آلبانی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
[[پرونده:نقشه آلبانی.png|300px|بندانگشتی|نقشه کشور آلبانی]] | [[پرونده:نقشه آلبانی.png|300px|بندانگشتی|نقشه کشور آلبانی]] | ||
[[پرونده:استانهای آلبانی.gif|بندانگشتی|150px|استانهای آلبانی]] | [[پرونده:استانهای آلبانی.gif|بندانگشتی|150px|استانهای آلبانی]] | ||
آلبانی کوچکترین کشور منطقه بالکان است<ref>ولی | آلبانی کوچکترین کشور منطقه بالکان است<ref>ولی اللهی ملکشاه، آلبانی، ص۱.</ref> و از شمال غرب با [[مونتهنگرو]]، از شمال شرق با [[کوزوو]]، از شرق با [[مقدونیه شمالی]] و از جنوب و جنوب شرقی با [[یونان]] همسایه است. در سمت غربی آلبانی دریای آدریاتیک و در سمت جنوب غربی آن دریای آیونی (یونان) قرار گرفتهاند. وسعت آلبانی ۲۸٬۷۴۸ کیلومتر مربع است.<ref>ولی اللهی، ملکشاه، آلبانی، ص۹.</ref> آلبانی آب و هوای نسبتاً معتدلی دارد. تابستانها هوا گرم و خشک و زمستانها هوا سرد و مرطوب است. اغلب خاک این کشور را کوه و تپه پوشاندهاست.<br> | ||
==تاریخ== | ==تاریخ== | ||
نام رایج این کشور در زبان آلبانیایی، اِشچیپِری (Shqipëria) است. تاریخنویسان آلبانی بر این باورند آلبانیها از قوم ایلیری، ساکن اروپای مرکزی هستند که به سرزمین ایلیریا، وسیعتر از آلبانی شامل اسلوونی، مقدونیه، مونته نگرو و بخشی از شمال یونان مهاجرت کردهاند. این سرزمین در طول تاریخ حیات زندگی خود همواره تحت تسلط نیروهای خارجی از رومیها گرفته تا [[امپراطور عثمانی]] بوده است.<ref>[http://iralb.ir/index.php/about-albania انجمن دوستی ایران و آلبانی]</ref><br> | نام رایج این کشور در زبان آلبانیایی، اِشچیپِری (Shqipëria) است. تاریخنویسان آلبانی بر این باورند آلبانیها از قوم ایلیری، ساکن اروپای مرکزی هستند که به سرزمین ایلیریا، وسیعتر از آلبانی شامل اسلوونی، مقدونیه، مونته نگرو و بخشی از شمال یونان مهاجرت کردهاند. این سرزمین در طول تاریخ حیات زندگی خود همواره تحت تسلط نیروهای خارجی از رومیها گرفته تا [[امپراطور عثمانی]] بوده است.<ref>[http://iralb.ir/index.php/about-albania انجمن دوستی ایران و آلبانی]</ref><br> | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
==زبان و دین== | ==زبان و دین== | ||
زبان آلبانیایى مشهور به زبان اِشچیپ (Shqip) به معناى عقاب است که به دلیل دشوارى تلفظ معمولاً "شیپ" خوانده میشود. این زبان بنابر بعضى مطالعات زبانشناختى شاخهاى منحصر به فرد و منشعب از ریشه زبانهاى هندى ـ اروپایى است که با هیچیک از زبانهاى کنونى آن خویشاوندى ندارد.<ref>[http://iralb.ir/index.php/about-albania انجمن دوستی ایران و آلبانی]</ref> به دلیل حضور عثمانیان در آلبانى و نفوذ ادبیات فارسى در آن کشور، کلمات مشترکى میان فارسى و عربى و آلبانى به خصوص در امور دینى میتوان یافت؛ کلماتى مثل "آب دست" (وضو)، امانت، برکت، چهره، حقیقت، میدان، دشمن، کبریت، گناه، [[نوروز]].