غیبت امام مهدی(عج): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح عبارت) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
عالمان شیعه برای تبیین مسأله غیبت، کتاب‌های متعددی نوشته‌اند که مشهورترین آنها کتاب [[کتاب الغیبة (نعمانی)|غیبت نعمانی]] و کتاب [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|غیبت شیخ طوسی]] است. | عالمان شیعه برای تبیین مسأله غیبت، کتاب‌های متعددی نوشته‌اند که مشهورترین آنها کتاب [[کتاب الغیبة (نعمانی)|غیبت نعمانی]] و کتاب [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|غیبت شیخ طوسی]] است. | ||
== مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
باور به غیبت امام دوازدهم از عقاید اختصاصی شیعیان امامی در مقابل [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] است. در باور امامیان، غیبت به زندگی پنهانی [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]]، امام دوازدهم شیعه گفته می‌شود.<ref> نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۶۱؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۴.</ref> شیعیان معتقدند امام مهدی(عج) به امر خدا تا زمان [[ظهور امام زمان|ظهور]] که زمان آن مشخص نیست، در غیبت به سر می‌برد.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> | باور به غیبت امام دوازدهم از عقاید اختصاصی شیعیان امامی در مقابل [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] است. در باور امامیان، غیبت به زندگی پنهانی [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(عج)]]، امام دوازدهم شیعه گفته می‌شود.<ref> نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۶۱؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۱۶۴.</ref> شیعیان معتقدند امام مهدی(عج) به امر خدا تا زمان [[ظهور امام زمان|ظهور]] که زمان آن مشخص نیست، در غیبت به سر می‌برد.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> | ||
=== چگونگی غیبت=== | ===چگونگی غیبت=== | ||
درباره شیوه غیبت امام دوازدهم، احتمالاتی بیان شده است: | درباره شیوه غیبت امام دوازدهم، احتمالاتی بیان شده است: | ||
# پنهان بودن جسم (ناپیدایی): جسم حضرت مهدی(عج) از دید ظاهری مردم پنهان است و این پنهان بودن از طریق [[معجزه|اعجاز]] صورت می‌گیرد.<ref>صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ۱۳۷۵ش، ص۷۱؛ صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۳۲-۳۱.</ref> بر اساس این دیدگاه، امام دوازدهم شیعیان، مردم را می‌بیند ولی مردم او را نمی‌بینند. به گفتۀ [[سید محمد صدر]] این نظریه ساده‌ترین نظریه قابل قبول درباره پنهان شدن و رهایی وی از ظالمان است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۳۲-۳۱.</ref> صدر همچنین برداشت فوق را با معنای لغوی غیبت و روایاتی که امام مهدی را در دوران غیبت به خورشید پشت ابر تشبیه کرده است<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۳۹.</ref> همخوان دانسته است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۳۲-۳۱.</ref> | #پنهان بودن جسم (ناپیدایی): جسم حضرت مهدی(عج) از دید ظاهری مردم پنهان است و این پنهان بودن از طریق [[معجزه|اعجاز]] صورت می‌گیرد.<ref>صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ۱۳۷۵ش، ص۷۱؛ صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۳۲-۳۱.</ref> بر اساس این دیدگاه، امام دوازدهم شیعیان، مردم را می‌بیند ولی مردم او را نمی‌بینند. به گفتۀ [[سید محمد صدر]] این نظریه ساده‌ترین نظریه قابل قبول درباره پنهان شدن و رهایی وی از ظالمان است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۳۲-۳۱.</ref> صدر همچنین برداشت فوق را با معنای لغوی غیبت و روایاتی که امام مهدی را در دوران غیبت به خورشید پشت ابر تشبیه کرده است<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۳۹.