (کتاب)|قواعد]] [[ابن میثم بحرانی]]، و تهذیب در [[اصول فقه]]، کتاب العمدة الجلیلة فی الاصول الفقهیة نوشته سیدجعفر کرکی و کتاب الکافیة فی النحو (نوشته ابو عثمان حاجب نحوی، درگذشت:۳۴۶ق) و نیز قسمتی از [[فقه]] و برخی علوم دیگر را فراگرفت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref> شهید ثانی پس از اقامتی در حدود ۱۷ ماه، در [[جمادی الآخرة]] سال ۹۳۴ق. به جَبَع رفت و تا سال ۹۳۷ قمری در آنجا تحصیلاتش را ادامه داد.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷.</ref>

[[دمشق]] مقصد بعدی شهید بود که در آنجا کتاب‌هایی با موضوع علوم پزشکی، هیئت، فلسفه اشراق ([[شهاب‌الدین یحیی سهروردی|سهروردی]]) را نزد [[شمس الدین محمد بن مکی]] (متوفی۹۳۸ق) و کتاب‌هایی با موضوع [[علم قرائت]] و قرائت‌های نافع، ابن کثیر، ابی عمرو و [[عاصم بن ابی النجود کوفی|عاصم]] را نزد [[احمد بن جابر]] الشاطبیة فرا گرفت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۷–۱۴۸.</ref> شهید سپس در سال ۹۳۸ق به [[جُبع]] بازگشت که در همان سال استادانش شمس الدین و شیخ علی درگذشتند. او تا سال ۹۴۱ق در جبع ماند و باز در ابتدای سال ۹۴۲ق به دمشق برگشت. در این سفر نزد شیخ شمس‌الدین بن طولون دمشقی حنفی قسمت‌هایی از [[صحیح مسلم]] و [[صحیح بخاری]] را قرائت کرد و [[اجازه روایت]] از این دو کتاب و نیز اجازه روایتِ هر آنچه را خود شیخ شمس‌الدین اجازه روایتِ آن را داشت، در [[ربیع الاول]] همان سال از شیخ شمس‌الدین گرفت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۸.</ref>

شهید ثانی در سال ۹۴۲ق به طرف [[مصر]] حرکت کرد. او در مصر، نزد شانزده تن از دانشمندان به آموختنِ علوم عربی، [[اصول فقه]]، هندسه، [[علم معانی|معانی]]، [[علم بیان|بیان]]، [[علم عروض|عروض]]، [[منطق]]، [[تفسیر قرآن]] و دیگر علوم مشغول شد. شهید در [[۱۷ شوال]] ۹۴۳ق، پس از اقامتی هجده‌ماهه در مصر، به [[حجاز]] سفر کرد و [[عمره]] و [[حج تمتع]] را به‌جا آورد و در [[۱۴ صفر]] ۹۴۴ق به جبع بازگشت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۴۹.</ref>

شهید ثانی در [[۱۷ ربیع‌الثانی]] ۹۴۶ق به [[زیارت]] [[ائمه اطهار]] در [[عراق]] رفت و در [[۱۵ شعبان]] همان سال به وطنش برگشت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۵۰.</ref> در سال ۹۴۸ق بود که شهید به زیارت [[بیت‌المقدس]] رفت و نزد شیخ شمس‌الدین بن ابی اللطف مقدّسی قسمتی از [[صحیح بخاری]] و [[صحیح مسلم]] را فرا گرفت و [[اجازه روایت]] عام را از وی کسب کرد و به جبع برگشت و تا اواخر سال ۹۵۱ق در آنجا به کارهای علمی مشغول بود.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۵۰.</ref>

شهید ثانی سپس عزم سفر به روم کرد و بدین منظور در [[۱۲ ذی‌الحجه]] ۹۵۱ق حرکت کرد و بقیه ماه را در [[دمشق]] گذراند. در [[۱۶ محرم]] ۹۵۲ق وارد [[حلب]] شد و تا [[۷ صفر]] همان سال در آنجا ماند. او در [[۱۲ صفر]] ۹۵۲ وارد طوقات و سپس آماسیه شد و از آنجا به قسطنطنیه ([[۱۷ ربیع‌الاول]] ۹۵۲) رفت و سه ماه و نیم در آنجا ماند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۵۰–۱۵۱.</ref>

در [[شعبان]] ۹۵۲ عازم [[عراق]] شد. و در [[۴ شوال]] وارد [[سامراء]] و در[[۸ شوال]] وارد [[کاظمین]] شد. [[۱۵ شوال]] به [[کربلا]] رسید و از آنجا به [[حله]] و سپس به [[کوفه]] و [[نجف]] رفت.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۵۲.</ref>

# [[شیخ شمس الدین بن ابی اللطف مقدسی]] در [[بیت‌المقدس]]

# [[ملا محمدعلی جیلانی]] (سید محسن امین می‌نویسد: ممکن است این سه (جرجانی، استرآبادی، جیلانی)، شیعه بوده باشند)

شهید ثانی آثار گوناگونی در موضوعات مختلف نوشته است. [[سید محسن امین]]، ۷۹ اثر وی را (اعم از کتاب، حاشیه، رساله) نام می‌برد.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۵۴–۱۵۶.</ref> همه کتاب‌ها و رساله‌های او در مجموعه‌ای ۲۹ جلدی با عنوان «موسوعة الشهید الثانی» گردآوری شده است.<ref>[http://sama.isca.ac.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&ID=45124cbc-8993-4fa4-961f-1561182b88fd&LayoutID=75572731-891f-4a3f-b7ed-37bc199e28dd&CategoryID=218e813f-bfbb-4683-b92c-024900988ed9&SearchKey= موسوعة الشهید الثانی]، سایت مرکز احیای آثار اسلامی.</ref>برخی از آثار وی عبارتند از:

# [[منیة المرید فی ادب المفید و المستفید]]، در آداب تعلیم و تعلم که کتابی فوق‌العاده مفید در امر آموزش و تربیت می‌باشد

# [[کشف الریبة عن احکام الغیبة]]<ref>الحر العاملی، امل الآمل، مکتبة الاندلس، ج۱، ص۸۷؛ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۹۳؛ ج۲، ص۲۹۶؛ ج۳، ص۵۸؛ ج۴، ص۴۳۳ و ۴۵۲؛ ج۵، ص۲۷۸؛ ج۱۱، ص۱۲۶ و ۲۷۵؛ ج۲۰، ص۳۷۸؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۷–۱۹۷.</ref>

 

=== اشعار ===

از شهید ثانی اشعار زیادی در دست نیست. نمونه‌ای از اشعار وی، سروده‌ای است از هنگام [[زیارت]] قبر [[پیامبر(ص)]] در سال ۹۴۳هجری قمری. این اشعار را [[سید محسن امین]] در [[اعیان الشیعة (کتاب)|اعیان الشیعه]] نقل کرده است:

سعیت إلیه عاجلاً سعی عاجز\\بعبء ذنوبی جمّة أثقلتْ ظهری

فحقّق رجائی سیدی فی زیارتی\\بنیل منای و الشفاعة فی حشری<ref>اعیان الشیعه، امین، تحقیق وتخریج: حسن الأمین، ج۷، ص۱۵۶.</ref>

دربارهٔ سبب قتل وی دو روایت است: یکی اینکه در جریان قضاوت میان دو نفر، شخص محکوم، نزد قاضی [[صیدا]] می‌رود و این قاضی از سلطان [[روم]] ([[سلطان سلیمان]]) می‌خواهد که شهید را به جرم [[بدعت]]گذاری و خارج بودن از [[مذاهب چهارگانه اهل سنت]]، دستگیر کند.<ref>الحر العاملی، امل الآمل، مکتبة الاندلس، ج۱، ص۹۰و۹۱.</ref>دوم اینکه جمعی از سنیان به رستم پاشا وزیر اعظم سلطان سلیمان گفتند که شیخ زین الدین [شهید ثانی] ادعای [[اجتهاد]] دارد و بسیاری از علمای [[شیعه]] به نزدش می‌روند و کتاب‌های [[امامیه]] را از او فرامی‌گیرند و قصدشان از این کار تبلیغ شیعه است. از این رو، رستم پاشا کسانی را برای دستگیری شهید، که آن هنگام در [[مکه]] بود، فرستاد. بدین طریق، او را در مکه دستگیر کردند و به [[استانبول]] بردند و بدون اینکه او را نزد سلطان ببرند کشتند. تاریخ شهادتش را [[۵ ربیع‌الاول]] ۹۶۵ق. در سن ۵۴ سالگی گفته‌اند و اینکه جسدش را سه روز رها کردند و سپس به دریا انداختند.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۵۷.</ref>

شیخ [[حسین بن عبدالصمد حارثی]]، پدر [[شیخ بهایی]] می‌گوید: ''روزی بر شهید ثانی وارد شدم و او را متفکر یافتم. او در خویشتن فرورفته بود. علت این حالت را از او جویا شدم. به من گفت: برادرم! چنین می‌پندارم که من دومین شهید باشم، زیرا در عالم رؤیا [[سید مرتضی علم الهدی]] را دیدم که مجلس ضیافتی تشکیل داده و علماء و دانشمندان امامیه و شیعه در آن شرکت داشتند. وقتی من وارد مجلس شدم، سید مرتضی از جا برخاست و به من تهنیت گفت و دستور داد که در کنار [[شهید اول]] بنشینم''.<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۱۵۷.</ref>

* امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق و تخریج: حسن الأمین، بی تا، بی جا، بی نا.

* شکوری، ابوالفضل، «زندگی‌نامه خودنوشت شهید ثانی»، یاد، پاییز ۱۳۶۵، ش۴، ص ۱۰۷ تا ۱۴۴

* دوانی، علی، مفاخر اسلام، تهران، امیر کبیر، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.

* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20100915111907-26.pdf زندگی‌نامه خود نوشت شهید ثانی]

* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20101205115610-Pages%۲۰from%۲۰payam5-35.pdf چند اطلاع کوتاه درباره شهید ثانی]

* [http://ensani.ir/fa/content/135957/default.aspx کاربرد قرآن در روش اجتهادی شهید ثانی]

* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120504175545-9049-31.pdf پژوهشی در تاریخ زندگی شهید ثانی(۱)]

* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120426115928-4044-97.pdf پژوهشی در تاریخ زندگی شهید ثانی(۲)]

* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120504175603-9049-41.pdf پژوهشی در تاریخ زندگی شهید ثانی(۳)]

* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120504175626-9049-51.pdf پژوهشی در تاریخ زندگی شهید ثانی(۴)]

  | توضیحات =