آلبانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آلبانی''' کشوری در جنوب شرقی قاره [[اروپا]] و شبه‌جزیره بالکان است. ۷۰ درصد مردم آلبانی [[مسلمان]] و ۳۰ درصد مسیحی هستند. مسلمانان به مذاهب [[سنی]] و [[بکتاشیه]] پیروی می‌کنند. مهاجرت [[شیعیان]] [[علویان (ابهام‌زدایی)|علوی]] و بکتاشی در گسترش [[تشیع]] در این کشور نقش مهمی را ایفا کرده است.

در دوران حکومت عثمانی(۱۴۸۲ تا ۱۹۱۲م/۱۲۹۱ش)، تعداد مسلمانان افزایش یافت و نیز قیام‌های بسیاری انجام شد. همچنین بخشی از جمعیت این کشور به خارج مهاجرت کردند و تعدادی نیز در حکومت عثمانی به مقامات بالا رسیدند.<ref>مدخل «آلبانی»، سایت دانشنامه بریتانیکا.</ref> در ۱۸۷۸م/۱۲۵۷ش اتحادیه ملی‌گرای آلبانی با هدف خودمختاری و توسعه فرهنگی تشکیل شد.<ref>مدخل «آلبانی»، سایت دانشنامه بریتانیکا.</ref> اتحادیه آلبانی‌ها پس از حاکمیت گروه "ترک‌های جوان" (۱۹۰۸م/۱۲۸۷ش) بجای سلطنت عثمانی، دست به مبارزه مسلحانه (۱۹۱۰ـ۱۹۱۲م) زدند و خواسته‌های خود را بدست آوردند.<ref>مدخل «آلبانی»، سایت دانشنامه بریتانیکا.</ref><br>

آلبانی سپس با تهدید اشغال از سوی همسایگان خود، یونان، صربستان و مونته نگرو روبرو شد و پس از جنگ جهانی اول (۱۲۹۳ ـ ۱۲۹۷ش) با حمایت ایالات متحده امریکا، خطر تجزیه را پشت سر گذاشت گرچه مناطق کوزوو و چامریا را از دست داد.<ref>مدخل «آلبانی»، سایت دانشنامه بریتانیکا.</ref><br> رهبران آلبانی تا اخر قرن بیستم این افراد بودند:  

*احمد زوغو (حکومت: ۱۹۲۵ تا ۱۹۳۹م/۱۳۰۴ تا ۱۳۱۸ش) رهبر بیگ‌های زمین دار و دوران عثمانی.

*انور خوجه رهبر حزب کمونیست آلبانی (حکومت:۱۹۴۴ تا ۱۹۵۸م/۱۳۲۳ تا ۱۳۳۷ش) که اواخر حکومت خود، سیاست انزوای کشور را در پیش گرفت.

*رامیز عالیا (حکومت:۱۹۵۸ تا ۱۹۹۲م/۱۳۳۷ ـ ۱۳۷۱ش) طولانی ترین حکومت را در آلبانی تا اندکی پس از فروپاشی اتحادیه شوروی داشت.

بر اساس قانون اساسی آلبانی، مصوب سال ۱۹۹۸م/۱۳۷۷ش، هیچ دینی، دین رسمی این کشور نیست و همه ادیان مساوی هستند. با این وجود تمامی مذاهب موجود در آن (مسلمانان [[سنی]]، [[بکتاشیه]]، مسیحیان ارتدکس و کاتولیک رومی) هر یک خواستار درجه بالاتری برای به رسمیت شناخته شدن از سوی دولت هستند.

۷۰ درصد جمعیت کشور آلبانی را [[مسلمانان]] تشکیل می‌دهند و ۲۰ درصد ارتدوکس و ۱۰ درصد کاتولیک می‌باشند. کاتولیک‌ها در شمال و ارتدوکس‌ها بیشتر در جنوب کشور پراکنده شده‌اند. جمعیت مسلمان کشور شامل دو گروه تسنن و علوی‌ها بوده و از ۷۰ درصد جمعیت مسلمان آلبانی ۵۰ درصد علوی بکتاشی (صوفیه) و بقیه اهل تسنن هستند.<ref>[http://iralb.ir/index.php/about-albania انجمن دوستی ایران و آلبانی]</ref> البته این رقم جدای از شش میلیون مسلمان آلبانی است که به شکل مهاجر در [[ترکیه]] زندگی می‌کنند. آلبانیایی‌های مسیحی در کشورهای اروپایی پراکنده شده‌‌اند. بیش از ۳ میلیون آلبانی نیز در کشورهای آمریکایی زندگی می‌کنند که اغلب آنها مسلمان هستند.<ref>[http://shafaqna.com/persian/shafaqna/itemlist/tag/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C?tid=2100 سایت شفقنا]</ref><br>