</ref> همخوان دانسته است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ۱۴۱۲ق، ص۳۲-۳۱.</ref> | ||
# پنهان بودن عنوان (ناشناسی): به باور [[سید رضا صدر]]، مراد از غیبت این نیست که امام دوازدهم در کوه، غار یا جای دیگری پنهان است، بلکه مقصود از غیبت ناشناخته بودن وی نزد مردم است.<ref>صدر، راه مهدی(عج)، ۱۳۷۸ش، ص۷۸.</ref> | #پنهان بودن عنوان (ناشناسی): به باور [[سید رضا صدر]]، مراد از غیبت این نیست که امام دوازدهم در کوه، غار یا جای دیگری پنهان است، بلکه مقصود از غیبت ناشناخته بودن وی نزد مردم است.<ref>صدر، راه مهدی(عج)، ۱۳۷۸ش، ص۷۸.</ref> | ||
# پنهان بودن جسم و عنوان: در مواردی جسم امام دوازدهم از دید مردم پنهان است و در مواردی توسط مردم دیده می‌شود، اما شناخته نمی‌شود. [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]، از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید شیعه]]، معتقد است که بر اساس احادیث و نیز حکایات [[ملاقات با امام زمان|ملاقات افراد با امام مهدی]] می‌توان نتیجه گرفت که غیبت به هر دو شکل (ناپدیدشدن و ناشناس بودن) وقوع دارد، بلکه گاهی در زمان واحد هر دو شکل واقع شده است.<ref>صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ۱۳۷۵ش، ص۷۰.</ref> | #پنهان بودن جسم و عنوان: در مواردی جسم امام دوازدهم از دید مردم پنهان است و در مواردی توسط مردم دیده می‌شود، اما شناخته نمی‌شود. [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]، از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید شیعه]]، معتقد است که بر اساس احادیث و نیز حکایات [[ملاقات با امام زمان|ملاقات افراد با امام مهدی]] می‌توان نتیجه گرفت که غیبت به هر دو شکل (ناپدیدشدن و ناشناس بودن) وقوع دارد، بلکه گاهی در زمان واحد هر دو شکل واقع شده است.<ref>صافی گلپایگانی، پاسخ ده پرسش، ۱۳۷۵ش، ص۷۰.</ref> | ||
==غیبت صغری و غیبت کبری== | ==غیبت صغری و غیبت کبری== | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
===غیبت صغری=== | ===غیبت صغری=== | ||
{{اصلی|غیبت صغرا}} | {{اصلی|غیبت صغرا}} | ||
غیبت صغری، نخستین مرحله از زندگی مخفیانه امام دوازدهم است که در [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] به پایان رسیده است. این دوره بنابر اختلاف درباره زمان آغاز آن ۶۹ یا ۷۴ سال طول کشیده است. گروهی از عالمان شیعه همچون [[شیخ مفید]] (درگذشت ۴۱۳ق) در کتاب [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد]]<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (درگذشت ۵۴۸ق) در کتاب [[اعلام الوری باعلام الهدی (کتاب)|اعلام الوری]] مدّت غیبت صغری را ۷۴ سال و زمان آغاز آن را سال [[سال ۲۵۵ هجری قمری|۲۵۵ق]] (سال تولد امام مهدی(عج)) دانسته‌اند.<ref>طبرسی، إعلام الوری بإعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹-۲۶۰.</ref> اما گروهی دیگر آغاز غیبت صغری را [[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰]] (سال شهادت امام حسن عسکری و سال آغاز امامت امام مهدی(عج)) می‌دانند که ۶۹ سال طول کشیده است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۴۱۲ق، ص۳۳۹-۳۴۲.</ref> | غیبت صغری، نخستین مرحله از زندگی مخفیانه امام دوازدهم است که در [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] به پایان رسیده است. این دوره بنابر اختلاف درباره زمان آغاز آن ۶۹ یا ۷۴ سال طول کشیده است. گروهی از عالمان شیعه همچون [[شیخ مفید]] (درگذشت ۴۱۳ق) در کتاب [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد]]<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (درگذشت ۵۴۸ق) در کتاب [[اعلام الوری باعلام الهدی (کتاب)|اعلام الوری]] مدّت غیبت صغری را ۷۴ سال و زمان آغاز آن را سال [[سال ۲۵۵ هجری قمری|۲۵۵ق]] (سال [[تولد مهدی موعود|تولد امام مهدی(عج)]]) دانسته‌اند.<ref>طبرسی، إعلام الوری بإعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹-۲۶۰.</ref> اما گروهی دیگر آغاز غیبت صغری را [[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰]] (سال شهادت امام حسن عسکری و سال آغاز امامت امام مهدی(عج)) می‌دانند که ۶۹ سال طول کشیده است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۴۱۲ق، ص۳۳۹-۳۴۲.</ref> | ||
