وطن: تفاوت میان نسخه‌ها

وطن در [[فهرست اصطلاحات فقهی|اصطلاح فقهی]] محل تولد (روستا یا شهر) یا محل زندگی دائم شخص است. <ref>یزدی، العروة‌ الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۱-۴۷۲</ref> تعیین وطن برای شناخت وظیفه هنگام سفر مهم است. هر فرد در وطن خودش باید [[نماز]]ش را تمام بخواند و [[روزه]] بگیرد حتی اگر در حال مسافرت از جای به جای دیگر از وطن خود گذری عبور کند و [[قصد اقامه عشره|قصد اقامت]] نداشته باشد.

در متون [[فقه|فقهی شیعه]]، وطن را به سه قسم اصلی، عرفی و وطن شرعی تقسیم کرده‌اند. <ref>سبحانی، ضیاء الناظر، ۱۳۷۶ش، ص۲۲۲</ref> هر یک از این اقسام حکم خاص خود را دارند. عبارت وطن حُکمی نیز در کلمات فقیهان کاربرد دارد ولی جزو تقسیمات وطن نیست.

وطن اصلی شخص، وطن پدر و مادری و جایی است که در آن به دنیا آمده و مدتی نیز در آن زندگی کرده است. <ref>سبحانی، ضیاء الناظر، ۱۳۷۶ش، ص۲۲۷</ref>

در اصطلاح [[مجتهد|فقیهان]] وطن شرعی جایی است که کسی در آنجا به دنیا آمده یا مدتی با قصد توَطُّن در آن زندگی کرده و در آنجا املاکی نیز دارد. از نظر مشهور فقیهان [[شیعه]]، وطن شرعی، حکم وطن عرفی را دارد و اگر شخص از آن اعراض کند در آنجا حکم [[مسافر]] را ندارد. <ref>یزدی، العروة‌ الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۳</ref> بسیاری از فقیهان وطن شرعی را به رسمیت نمی‌شناسند و نماز و [[سفر شرعی|روزه مسافر]] را در آنجا [[نماز شکسته|شکسته]] می‌دانند. به نظر ایشان صرف داشتن ملک در جایی باعث نمی‌شود که احکام وطن بر آنجا جاری شود. <ref>یزدی، العروة‌ الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۳</ref>

وطن حُکمی جایی است که کسی برای مدتی طولانی در آن ساکن است ولی قصد ماندن در آنجا را ندارد. از نظر برخی [[مجتهد|فقیهان]] چون زمان سکونت در چنین جایی طولانی است آنجا  نیز حکم وطن را دارد و شخص باید در آنجا نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد <ref>به عنوان نمونه رک: مرکز ملی پاسخگویی (احکام مسافر)، ۱۳۹۱ش، ص۵۳ و ص۶۸ و ص۷۹ و ص۱۱۳</ref> از نظر برخی دیگر از فقیهان وطن حکمی همانند وطن نیست و  شخص در آنجا حکم [[سفر شرعی|مسافر]] را دارد و باید نمازها را شکسته بخواند.<ref>به عنوان نمونه رک: مرکز ملی پاسخگویی (احکام مسافر)، ۱۳۹۱ش، ص۴۵ و ص۳۸ و ص۱۹و ص۶۰</ref>

بر اساس فتوای فقیهان شیعه فرد می‌تواند از وطن اصلی و عرفی خود روی‌گردان شود و تصمیم بگیرد که هیچ‌گاه برای سکونت به وطن خود بازنگردد. بعد از اعراض از وطن، نماز فرد در آن محل شکسته است و [[روزه]] نیز نباید بگیرد. <ref>یزدی، العروة‌ الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۲</ref> فقیهانی که وطن شرعی را قبول دارند معتقدند که اعراض از وطن شرعی محقق نمی‌شود و تا وقتی کسی در وطن شرعی ملک دارد نماز و روزه‌اش در آن محل تمام است. <ref>یزدی، العروة‌ الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۳</ref>

بسیاری از فقیهان شیعه اعراض را امری قصدی و عملی می‌دانند که با خروج عملی از وطن سابق و تصمیم به عدم برگشت محقق می‌شود. <ref>به عنوان نمونه: بروجردی، تعلیقه بر العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۴</ref> گروهی دیگر از فقیهان، اعراض را امری عملی می‌دانند به این معنا که وقتی کسی چند سال است که در محل جدیدی زندگی می‌کند محل تولد یا محل سابق زندگی او دیگر وطن او محسوب نمی‌شود حتی اگر قصد بازگشت به آنجا را داشته باشد. <ref>[http://makarem.ir/compilation/Reader.aspx?pid=316954&lid=0&mid=102710 «وطن و احکام سفر»، سایت آیت الله مکارم شیرازی.]</ref>

به فتوای فقیهان شیعه هر شخص می‌تواند به جز وطن اصلی، دو یا سه وطن دیگر نیز داشته باشد. <ref>یزدی، العروة‌ الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۳-۴۷۴</ref>برخی از فقیهان داشتن بیش از دو وطن را صحیح نمی‌دانند. <ref>نائینی، العروة الوثقی مع التعلیقات، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۷۴، خمینی، تحریر الوسیله، موسسه مطبوعاتی دار العلم، ج۱، ص۲۸۵ </ref>

{{شعر|نستعلیق}}

{{شعر|نستعلیق}}

{{شعر|نستعلیق}}

* صدرایی خویی، علی، تذکره السالکین، قم، انتشارات خویی، 1390ش.

* مولوی، جلال الدین محمد بلخی، مثنوی معنوی، تهران، سازمان چ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چ ۱، ۱۳۷۳ش.