انور خوجه، ریس جمهور کمونیست آلبانی، اقدام به ویرانی ۱۷۰۰ [[مسجد]]، ۲۰۰ [[حسینیه]] و مدرسه دینی کرد. در تمام کشور جز یک مسجد که مسجد مرکزی شهر بود، مسجد دیگری باقی نماند که البته آن را نیز به موزه تبدیل کرد. علاوه بر این، وی تمام کتاب‌های دینی را نابود کرده و در سال ۱۹۶۷م/۱۳۴۶ش قانونی را صادر کرد که به موجب آن، داشتن اعتقادات دینی ممنوع اعلام شد و هر کس که یکی از شعایر دینی را برپا دارد، مثلا [[نماز]] بخواند یا روزه بگیرد و یا [[قرآن]] تلاوت کند و یا عکسی از امامان چاپ کند به حبس تا ۲۰ سال محکوم می‌شود.<br>

پس از کنار رفتن حکومت کمونیستی در ابتدای دهه ۱۳۷۰ش، کشورهای مسلمان مساجد زیادی را در آلبانی بنا کردند. به طوری که در آن مدت حدود ۳۰۰ مسجد بازسازی شد و دهها مدرسه دینی ایجاد شد و به بسیاری از دانشجویان بورسیه داده شد تا در کشورهای اسلامی تحصیل کنند. در دوره حاضر  کتاب‌های [[نهج البلاغه]] و [[صحیفه سجادیه]] توسط مسلمانان به زبان آلبانیایی ترجمه و چاپ شده است.<ref>[http://shafaqna.com/persian/shafaqna/itemlist/tag/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C?tid=2100 سایت شفقنا] </ref>

*در سال‌ ۱۴۵۳ میلادی‌ شهر قسطنطنیه‌ به‌ تصرف‌ تركان‌ عثمانی‌ درآمد و سقوط‌ این‌ شهر، كه‌ تا آن‌ زمان‌ مانع‌ بزرگی‌ در راه‌ پیشرفت‌ [[مسلمانان]] محسوب‌ می‌شد، بر جسارت‌ تركان‌ افزود و آنها فتوحات‌ خود را در اروپا ادامه‌ دادند.

*ایرانیان‌، اسلام‌ را به‌ منطقه بالكان‌ بردند و دلیل‌ این‌ مدعی‌ را كتاب‌های‌ خطی‌ فراوانی‌ كه‌ به‌ زبان‌های‌ تركی‌ و فارسی‌ در كتاب‌خانه (غازی‌ خسروبیگ‌ - سارایوو) و یا مدرسه‌ علوم‌ دینی‌ علاءالدین‌ ثانویه‌ در «كوزوو» وجوددارد، ذكر می‌كنند. تعداد نسخه‌های خطی‌ در «سارایوو» حدود چهار هزار جلد است‌.

*اسلام از طریق طریقه‌‏هاى تصوف نخست به بالکان و سپس به آلبانى راه یافته است و چند قرن مردم آلبانى اسلامى صوفیانه داشته‌‏اند.<ref>[http://www.iranbalkan.net/print-4225.html پایگاه تحلیلی-خبری ایران-بالکان (ایربا)] </ref>

به‌ هر حال‌ با قبول‌ هر یك‌ از نظرهای‌ فوق‌، نمی‌توان‌ از این‌ واقعیت‌ چشم‌ پوشید كه‌ عثمانی‌ها حدود چهار یا پنج‌ قرن‌ در این‌ منطقه‌ حكومت‌ كردند و آلبانی‌ در اواسط‌ ۱۴۷۸ میلادی‌ برابر با ربیع‌الاول‌ سال‌ ۸۸۳ هجری‌ به‌ تصرف‌ كامل‌ عثمانی‌ درآمد، بعد از تسلط‌ كامل‌ عثمانی‌ بر آلبانی‌، آرامش‌ و سكوت‌ در این‌ كشور كه‌ سال‌ها در جنگ‌ و ناآرامی‌ به‌ سر می‌برد، مستقر شد. کشور آلبانی نزدیک به پنج قرن زیر نظر دولت عثمانی اداره می‌شد. در مدت این پنج قرن نسبت مسلمانان به ۹۵ درصد رسید. در آن زمان مساجد زیادی دایر شد و مراکز و موسساتی با هدف انتشار اسلام ایجاد گردید.<ref>[http://labbaik.ir/Note/uNote.aspx?id=b814b086-be10-493c-bccf-f87a4e22344d امور حج و زیارت سازمان صدا و سیما]</ref><br>

#[[بکتاشیه]]: طرفداران و پیروان حاج بکتاش هستند. آنها به پیامبران و امامان شیعه معتقدند و منتظر ظهور [[حضرت مهدی|حضرت مهدی (عج)]] می‌باشند. این گروه بزرگترین گروه در بین تشکیلات دینی آلبانی است.

#[[خلوتیه]]: این فرقه بعد از بکتاشیه بیشترین سابقه و طرفدار را در آلبانی دارد. طرفداران این فرقه آن را به [[حسن بصری]] منصوب می‌کنند. آنها معتقدند که [[حضرت علی (ع)]] رهبر روحی و معنوی حسن بصری است.