در دوران غیبت صغرا امام مهدی از طریق [[نواب اربعه]] با شیعیان در ارتباط بود.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref> شیعیان نامه‌ها و درخواست‌های خود را از طریق نواب به امام مهدی(عج) می‌رسانند و از همین طریق نیز پاسخ خود را دریافت می‌کردند.<ref>غفارزاده، زندگانی نواب خاص امام زمان، ۱۳۷۹ش، ص۸۶و۸۷.</ref> تلاش برای نفوذ بزرگان شیعه در دستگاه [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]]، مبارزه با [[غالیان|غلات]] و [[مدعیان نیابت|مدعیان دروغین نیابت]] و وکالت و ساماندهی [[سازمان وکالت]] را از فعالیت های نواب برشمرده‌اند.<ref>جباری، «بررسی تطبیقی سازمان دعوت عباسیان و سازمان وكالت اماميه (مراحل شكل‌گیری و عوامل پیدایش)»، ص۷۵ـ۱۰۴؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۱۰۹، ۲۲۵ و ۲۲۶.</ref> | در دوران غیبت صغرا امام مهدی از طریق [[نواب اربعه]] با شیعیان در ارتباط بود.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۱۷۳-۱۷۴.</ref> شیعیان نامه‌ها و درخواست‌های خود را از طریق نواب به امام مهدی(عج) می‌رسانند و از همین طریق نیز پاسخ خود را دریافت می‌کردند.<ref>غفارزاده، زندگانی نواب خاص امام زمان، ۱۳۷۹ش، ص۸۶و۸۷.</ref> تلاش برای نفوذ بزرگان شیعه در دستگاه [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]]، مبارزه با [[غالیان|غلات]] و [[مدعیان نیابت|مدعیان دروغین نیابت]] و وکالت و ساماندهی [[سازمان وکالت]] را از فعالیت های نواب برشمرده‌اند.<ref>جباری، «بررسی تطبیقی سازمان دعوت عباسیان و سازمان وكالت اماميه (مراحل شكل‌گیری و عوامل پیدایش)»، ص۷۵ـ۱۰۴؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۱۰۹، ۲۲۵ و ۲۲۶.</ref> | ||
===غیبت کبری === | ===غیبت کبری=== | ||
{{اصلی|غیبت کبرا|نیابت عامه}} | {{اصلی|غیبت کبرا|نیابت عامه}} | ||
غیبت کبری دومین مرحله از زندگی پنهانی امام مهدی(عج) است که از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] و با درگذشت [[علی بن محمد سمری]] چهارمین نایب آن حضرت آغاز شده است و تا زمان [[ظهور امام زمان|ظهور]] او ادامه خواهد داشت. در این دوره امام مهدی(عج) ارتباط ظاهری با شیعیان ندارد و فرد خاصی را نیز به عنوان نماینده خود تعیین نکرده است. با این حال به باور شیعیان راویان حدیث و عالمان شیعه در این دوره نائبان عام حضرت هستند. بر اساس [[توقیع]] امام مهدی(عج) به [[اسحاق بن یعقوب]] شیعیان باید در مسائل نوپدید به راویان حدیث (فقهای شیعه) مراجعه کنند.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۴.</ref> با این حال درباره قلمرو اختیارات فقیه در دوره غیبت کبری اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>فاضل لنکرانی، مشروعیت و ضرورت اجرای حدود اسلامی در زمان غیبت، ۱۴۳۰ق، ص۱۰.</ref> [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] با استناد به این توقیع گفته است که در دوره غیبت همه امور جامعه اسلامی باید به فقیهان سپرده شود.<ref>نگاه کنید به امام خمینی، کتاب البیع، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۳۵.</ref> | غیبت کبری دومین مرحله از زندگی پنهانی امام مهدی(عج) است که از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] و با درگذشت [[علی بن محمد سمری]] چهارمین نایب آن حضرت آغاز شده است و تا زمان [[ظهور امام زمان|ظهور]] او ادامه خواهد داشت. در این دوره امام مهدی(عج) ارتباط ظاهری با شیعیان ندارد و فرد خاصی را نیز به عنوان نماینده خود تعیین نکرده است. با این حال به باور شیعیان راویان حدیث و عالمان شیعه در این دوره نائبان عام حضرت هستند. بر اساس [[توقیع]] امام مهدی(عج) به [[اسحاق بن یعقوب]] شیعیان باید در مسائل نوپدید به راویان حدیث (فقهای شیعه) مراجعه کنند.