<ref>فرهنگ واژه: فارسی ـ شیپ آلبانیایی، به سرپرستی سید امیرحسین اصغری، سیده لیلا اصغری، | زبان آلبانیایى مشهور به زبان اِشچیپ (Shqip) به معناى عقاب است که به دلیل دشوارى تلفظ معمولاً "شیپ" خوانده میشود. این زبان بنابر بعضى مطالعات زبانشناختى شاخهاى منحصر به فرد و منشعب از ریشه زبانهاى هندى ـ اروپایى است که با هیچیک از زبانهاى کنونى آن خویشاوندى ندارد.<ref>[http://iralb.ir/index.php/about-albania انجمن دوستی ایران و آلبانی]</ref> به دلیل حضور عثمانیان در آلبانى و نفوذ ادبیات فارسى در آن کشور، کلمات مشترکى میان فارسى و عربى و آلبانى به خصوص در امور دینى میتوان یافت؛ کلماتى مثل "آب دست" (وضو)، امانت، برکت، چهره، حقیقت، میدان، دشمن، کبریت، گناه، [[نوروز]].<ref>فرهنگ واژه: فارسی ـ شیپ آلبانیایی، به سرپرستی سید امیرحسین اصغری، سیده لیلا اصغری، ۱۳۸۸ش و دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص ۵۸۵.</ref> {{یاد|آلبانیاییها از گذشته با زبان فارسی آشنا بودهاند و حتی در مناطقی چون شهر اِلباسان این زبان مورد استفاده بوده است. از شاعران فارسی گوی آلبانی میتوان از بابا سلیم روحی (۱۹۴۴ ـ ۱۸۶۹) یا نعیم فراشری شاعر و نویسنده قرن نوزدهم آلبانی نام برد که دارای سه دیوان به زبانهای فارسی، ترکی و عربی بوده است.(فرهنگ واژه: فارسی ـ شیپ آلبانیایی، به سرپرستی سید امیرحسین اصغری، سیده لیلا اصغری، بنیاد مولوی، تیرانا، چاپ اول، ۱۳۸۸ ش و دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱، تهران، ۱۳۶۷، ص ۵۸۵.)}} | ||
{{Pie chart | {{Pie chart | ||
خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
*ایرانیان، [[اسلام|اسلام]] را به منطقه بالكان بردند و دلیل این مدعی را كتابهای خطی فراوانی كه به زبانهای تركی و فارسی در كتابخانه (غازی خسروبیگ - سارایوو) و یا مدرسه علوم دینی علاءالدین ثانویه در «كوزوو» وجوددارد، ذكر میكنند. تعداد نسخههای خطی در «سارایوو» حدود چهار هزار جلد است. | *ایرانیان، [[اسلام|اسلام]] را به منطقه بالكان بردند و دلیل این مدعی را كتابهای خطی فراوانی كه به زبانهای تركی و فارسی در كتابخانه (غازی خسروبیگ - سارایوو) و یا مدرسه علوم دینی علاءالدین ثانویه در «كوزوو» وجوددارد، ذكر میكنند. تعداد نسخههای خطی در «سارایوو» حدود چهار هزار جلد است. | ||
*اسلام از طریق طریقههاى [[تصوف]] نخست به بالکان و سپس به آلبانى راه یافته است و چند قرن مردم آلبانى اسلامى صوفیانه داشتهاند.<ref>[http://www.iranbalkan.net/print-4225.html پایگاه تحلیلی-خبری ایران-بالکان (ایربا)] </ref> | *اسلام از طریق طریقههاى [[تصوف]] نخست به بالکان و سپس به آلبانى راه یافته است و چند قرن مردم آلبانى اسلامى صوفیانه داشتهاند.<ref>[http://www.iranbalkan.net/print-4225.html پایگاه تحلیلی-خبری ایران-بالکان (ایربا)] </ref> | ||
به هر حال با قبول هر یك از نظرهای فوق، نمیتوان از این واقعیت چشم پوشید كه عثمانیها حدود چهار یا پنج قرن در این منطقه حكومت كردند و آلبانی در اواسط ۱۴۷۸ میلادی برابر با ربیعالاول [[سال ۸۸۳ هجری قمری|سال ۸۸۳ هجری]] به تصرف كامل عثمانی درآمد، بعد از تسلط كامل عثمانی بر آلبانی، آرامش و سكوت در این كشور كه سالها در جنگ و ناآرامی به سر میبرد، مستقر شد. کشور آلبانی نزدیک به پنج قرن زیر نظر دولت عثمانی اداره میشد. در مدت این پنج قرن نسبت مسلمانان به ۹۵ درصد رسید. در آن زمان مساجد زیادی دایر شد و مراکز و موسساتی با هدف انتشار اسلام ایجاد گردید.