در ۱۹۲۴م/۱۳۰۳ش که مصطفی کمال آتاترک در ترکیه فعالیت فرقه‌های صوفیه را ممنوع کرد، بکتاشیه مرکز خود را از آناتولی به آلبانی انتقال دادند. در ۱۳۲۳ش /۱۹۴۵م در آلبانی نیز فعالیت همه سازمان‌ها و جماعت‌های مذهبی ممنوع شد و به دنبال این محدودیت‌ها عده ای از آلبانیایی‌های بکتاشی به [[آمریکا]] مهاجرت کردند و در ۱۳۳۱ش/۱۹۵۳م در میشیگان تکیه‌ای تأسیس نمودند. با سقوط نظام کمونیستی در آلبانی (۱۳۶۸ـ۱۳۶۹ش/ ۱۹۹۰ـ۱۹۹۱) تکایای بکتاشیه فعالیتهای خود را در آن کشور از سر گرفتند.<ref>عبدالکریم گلشنی، فرهنگ ایران در قلمرو ترکان: اشعار فارسی نعیم فراشری شاعر و نویسنده قرن نوزدهم آلبانی، ج۱، ص‌۴۷.</ref> احترام به [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت(ع)]] خصوص [[امام علی (ع)]]، در سرلوحه عقاید بکتاشیه قرار دارد. به عقیده آنان حق، محمد و علی سه صورت برای بیان یک حقیقت‌اند. آنان به دوازده امام [[شیعیان]] اعتقاد دارند و بخصوص برای [[امام جعفر صادق (ع)]] احترام بسیار قائلند. پیروان این طریقت، به طور صوری، [[فقه جعفری]] را نیز می‌پذیرند.<ref>کامل مصطفی شیبی، همبستگی میان تصوّف و تشیّع، ترجمه و تلخیص و نگارش علی اکبر شهابی، ص۹۶. </ref><br>

بکتاشیه در آلبانی، در [[روز عاشورا]] در دسته‌های سینه‌زنی به [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] برای [[امام حسین (ع)]] و فرزندان و یاران وی می‌پردازند و این مراسم چنان شکوهی دارد که از تلویزیون رسمی کشور آلبانی پخش می‌شود و مقامات رسمی از جمله رییس جمهور در آن شرکت می‌کنند. بکتاشی‌ها و دیگر شیعیان آلبانی، در دهه اول محرم آب نمی‌نوشند، گوشت و تخم‌مرغ و شیر و پنیر نمی‌خورند و در روز عاشورا با غذایی شیرین حاوی گندم، نشاسته و دارچین به نام «عاشوره» از عزاداران پذیرایی می‌کنند. دهه اول محرم در آلبانی «دهه ماتم» نام گرفته است.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2413891 آداب و رسوم عاشورایی مردم دنیا]</ref>

آنان در دهه [[محرم]]، [[عزاداری امام حسین|عزادارى]] دارند و در آن مدت کتاب [[حدیقة السعداء]] نوشته فضولى بغدادی را که نمونه ترکى [[روضة الشهداء]] اثر [[ملا حسین واعظ کاشفی|حسین واعظ کاشفی]] است، می‌خوانند. کتاب حدیقة السعداء به زبان آلبانیایى نیز درآمده است. در این مدت هرکس چند صفحه میخواند و همه گریه میکنند و خوردن خوراک حیوانى و شیمیایى و رفتن بیرون در بعضی تکایا منع شده است. همچنین تصاویری از [[حضرت محمد صلی الله علیه و اله|حضرت محمد(ص)]]، [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حضرت حسین(ع)]] در تکیه‌های آنان نصب است.<ref>[http://www.iranbalkan.net/print-4225.html پایگاه تحلیلی-خبری ایران-بالکان (ایربا)] </ref><br>

*بابا سرسم علی(درگذشت: ۹۷۷ق/۱۵۶۹م): او در اواخر قرن نهم هجری/پانزدهم میلادی متولد شد و به مقام «حكیم اكبر» یعنی رئیس طریقت «بكتاشیه» رسید.

*دالیب فراشری و شاهین فراشری: دالیب، منظومه حماسی «الحدیقه» را ۱۲۵۹ق/ به عربی سروده و شامل بیش از ۶۵ هزار بیت در مورد حماسه كربلا و قهرمانی‌های امام حسین(ع) است. شاهین منظومه «مختارنامه» را كه دوازده هزار بیت به زبان فارسی دارد، از ترجمه ترکی به زبان آلبانیایی برگردانده است. چند نسخه خطی این کتاب در كتابخانه ملی تیرانا موجود است.

*بابا علی توموری: توموری به زبان‌های عربی و فرانسه تسلط داشت و از درویش‌های تكیه «پریشتینا» بود. او نیز منظومه‌ای حماسی در مورد كربلا و رشادت‌های امام حسین (ع) دارد.