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۴.</ref> با این حال درباره قلمرو اختیارات فقیه در دوره غیبت کبری اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>فاضل لنکرانی، مشروعیت و ضرورت اجرای حدود اسلامی در زمان غیبت، ۱۴۳۰ق، ص۱۰.</ref> [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] با استناد به این توقیع گفته است که در دوره غیبت همه امور جامعه اسلامی باید به فقیهان سپرده شود.<ref>نگاه کنید به امام خمینی، کتاب البیع، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۳۵.</ref> | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
وجه تمایز زمان غیبت صغری و غیبت کبری، وجود [[نواب اربعه|نائبان چهارگانه]] و واسطه‌های ارتباطی است که در زمان غیبت صغری، عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت بوده‌اند و پس از آن، ارتباط ظاهری امام دوازدهم با عموم مردم به کلی قطع می‌شود.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۴۱۲ق، ص۳۴۱-۳۴۵.</ref> | وجه تمایز زمان غیبت صغری و غیبت کبری، وجود [[نواب اربعه|نائبان چهارگانه]] و واسطه‌های ارتباطی است که در زمان غیبت صغری، عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت بوده‌اند و پس از آن، ارتباط ظاهری امام دوازدهم با عموم مردم به کلی قطع می‌شود.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۴۱۲ق، ص۳۴۱-۳۴۵.</ref> | ||
== اوضاع جامعه شیعه در ابتدای غیبت== | ==اوضاع جامعه شیعه در ابتدای غیبت== | ||
در زمان [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] مشهور بود که [[شیعه|شیعیان]] در انتظار [[قیام امام مهدی(عج)|قیام]] فرزند اویند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> به همین جهت، دستگاه [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]] در جستجوی فرزند آن حضرت بود. امام عسکری فرزندش را فقط به چند تن از اصحاب و خویشان نزدیک خود معرفی کرد<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۲.</ref> برای همین اکثر شیعیان در هنگام شهادت امام عسکری از وجود فرزندی برای آن حضرت خبر نداشتند.<ref> نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ش، ص۱۰۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> از سویی دیگر امام عسکری(ع) به خاطر شرایط سیاسی، در وصیت‌نامه خود تنها از مادرش نام برده بود و این باعث شد که در یکی دو سال اول پس از شهادت او، برخی شیعیان معتقد شوند مادر امام عسکری در دروان غیبت به صورت نیابت عهده‌دار [[امامت|مقام امامت]] است.<ref> شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۰۷.</ref> | در زمان [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] مشهور بود که [[شیعه|شیعیان]] در انتظار [[قیام امام مهدی(عج)|قیام]] فرزند اویند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> به همین جهت، دستگاه [[بنی‌عباس|خلافت عباسی]] در جستجوی فرزند آن حضرت بود. امام عسکری فرزندش را فقط به چند تن از اصحاب و خویشان نزدیک خود معرفی کرد<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۲.</ref> برای همین اکثر شیعیان در هنگام شهادت امام عسکری از وجود فرزندی برای آن حضرت خبر نداشتند.<ref> نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ش، ص۱۰۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> از سویی دیگر امام عسکری(ع) به خاطر شرایط سیاسی، در وصیت‌نامه خود تنها از مادرش نام برده بود و این باعث شد که در یکی دو سال اول پس از شهادت او، برخی شیعیان معتقد شوند مادر امام عسکری در دروان غیبت به صورت نیابت عهده‌دار [[امامت|مقام امامت]] است.<ref> شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۰۷.</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