<ref>[http://labbaik.ir/Note/uNote.aspx?id=b814b086-be10-493c-bccf-f87a4e22344d | به هر حال با قبول هر یك از نظرهای فوق، نمیتوان از این واقعیت چشم پوشید كه عثمانیها حدود چهار یا پنج قرن در این منطقه حكومت كردند و آلبانی در اواسط ۱۴۷۸ میلادی برابر با ربیعالاول [[سال ۸۸۳ هجری قمری|سال ۸۸۳ هجری]] به تصرف كامل عثمانی درآمد، بعد از تسلط كامل عثمانی بر آلبانی، آرامش و سكوت در این كشور كه سالها در جنگ و ناآرامی به سر میبرد، مستقر شد. کشور آلبانی نزدیک به پنج قرن زیر نظر دولت عثمانی اداره میشد. در مدت این پنج قرن نسبت مسلمانان به ۹۵ درصد رسید. در آن زمان مساجد زیادی دایر شد و مراکز و موسساتی با هدف انتشار اسلام ایجاد گردید.<ref>[http://labbaik.ir/Note/uNote.aspx?id=b814b086-be10-493c-bccf-f87a4e22344d ستاد حج و زیارت سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]</ref><br> | ||
==گرایشهای شیعی در آلبانی== | ==گرایشهای شیعی در آلبانی== | ||
حدود ۴۵ درصد مسلمانان آلبانی را فرقههای [[تصوف|تصوف]] تشكیل میدهند كه این فرقهها قبل از ممنوعیت مذهب در آلبانی، فعالیت چشمگیری داشتند. این موضوع را میتوان از [[تکیه|تكایای]] زیاد آنان كه در آن زمان وجود داشته است فهمید و درحال حاضر كه تبلیغات مذهبی در این كشور آزاد شده، این فرقهها شروع به فعالیت و بازسازی تكایای خود كردهاند:<ref>[http://labbaik.ir/Note/uNote.aspx?id=b814b086-be10-493c-bccf-f87a4e22344d | حدود ۴۵ درصد مسلمانان آلبانی را فرقههای [[تصوف|تصوف]] تشكیل میدهند كه این فرقهها قبل از ممنوعیت مذهب در آلبانی، فعالیت چشمگیری داشتند. این موضوع را میتوان از [[تکیه|تكایای]] زیاد آنان كه در آن زمان وجود داشته است فهمید و درحال حاضر كه تبلیغات مذهبی در این كشور آزاد شده، این فرقهها شروع به فعالیت و بازسازی تكایای خود كردهاند:<ref>[http://labbaik.ir/Note/uNote.aspx?id=b814b086-be10-493c-bccf-f87a4e22344d ستاد حج و زیارت سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]</ref><br> | ||
فرقههای تصوف در آلبانی، با آنکه از نظر ظاهری خود را پیرو یکی از مذاهب اهل سنت میدانند ولی همگی باطنا خود را شیعه میخوانند. | فرقههای تصوف در آلبانی، با آنکه از نظر ظاهری خود را پیرو یکی از مذاهب اهل سنت میدانند ولی همگی باطنا خود را شیعه میخوانند. | ||
#[[بکتاشیه]]: طرفداران و پیروان حاج بکتاش هستند. آنها به [[پیامبران]] و [[امامان شیعه]] معتقدند و منتظر ظهور [[حضرت مهدی|حضرت مهدی (عج)]] میباشند. این گروه بزرگترین گروه در بین تشکیلات دینی آلبانی است. | #[[بکتاشیه]]: طرفداران و پیروان حاج بکتاش هستند. آنها به [[پیامبران]] و [[امامان شیعه]] معتقدند و منتظر ظهور [[حضرت مهدی|حضرت مهدی (عج)]] میباشند. این گروه بزرگترین گروه در بین تشکیلات دینی آلبانی است. | ||
خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
===بکتاشیه=== | ===بکتاشیه=== | ||
{{اصلی|بکتاشیه}} | {{اصلی|بکتاشیه}} | ||
