پرش به محتوا

عراق عجم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
اصلاح پاورقی و منبع
جز (اصلاح پاورقی و منبع)
 
خط ۵: خط ۵:


==گستره و تاریخچه==
==گستره و تاریخچه==
یاقوت حموی در معجم البلدان حدودِ عراقِ عَجَم را مناطق مرکزی [[ایران]] دانسته و معتقد است این واژه بعد از [[سلجوقیان]] بر زبان‌ها افتاده است و این مناطق در پنج سده آغازین [[هجرت]] به نام ''الجبال'' مشهور بوده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، دار إحياء التراث العربى بيروت - لبنان، ۱۳۹۹ق، ۱۳۷۹م، ج۲، ص۹۹.</ref>
یاقوت حموی در معجم البلدان حدودِ عراقِ عَجَم را مناطق مرکزی [[ایران]] دانسته و معتقد است این واژه بعد از [[سلجوقیان]] بر زبان‌ها افتاده است و این مناطق در پنج سده آغازین [[هجرت]] به نام ''الجبال'' مشهور بوده‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۹۹.</ref>


در نیمه دوم قرن پنجم هجری قمری، سلجوقیان بر تمام مغرب ایران تسلط یافته و [[همدان]] را پایتخت خود قرار دادند و استیلای آنها تا [[بین النهرین]] گسترش یافت. از این زمان به مناطق مرکزی ایران تا شمال بین النهرین ''عراق عجم'' گفتند تا با [[عراق عرب]] که قسمت پایین بین النهرین بود اشتباه نشود. در این زمان از طرف [[خلفای عباسی]] لقب ''سلطان العِراقَیْن'' به آنها(سلجوقیان) اعطا شد که از آن برمی‌آید که مقصود از عراق دومی ایالت جِبال است که مقر حکومت سلجوقی بوده است. پس از حمله مغول، اسم جبال بر این ناحیه دیگر استعمال نشد.<ref> لغتنامه دهخدا، عراق عجم </ref>
در نیمه دوم قرن پنجم هجری قمری، سلجوقیان بر تمام مغرب ایران تسلط یافته و [[همدان]] را پایتخت خود قرار دادند و استیلای آنها تا [[بین النهرین]] گسترش یافت. از این زمان به مناطق مرکزی ایران تا شمال بین النهرین ''عراق عجم'' گفتند تا با [[عراق عرب]] که قسمت پایین بین النهرین بود اشتباه نشود. در این زمان از طرف [[خلفای عباسی]] لقب ''سلطان العِراقَیْن'' به آنها(سلجوقیان) اعطا شد که از آن برمی‌آید که مقصود از عراق دومی ایالت جِبال است که مقر حکومت سلجوقی بوده است. پس از حمله مغول، اسم جبال بر این ناحیه دیگر استعمال نشد.<ref> لغتنامه دهخدا، عراق عجم </ref>
خط ۱۳: خط ۱۳:
==عراق، نام قدیم اراک==
==عراق، نام قدیم اراک==
یکی از نام‌های قدیمی شهر [[اراک]] در استان مرکزی، «سلطان‌آباد عراق» بود که به مرور زمان این نام به «عراق» تبدیل گردید و با مصوبه رسمی دولت در شهریور  ۱۳۱۴، اراک جایگزین آن شد.<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، مدخل اراک</ref> این نام هنوز در فامیل برخی افراد که متولد اراک هستند وجود دارد از جمله [[محمدی عراقی]]، از روحانیان مقیم [[قم]].<ref>[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=119844 سایت تبیان]</ref>
یکی از نام‌های قدیمی شهر [[اراک]] در استان مرکزی، «سلطان‌آباد عراق» بود که به مرور زمان این نام به «عراق» تبدیل گردید و با مصوبه رسمی دولت در شهریور  ۱۳۱۴، اراک جایگزین آن شد.<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، مدخل اراک</ref> این نام هنوز در فامیل برخی افراد که متولد اراک هستند وجود دارد از جمله [[محمدی عراقی]]، از روحانیان مقیم [[قم]].<ref>[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=119844 سایت تبیان]</ref>
برخی محققان براین باورند که عراق عجم به جهت دلالت معنایی بر ناحیه‌ای که در دوره‌های تاریخی مختلف بسیار پراهمّیت بود و به نوعی میانه مناطق مختلف ایران به شمارمیرفت، بارها در آثار ادبی به آن اشاره رفته وحتی به عنوان نامی برای سفرنامه انتخاب شده است. <ref>احمد وند، بازشناسی تاریخی معنا ومحدوده اصطلاح عراق عجم(تا پایان دوره ایلخانیان)file:///C:/Users/lenovo/Downloads/12001113991714.pdf</ref>نخستین سفرنامه منظوم فارسی که در قالب