به باور پژوهشگران شیعه، همه اسرار و علل غیبت بر ما روشن نیست؛ چنان که در برخی روایات، حکمت اصلی غیبت امام، از رازهای خدا دانسته شده است که پس از ظهور آشکار خواهد شد.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۲۸۲.</ref> با این حال در روایات بر چند موضوع تأکید شده است: | به باور پژوهشگران شیعه، همه اسرار و علل غیبت بر ما روشن نیست؛ چنان که در برخی روایات، حکمت اصلی غیبت امام، از رازهای خدا دانسته شده است که پس از ظهور آشکار خواهد شد.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۲۸۲.</ref> با این حال در روایات بر چند موضوع تأکید شده است: | ||
# حفظ جان حضرت مهدی(عج)<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۷۷؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۳۴.</ref> | #حفظ جان حضرت مهدی(عج)<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۷۷؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۳۴.</ref> | ||
# امتحان و آزمایش مردم<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۰۵؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۳۹.</ref>در روایتی از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام موسى بن جعفر(ع)]] آمده است که خداوند به وسیله غیبت، بندگان خویش را آزمایش می‌کند.<ref> شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۴.</ref>بنا بر برخی از احادیث آزمایش در روزگار غیبت، از سختترین آزمایش‌هاى الهى است<ref> شیخ طوسى، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۳-۲۰۷.</ref> و این سختى از دو جهت است: | #امتحان و آزمایش مردم<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۰۵؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۳۹.</ref>در روایتی از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام موسى بن جعفر(ع)]] آمده است که خداوند به وسیله غیبت، بندگان خویش را آزمایش می‌کند.<ref> شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۴.</ref>بنا بر برخی از احادیث آزمایش در روزگار غیبت، از سختترین آزمایش‌هاى الهى است<ref> شیخ طوسى، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۳-۲۰۷.</ref> و این سختى از دو جهت است: | ||
##طولانی شدن غیبت باعث شک و تردید مردم می‌شود تا جایی گروهی از مردم در اصل تولد و برخى در دوام عمر امام مهدی شک مىکنند و فقط افراد آزموده، مخلص و داراى شناخت عمیق، بر ایمان و عقیده به امامت آن حضرت باقى مىمانند.<ref>فیض کاشانی، فصل۱، باب۸، ص۱۰۱.</ref> | ##طولانی شدن غیبت باعث شک و تردید مردم می‌شود تا جایی گروهی از مردم در اصل تولد و برخى در دوام عمر امام مهدی شک مىکنند و فقط افراد آزموده، مخلص و داراى شناخت عمیق، بر ایمان و عقیده به امامت آن حضرت باقى مىمانند.<ref>فیض کاشانی، فصل۱، باب۸، ص۱۰۱.</ref> | ||
##سختی‌ها و پیشامدهاى ناگواری که در دوران غیبت رخ مىدهد، مردم را دگرگون مىسازد، به‌طورى که حفظ ایمان و استقامت در دین، سخت دشوار مىگردد و ایمان مردم در معرض خطرهای شدید قرار مىگیرد.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۲.</ref> | ##سختی‌ها و پیشامدهاى ناگواری که در دوران غیبت رخ مىدهد، مردم را دگرگون مىسازد، به‌طورى که حفظ ایمان و استقامت در دین، سخت دشوار مىگردد و ایمان مردم در معرض خطرهای شدید قرار مىگیرد.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۲.</ref> | ||