در ۱۹۲۴م/[[سال ۱۳۰۳ هجری شمسی|۱۳۰۳ش]] که مصطفی کمال آتاترک در ترکیه فعالیت فرقههای صوفیه را ممنوع کرد، بکتاشیه مرکز خود را از آناتولی به آلبانی انتقال دادند. در [[سال ۱۳۲۳ هجری شمسی|۱۳۲۳ش]]/۱۹۴۵م در آلبانی نیز فعالیت همه سازمانها و جماعتهای مذهبی ممنوع شد و به دنبال این محدودیتها عدهای از آلبانیاییهای بکتاشی به [[آمریکا]] مهاجرت کردند و در [[سال ۱۳۳۱ هجری شمسی|۱۳۳۱ش]]/۱۹۵۳م در میشیگان تکیهای تأسیس نمودند. با سقوط نظام کمونیستی در آلبانی ([[سال ۱۳۶۸ هجری شمسی|۱۳۶۸]]ـ[[سال ۱۳۶۹ هجری شمسی|۱۳۶۹ش]]/ ۱۹۹۰ـ۱۹۹۱) تکایای بکتاشیه فعالیتهای خود را در آن کشور از سر گرفتند.<ref> | در ۱۹۲۴م/[[سال ۱۳۰۳ هجری شمسی|۱۳۰۳ش]] که مصطفی کمال آتاترک در ترکیه فعالیت فرقههای صوفیه را ممنوع کرد، بکتاشیه مرکز خود را از آناتولی به آلبانی انتقال دادند. در [[سال ۱۳۲۳ هجری شمسی|۱۳۲۳ش]]/۱۹۴۵م در آلبانی نیز فعالیت همه سازمانها و جماعتهای مذهبی ممنوع شد و به دنبال این محدودیتها عدهای از آلبانیاییهای بکتاشی به [[آمریکا]] مهاجرت کردند و در [[سال ۱۳۳۱ هجری شمسی|۱۳۳۱ش]]/۱۹۵۳م در میشیگان تکیهای تأسیس نمودند. با سقوط نظام کمونیستی در آلبانی ([[سال ۱۳۶۸ هجری شمسی|۱۳۶۸]]ـ[[سال ۱۳۶۹ هجری شمسی|۱۳۶۹ش]]/ ۱۹۹۰ـ۱۹۹۱) تکایای بکتاشیه فعالیتهای خود را در آن کشور از سر گرفتند.<ref>گلشنی، فرهنگ ایران در قلمرو ترکان: اشعار فارسی نعیم فراشری شاعر و نویسنده قرن نوزدهم آلبانی، ج۱، ص۴۷.</ref> احترام به [[اهلبیت(ع)|اهل بیت(ع)]] خصوص [[امام علی علیهالسلام|امام علی(ع)]]، در سرلوحه عقاید بکتاشیه قرار دارد. به عقیده آنان حق، محمد و علی سه صورت برای بیان یک حقیقتاند. آنان به دوازده امام [[شیعه|شیعیان]] اعتقاد دارند و بخصوص برای [[امام صادق علیهالسلام|امام جعفر صادق(ع)]] احترام بسیار قائلند. پیروان این طریقت، به طور صوری، [[فقه امامیه|فقه جعفری]] را نیز میپذیرند.<ref>شیبی، همبستگی میان تصوّف و تشیّع، ص۹۶.</ref><br> | ||
در ۳۰ اسفند [[سال ۱۳۹۵ هجری شمسی|۱۳۹۵ش]] مرکز جهانی بکتاشیه با همکاری رایزنی فرهنگی [[ایران]] در آلبانی و حمایت كمیته مطالعات و تحقیقات علویون، کنفرانس بینالمللی «سنت پیامبر(ص)، امام علی(ع) و بکتاشیه» را برگزار كرد.<ref>«کنفرانس «سنت پیامبر(ص) و امام علی(ع)» در آلبانی برگزار شد»، خبرگزاری قرآن.</ref> | در ۳۰ اسفند [[سال ۱۳۹۵ هجری شمسی|۱۳۹۵ش]] مرکز جهانی بکتاشیه با همکاری رایزنی فرهنگی [[ایران]] در آلبانی و حمایت كمیته مطالعات و تحقیقات علویون، کنفرانس بینالمللی «سنت پیامبر(ص)، امام علی(ع) و بکتاشیه» را برگزار كرد.<ref>«کنفرانس «سنت پیامبر(ص) و امام علی(ع)» در آلبانی برگزار شد»، خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا).</ref> | ||
===عزاداری روز عاشورا=== | ===عزاداری روز عاشورا=== | ||