برخی محققان براین باورند که عراق عجم به جهت دلالت معنایی بر ناحیه‌ای که در دوره‌های تاریخی مختلف بسیار پراهمّیت بود و به نوعی میانه مناطق مختلف ایران به شمارمیرفت، بارها در آثار ادبی به آن اشاره رفته وحتی به عنوان نامی برای سفرنامه انتخاب شده است. <ref>[https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_7560.html احمد وند، بازشناسی تاریخی معنا ومحدوده اصطلاح عراق عجم(تا پایان دوره ایلخانیان)]</ref>نخستین سفرنامه منظوم فارسی که در قالب
مثنوی سروده شده و عنوان آن به عراق عجم اشاره دارد، تحفة العراقین خاقانی (درگذشت:۵۹۵ق) است. این سفرنامه بیانگر مشاهدات سراینده در سفر به مکه از مسیر عراق عجم و عراق عرب است.<ref>احمد وند، بازشناسی تاریخی معنا ومحدوده اصطلاح عراق عجم(تا پایان دوره ایلخانیان)file:///C:/Users/lenovo/Downloads/12001113991714.pdf</ref>عراق عجم عنوان یکی از سفرنامه‌های
مثنوی سروده شده و عنوان آن به عراق عجم اشاره دارد، تحفة العراقین خاقانی (درگذشت:۵۹۵ق) است. این سفرنامه بیانگر مشاهدات سراینده در سفر به مکه از مسیر عراق عجم و عراق عرب است.<ref>[https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_7560.html احمد وند، بازشناسی تاریخی معنا ومحدوده اصطلاح عراق عجم(تا پایان دوره ایلخانیان)]</ref> عراق عجم عنوان یکی از سفرنامه‌های
[[ناصرالدین شاه قاجار]] نیز است. او در سفرنامه عراق عجم مسافرت سیزده روزه خود را به عراق، که از میانه [[شوال]] ۱۳۰۹ق. تا میانه [[محرم (ماه)|محرم]] ۱۳۱۰ق. به درازا کشیدبه صورت گزارش روزانه به تصویر کشیده است.<ref>احمد وند، بازشناسی تاریخی معنا ومحدوده اصطلاح عراق عجم(تا پایان دوره ایلخانیان)file:///C:/Users/lenovo/Downloads/12001113991714.pdf</ref>
[[ناصرالدین شاه قاجار]] نیز است. او در سفرنامه عراق عجم مسافرت سیزده روزه خود را به عراق، که از میانه [[شوال]] ۱۳۰۹ق. تا میانه [[محرم (ماه)|محرم]] ۱۳۱۰ق. به درازا کشیدبه صورت گزارش روزانه به تصویر کشیده است.<ref>[https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_7560.html احمد وند، بازشناسی تاریخی معنا ومحدوده اصطلاح عراق عجم(تا پایان دوره ایلخانیان)]</ref>


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
خط ۲۷: خط ۲۷:


==منابع==
==منابع==
* یاقوت حموی، معجم البلدان
* یاقوت حموی، معجم البلدان، دار إحياء التراث العربى بيروت؛ لبنان، ۱۳۹۹ق، ۱۳۷۹م،
* فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر آیت الله سید محمود شاهرودی، انتشارات موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی
* فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر آیت الله سید محمود شاهرودی، انتشارات موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی
* دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
* دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
*file:///C:/Users/lenovo/Downloads/12001113991714.pdfپژوهشنامه تاریخهای محلی ایران
* [https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_7560.html پژوهشنامه تاریخهای محلی ایرانسال نهم، شمارة اول، پیاپی ۷۱ ،پاییز و زمستان ۱۳۹۹۱( صفحات ۵۴-۶۰)
سال نهم، شمارة اول، پیاپی ۷۱ ،پاییز و زمستان ۱۳۹۹۱( صفحات ۵۴-۶۰)
{{کشورهای آسیا}}
{{کشورهای آسیا}}


confirmed، templateeditor
۴۷

ویرایش