سوره توبه: تفاوت میان نسخه‌ها

==معرفی==

برای این [[سوره]] چندین نام (تا ۱۴ نام) برشمرده‌اند که در میان آنها دو نام مشهورترند: '''برائت''' و '''توبه'''. «برائت» که در بیشتر [[حدیث|روایات]] آمده، برگرفته از [[آیه]] نخست است و «توبه» که در بعضی از روایات به آن اشاره شده، به این دلیل است که در این سوره آیات متعددی درباره [[توبه]] آمده است. دیگر نام‌های سوره برائت: فاضِحَه‌ (رسواکننده)، مُخزیه (خوارکننده)، مُبَعثِره (کاونده)، حافِره (آشکارکننده)، منقره (افشاکننده)، مُشرِّده (پراکنده‌کننده) و مُنکِّله (عذاب‌کننده).<ref>دائرة المعارف قرآن کریم، ج۹، ص۵۹ـ۶۰.</ref>

سوره توبه جزو [[سوره‌های مدنی]] و در [[ترتیب نزول]]، صد و چهاردهمین (آخرین) سوره‌ای است که بر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] [[نزول قرآن|نازل]] شده است. این سوره در [[چینش کنونی قرآن|چینش کنونی]] [[مصحف|مُصحَف]]، نهمین سوره است<ref>معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۸.</ref> و در [[جزء (قرآن)|جزء]] دهم و یازدهم [[قرآن]] جای دارد.

سوره توبه ۱۲۹ [[آیه]]، ۲۵۰۶ کلمه و ۱۱۱۱۶ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های [[سبع طوال|سَبعُ طِوال]] و از سوره‌های نسبتاً بزرگ است و در حدود یک [[جزء (قرآن)|جزء]] از [[قرآن]] را در بر دارد.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۱۲۳۸ـ۱۲۳۹.</ref>

===تنها سوره بدون بسم الله===

این سوره برخلاف سوره‌های دیگر [[قرآن]] بدون «‌[[بسم الله الرحمن الرحیم]]» شروع شده است. [[مفسران]] برای این موضوع چند دلیل گفته‌‌اند:

از آنجا که به جز سوره‌ی توبه تمامی سوره‌های دیگر قرآن با «'''[[بسم الله الرحمن الرحیم]]'''» شروع شده وبسم الله در آغاز هر سوره اختصاص به همان سوره و غرض خاص مرتبط با همان سوره دارد. <ref>طباطبایی، المیزان،۱۳۹۳ق، نشر اعلمی بیروت، ج۱، ص۱۶</ref> {{یاد| أن الاغراض والمقاصد المحصلة من السور مختلفة ، وأن كل واحدة منها مسوقة لبيان معنى خاص ولغرض محصل لا تتم السورة إلا بتمامه ، وعلي هذا فالبسملة في مبتدإ كل سورة راجعة إلى الغرض الخاص من تلك السورة...المیزان،ج۱۷ ص۱۶ }}و به همین جهت به نظر برخی فقها {{یاد| الطباطبائي اليزدي، العروة الوثقى، ج۲، ص۵۰۳ }}اگر کسی در [[نماز]] پس از  [[سوره حمد]] هر سوره‌ای را بخواهد بخواند باید بسم الله را به قصد همان سوره بگوید ازاین‌رو سوره توبه را نباید با [[بسم الله الرحمن الرحیم]] ( به قصد این که این بسم الله اختصاص به این سوره دارد)شروع کرد اما گفتن  بسم الله الرحمن الرحیم  در آغاز این سوره به صورتی  که جزئی از این سوره محسوب نشود، مانعی ندارد. ونیز گفتن بسم الله الرحمن الرحیم برای  خواندن آیات دیگر سوره توبه  (هنگامی که [[سوره]] را از آغاز نمی خوانیم) جایز است.<ref>https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=46495&mid=265879