# نبودن بیعتی بر عهده امام با هیچ کدام از ظالمان تا هنگام ظهور<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۷۱، ۱۹۱؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۲.</ref> به نقل برخی [[حدیث|روایات]]، پیشواى دوازدهم، هیچ حکومت ستمگری را حتی از روى [[تقیه]]، به رسمیت نمىشناسد. او مأمور به تقیه از هیچ حاکم و سلطانى نیست و تحت سلطنت هیچ ستمگرى در نخواهد آمد و احکام دین خدا را به طور کامل و بى هیچ پرده‌پوشى، بیم و ملاحظهاى اجرا می‌کند.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۰.</ref> | #نبودن بیعتی بر عهده امام با هیچ کدام از ظالمان تا هنگام ظهور<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۷۱، ۱۹۱؛ شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۲۹۲.</ref> به نقل برخی [[حدیث|روایات]]، پیشواى دوازدهم، هیچ حکومت ستمگری را حتی از روى [[تقیه]]، به رسمیت نمىشناسد. او مأمور به تقیه از هیچ حاکم و سلطانى نیست و تحت سلطنت هیچ ستمگرى در نخواهد آمد و احکام دین خدا را به طور کامل و بى هیچ پرده‌پوشى، بیم و ملاحظهاى اجرا می‌کند.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۰.</ref> | ||
# تأدیب انسان‌ها<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۴۱.</ref> | #تأدیب انسان‌ها<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۴۱.</ref> | ||
# فراهم نبودن زمینه سیاسی و اجتماعی برای جهانی شدن اسلام | #فراهم نبودن زمینه سیاسی و اجتماعی برای جهانی شدن اسلام | ||
مسأله غیبت در دوران گذشته درباره برخی از [[پیامبران]] وجود داشته است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۱.</ref> بر اساس آیات قرآن، تعدادی از پیامبران، مانند [[صالح (پیامبر)|صالح]]، [[یونس (پیامبر)|یونس]]،<ref>انبیا، آیه ۸۷.</ref> [[موسی (پیامبر)|موسی]]،<ref>بقره، آیه ۵۱.</ref> [[عیسی]] و [[حضرت خضر|حضرت خضر(ع)]] به دلایلی نظیر امتحان امت خود، از انظار مردم پنهان شدند. در برخی از روایات از غیبت پیامبران به عنوان سنّتی الهی یاد شده که در میان امت‌ها جریان داشته است.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۳۲۳.</ref> | مسأله غیبت در دوران گذشته درباره برخی از [[پیامبران]] وجود داشته است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ص۴۱.</ref> بر اساس آیات قرآن، تعدادی از پیامبران، مانند [[صالح (پیامبر)|صالح]]، [[یونس (پیامبر)|یونس]]،<ref>انبیا، آیه ۸۷.</ref> [[موسی (پیامبر)|موسی]]،<ref>بقره، آیه ۵۱.</ref> [[عیسی]] و [[حضرت خضر|حضرت خضر(ع)]] به دلایلی نظیر امتحان امت خود، از انظار مردم پنهان شدند. در برخی از روایات از غیبت پیامبران به عنوان سنّتی الهی یاد شده که در میان امت‌ها جریان داشته است.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۳۲۳.</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
به گفته [[شیخ طوسی]] مردم نیز در غیبت نقش داشتند. مردمان (مکلفان) با رفتارشان و ترساندن امام و ایجاد ناامنی برای او و تسلیم او نبودن، زمینه غیبت را فراهم ساختند و خود را از فیض امام و ارتباط حضوری و ظاهری با او محروم کردند.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۷.</ref> [[خواجه نصیرالدین طوسی]] [[فلسفه اسلامی|فیلسوف]] و [[متکلم]] [[شیعه]] نیز در کتاب [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید الاعتقاد]]، غیبت امام را به مردم نسبت داده است.<ref>طوسی، تجرید الاعتقاد، ۱۴۰۷ق، ص۲۲۱.</ref> | به گفته [[شیخ طوسی]] مردم نیز در غیبت نقش داشتند. مردمان (مکلفان) با رفتارشان و ترساندن امام و ایجاد ناامنی برای او و تسلیم او نبودن، زمینه غیبت را فراهم ساختند و خود را از فیض امام و ارتباط حضوری و ظاهری با او محروم کردند.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۷.</ref> [[خواجه نصیرالدین طوسی]] [[فلسفه اسلامی|فیلسوف]] و [[متکلم]] [[شیعه]] نیز در کتاب [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید الاعتقاد]]، غیبت امام را به مردم نسبت داده است.<ref>طوسی، تجرید الاعتقاد، ۱۴۰۷ق، ص۲۲۱.</ref> | ||
== آثار مکتوب درباره غیبت== | ==آثار مکتوب درباره غیبت== | ||