بکتاشیه در آلبانی، در [[روز عاشورا]] در دستههای سینهزنی به [[سوگواری|عزاداری]] برای [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] و فرزندان و یاران وی میپردازند و این مراسم چنان شکوهی دارد که از تلویزیون رسمی کشور آلبانی پخش میشود و مقامات رسمی از جمله رییس جمهور در آن شرکت میکنند. بکتاشیها و دیگر شیعیان آلبانی، در دهه اول محرم آب نمینوشند، گوشت و تخممرغ و شیر و پنیر نمیخورند و در روز عاشورا با غذایی شیرین حاوی گندم، نشاسته و دارچین به نام «عاشوره» از عزاداران پذیرایی میکنند. [[دهه محرم|دهه اول محرم]] در آلبانی «دهه ماتم» نام گرفته است.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2413891 آداب و رسوم عاشورایی مردم دنیا]</ref> | بکتاشیه در آلبانی، در [[روز عاشورا]] در دستههای سینهزنی به [[سوگواری|عزاداری]] برای [[امام حسین علیهالسلام|امام حسین(ع)]] و فرزندان و یاران وی میپردازند و این مراسم چنان شکوهی دارد که از تلویزیون رسمی کشور آلبانی پخش میشود و مقامات رسمی از جمله رییس جمهور در آن شرکت میکنند. بکتاشیها و دیگر شیعیان آلبانی، در دهه اول محرم آب نمینوشند، گوشت و تخممرغ و شیر و پنیر نمیخورند و در روز عاشورا با غذایی شیرین حاوی گندم، نشاسته و دارچین به نام «عاشوره» از عزاداران پذیرایی میکنند. [[دهه محرم|دهه اول محرم]] در آلبانی «دهه ماتم» نام گرفته است.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2413891 آداب و رسوم عاشورایی مردم دنیا]، خبرگزاری مهر.</ref> | ||
آنان در دهه محرم، عزادارى دارند و در آن مدت کتاب [[حدیقة السعداء]] نوشته فضولى بغدادی را که نمونه ترکى [[روضة الشهداء (کتاب)|روضة الشهداء]] اثر [[ملا حسین واعظ کاشفی|حسین واعظ کاشفی]] است، میخوانند. کتاب حدیقة السعداء به زبان آلبانیایى نیز درآمده است. در این مدت هرکس چند صفحه میخواند و همه [[بکاء|گریه]] میکنند و خوردن خوراک حیوانى و شیمیایى و رفتن بیرون در بعضی تکایا منع شده است. همچنین تصاویری از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]]، [[امام علی علیهالسلام|حضرت علی(ع)]] و [[امام حسین علیهالسلام|حضرت حسین(ع)]] در [[تکیه|تکیههای]] آنان نصب است.<ref>[http://www.iranbalkan.net/print-4225.html پایگاه تحلیلی-خبری ایران-بالکان (ایربا)] </ref><br> | آنان در دهه محرم، عزادارى دارند و در آن مدت کتاب [[حدیقة السعداء]] نوشته فضولى بغدادی را که نمونه ترکى [[روضة الشهداء (کتاب)|روضة الشهداء]] اثر [[ملا حسین واعظ کاشفی|حسین واعظ کاشفی]] است، میخوانند. کتاب حدیقة السعداء به زبان آلبانیایى نیز درآمده است. در این مدت هرکس چند صفحه میخواند و همه [[بکاء|گریه]] میکنند و خوردن خوراک حیوانى و شیمیایى و رفتن بیرون در بعضی تکایا منع شده است. همچنین تصاویری از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]]، [[امام علی علیهالسلام|حضرت علی(ع)]] و [[امام حسین علیهالسلام|حضرت حسین(ع)]] در [[تکیه|تکیههای]] آنان نصب است.<ref>[http://www.iranbalkan.net/print-4225.html پایگاه تحلیلی-خبری ایران-بالکان (ایربا)] </ref><br> | ||
در [[روز عاشورا|عاشورا]] اهل سنت نیز به برگزاری مراسم عاشورا میپردازند، ده روز را با هم در این ایام [[روزه]] میگیرند و [[سیاهپوشی|لباس سیاه]] بر تن میکنند.<br> | در [[روز عاشورا|عاشورا]] اهل سنت نیز به برگزاری مراسم عاشورا میپردازند، ده روز را با هم در این ایام [[روزه]] میگیرند و [[سیاهپوشی|لباس سیاه]] بر تن میکنند.<br> | ||
خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
===جریانهای تکفیری=== | ===جریانهای تکفیری=== | ||
ظهور [[القاعده]] و [[داعش]] سبب شد افرادی از آلبانی، [[کوزوو]] و [[بوسنی و هرزگوین]] عضو آنان شوند و تبلیغات تند و مخالف شیعه را در آلبانی بهوجود آورد.<ref>[http://shafaqna.com/persian/shafaqna/itemlist/tag/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C?tid=2100 سایت شفقنا] </ref><ref> | ظهور [[القاعده]] و [[داعش]] سبب شد افرادی از آلبانی، [[کوزوو]] و [[بوسنی و هرزگوین]] عضو آنان شوند و تبلیغات تند و مخالف شیعه را در آلبانی بهوجود آورد.<ref>[http://shafaqna.com/persian/shafaqna/itemlist/tag/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C?tid=2100 سایت شفقنا] </ref><ref>«[https://www.mizanonline.ir/fa/news/334793/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8% شهروندان اروپایی بیشترین اعضای گروه تروریستی داعش را تشکیل می دهند]»، خبرگزاری میزان.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
[[محمد ناصرالدین البانی]] | [[محمد ناصرالدین البانی]] | ||
خط ۱۲۷: | خط ۱۲۷: | ||
*مقاله «[https://www.cgie.org.ir/fa/article/237607 آلبانی]»، سایت دایره المعارف بزرگ اسلامی. | *مقاله «[https://www.cgie.org.ir/fa/article/237607 آلبانی]»، سایت دایره المعارف بزرگ اسلامی. | ||
*شیبی، کامل مصطفی، همبستگی میان تصوّف و تشیّع، ترجمه و تلخیص: علی اکبر شهابی، | *شیبی، کامل مصطفی، همبستگی میان تصوّف و تشیّع، ترجمه و تلخیص: علی اکبر شهابی، | ||
* ولی اللهی ملکشاه، حبیبالله، آلبانی، | |||
*فرهنگ واژه: فارسی ـ شیپ آلبانیایی، به سرپرستی سید امیرحسین اصغری، سیده لیلا اصغری، بنیاد مولوی، تیرانا، چاپ اول، ۱۳۸۸ش. | |||
*دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ص۵۸۵، ۱۳۶۷ش. | |||
*گلشنی، عبدالکریم، فرهنگ ایران در قلمرو ترکان: اشعار فارسی نعیم فراشری شاعر و نویسنده قرن نوزدهم آلبانی، | |||
* شیبی، کامل مصطفی، همبستگی میان تصوّف و تشیّع، ترجمه و تلخیص و نگارش علی اکبر شهابی، | |||
*«کنفرانس «سنت پیامبر(ص) و امام علی(ع)» در آلبانی برگزار شد»، خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، تاریخ درج مطلب: ۱۶ فروردین ۱۳۹۶، تاریخ بازدید: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳. | |||
*[http://www.mehrnews.com/news/2413891 آداب و رسوم عاشورایی مردم دنیا]، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۰ آبان ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳. | |||
*«[https://www.mizanonline.ir/fa/news/334793/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8% شهروندان اروپایی بیشترین اعضای گروه تروریستی داعش را تشکیل می دهند]»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مرداد ۱۳۹۶، تاریخ بازدید: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳. | |||
{{اروپا}} | {{اروپا}} | ||
<onlyinclude>{{درجهبندی | <onlyinclude>{{درجهبندی |