==داستان‌ها و روایت‌های تاریخی==

==امام علی(ع) مأمور ابلاغ سوره==

در [[تفسیر نمونه]] آمده است تقریباً تمام [[تفسیر قرآن|مفسران]] و مورخان اتفاق نظر دارند، هنگامی که سوره توبه (یا [[آیه|آیات]] نخستین آن) نازل شد، پیمان‌هایی که [[شرک|مشرکان]] با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] داشتند لغو شد. در [[سال نهم هجری]]، پیامبر(ص) برای ابلاغ این فرمان، آن را به [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] داد تا در موسم [[حج]] در [[مکه]] برای عموم مردم بخواند؛ سپس آن را گرفت و به [[امام علی علیه السلام|علی(ع)]] داد و امام علی(ع) مأمور ابلاغ آن گردید و در مراسم حج به همه مردم ابلاغ کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۲۷۵.</ref> بسیاری از منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] این واقعه را گزارش کرده‌اند، اگرچه با عبارت‌های مختلف؛<ref>ر.ک: ابن حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۱۸۳ و ج۲، ص۴۲۳؛ نسایی، خصائص، ۱۴۰۶ق، ص۹۳؛ ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۱۰۷؛ ابن‌اثیر، جامع الاصول، مکتبة الحلوانی، ج۸، ص۶۶۰؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۳۵۶ق، ص۶۹.</ref> برای مثال [[احمد بن حنبل]] در کتاب مُسنَد نقل می‌کند پیامبر(ص) ابوبکر را فرستاد و سوره توبه را به او داد (تا به مردم ابلاغ کند) سپس علی(ع) را به دنبال او فرستاد و آن را از او گرفت و فرمود: «ابلاغ این سوره تنها به دست کسی باید باشد که او از من است و من از اویم».<ref>«لا يذهب بها الا رجل منى و انا منه‏» (ابن حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۱۷۸).</ref> گفتنی است امام علی(ع) برای اثبات برتری‌اش بر دیگر [[صحابه]] و استحقاقش برای [[خلافت]] به این واقعه استدلال کرده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ترجمه، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۹۷.</ref>

===آیات برائت===

{{اصلی|آیات برائت}}

این آیه به [[هجرت پیامبر]] از [[مکه]] به [[مدینه]] اشاره می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۴۱۹.</ref> وقتی که پیامبر(ص) از طریق [[وحی]] از توطئه قتل خود آگاه شد، با [[ابوبکر]] از مکه خارج شدند و از بیراهه به سوی [[یثرب]] رفتند تا به [[غار ثور]] رسیدند و در آنجا مخفی شدند.<ref>ابن هشام، السیره النبویه، ۱۳۵۵ق، ج۲، ص۱۲۶ـ۱۲۹؛ ابن سعد، طبقات الکبرى، دار صادر، ج۱، ص۲۲۷ـ۲۲۹.</ref>

{{اصلی|آیه اذن}}

'''وَمِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ ۚ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ‌ لَّكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّـهِ وَيُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَرَ‌حْمَةٌ لِّلَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ ۚ وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ رَ‌سُولَ اللَّـهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ''' (آیه ۶۱) ترجمه:  «و از ايشان كسانى هستند كه پيامبر را آزار مى‌دهند و مى‌گويند: «او زودباور است.» بگو: «گوش خوبى براى شماست، به خدا ايمان دارد و [سخن‌] مؤمنان را باور مى‌كند، و براى كسانى از شما كه ايمان آورده‌اند رحمتى است.» و كسانى كه پيامبر خدا را آزار مى‌رسانند، عذابى پر درد [در پيش‌] خواهند داشت.»

==تک‌نگاری‌ها==

علاوه بر آنکه سوره توبه در کتاب‌های تفسیری جامع، شرح و [[تفسیر]] شده است، آثاری نیز به صورت مستقل به تفسیر این سوره پرداخته‌اند:

{{سوره ۰۰۹ با ترجمه|شماره=۹}}

{{سوره‌های قرآن|9|[[سوره انفال]]|[[سوره یونس]]}}

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

==پیوند به بیرون==

{{قرآن کریم}}