درباره غیبت امام مهدی کتاب‌هایی نوشته شده است. کتاب‌هایی همچون [[کتاب الغیبة (نعمانی)|الغیبة]] نوشته [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] (نوشته‌شده در سال ۳۴۲ق)، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال‌الدین]] نوشته [[شیخ صدوق]] (درگذشت ۳۸۱ق)، [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|الغیبة]] نوشته [[شیخ طوسی]] از قدیمی‌ترین آثار در این موضوع به شمار می‌آیند.<ref>طباطبائی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۹۵ش، ص۳۸-۳۹.</ref> | درباره غیبت امام مهدی کتاب‌هایی نوشته شده است. کتاب‌هایی همچون [[کتاب الغیبة (نعمانی)|الغیبة]] نوشته [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] (نوشته‌شده در سال ۳۴۲ق)، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال‌الدین]] نوشته [[شیخ صدوق]] (درگذشت ۳۸۱ق)، [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|الغیبة]] نوشته [[شیخ طوسی]] از قدیمی‌ترین آثار در این موضوع به شمار می‌آیند.<ref>طباطبائی، تاریخ حدیث شیعه، ۱۳۹۵ش، ص۳۸-۳۹.</ref> | ||
برخی دیگر از آثاری که در این باره نوشته شده است عبارت‌اند از: | برخی دیگر از آثاری که در این باره نوشته شده است عبارت‌اند از: | ||
* کتاب The Occultation of the Twelfth Imam, A Historical Background اثر جاسم حسین است. نویسنده در این کتاب با نگاهی تاریخی به مهدویت و همچنین به تاریخ سازمان وکالت و نقش آن در دوران غیبت صغری می‌پردازد. محمدتقی آیت‌اللهی آن را به با عنوان [[تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (کتاب)|تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم]] به فارسی برگرداند. | *کتاب The Occultation of the Twelfth Imam, A Historical Background اثر جاسم حسین است. نویسنده در این کتاب با نگاهی تاریخی به مهدویت و همچنین به تاریخ سازمان وکالت و نقش آن در دوران غیبت صغری می‌پردازد. محمدتقی آیت‌اللهی آن را به با عنوان [[تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (کتاب)|تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم]] به فارسی برگرداند. | ||
* [[اربع رسالات فی الغیبة (کتاب)|اربع رسالات فی الغیبة]]: اثر [[شیخ مفید]] و مشتمل بر چهار رساله به شیوه پرسش و پاسخ درباره امام مهدی(ع) است در رساله چهارم علت غیبت امام مهدی بررسی شده است. | *[[اربع رسالات فی الغیبة (کتاب)|اربع رسالات فی الغیبة]]: اثر [[شیخ مفید]] و مشتمل بر چهار رساله به شیوه پرسش و پاسخ درباره امام مهدی(ع) است در رساله چهارم علت غیبت امام مهدی بررسی شده است. | ||
*[[الفصول العشرة فی الغیبة (کتاب)|الفُصولُ العَشَرة فی الغَیبَة]] یا اَلْمَسائلُ الْعَشْر فِی الْغَیْبَة اثر شیخ مفید است که ده شبهه درباره غیبت امام مهدی(عج) را پاسخ داده است. | *[[الفصول العشرة فی الغیبة (کتاب)|الفُصولُ العَشَرة فی الغَیبَة]] یا اَلْمَسائلُ الْعَشْر فِی الْغَیْبَة اثر شیخ مفید است که ده شبهه درباره غیبت امام مهدی(عج) را پاسخ داده است. | ||
*[[موسوعة الامام المهدی (کتاب)|مَوسوعةُ الامام المهدی]] مجموعه‌ای چهار جلدی در موضوع [[مهدویت]] است که توسط [[سید محمد صدر |سید محمد صدر]] (درگذشت ۱۳۷۷ش) از عالمان شیعه اهل عراق تألیف شده است. جلد اول این اثر تاریخ الغیبة الصغری و جلد دوم آن تاریخ الغیبة الکبری نام دارد. دو جلد دیگر مربوط به دوران پس از غیبت است. | *[[موسوعة الامام المهدی (کتاب)|مَوسوعةُ الامام المهدی]] مجموعه‌ای چهار جلدی در موضوع [[مهدویت]] است که توسط [[سید محمد صدر |سید محمد صدر]] (درگذشت ۱۳۷۷ش) از عالمان شیعه اهل عراق تألیف شده است. جلد اول این اثر تاریخ الغیبة الصغری و جلد دوم آن تاریخ الغیبة الکبری نام دارد. دو جلد دیگر مربوط به دوران پس از غیبت است. | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون شروع|۳}} | {{ستون شروع|۳}} | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب علیهم‌السلام، قم، علامه، ۱۳۷۹ق. | * ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب علیهم‌السلام، قم، علامه، ۱۳۷۹ق. | ||