اللمعة الدمشقیة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

}}

'''اَللُّمعَةُ الدِّمَشقیة فی ِفقه الامامیة''' معروف به '''لُمعه''' مجموعه‌ای کامل از [[فقه]] [[امامیه]]، اثر [[شهید اول|محمد بن مکی جزینی عاملی]] (۷۳۴-۷۸۶ق)، معروف به شهید اول است. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و همه [[ابواب فقه|ابواب فقهی]] را دربردارد. نویسنده آن را به تقاضای سران حکومت [[سربداران]] خراسان نوشته است تا منبعی برای احکام فقهی و حکومتی آن‌ها باشد. لمعه از مشهورترین کتاب‌های شهید اول است و بر آن شرح‌های متعددی نوشته شده است که معروف‌ترین آن‌ها [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|الروضة البهیة]] اثر [[شهید ثانی]] است که متن درسی حوزه‌های علمیه [[شیعه]] است.

کتاب اللمعة الدمشقیة دربردارندۀ یک دوره از مهم‌ترین مباحث فقهی است که به سبک [[فقه فتوایی]] نوشته شده و گاهی نیز به صورت بسیار مختصر، مباحث استدلالی در آن دیده می‌شود و به دلیل اختصار و تعابیر روان همراه با نظم و ترتیب از جایگاه خاصی برخوردار است. از زمان نگارش این کتاب، [[مجتهد|فقها]] توجه خاص به آن داشته و در تألیفات خود به آن استناد نموده‌اند. این کتاب، یکی از منابع درسی طلاب شیعه در [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] محسوب می‌گردد.<ref>گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۳.</ref>

شهید اول در این کتاب، ابتدا احکام هر باب را ذکر نموده و پس از آن مسائلی که با این احکام ارتباط داشته و سپس [[مستحب|مستحبات]] و [[مکروه|مکروهات]] را بیان نموده است و چنان که در پایان کتاب آمده است نظریات مشهور از فقها در آن ذکر شده است.{{مدرک}}

{{اصلی|شهید اول}}

شمس‌الدین محمد بن مکی بن محمد شامی عاملی جزینی(۷۳۴-۷۸۶ق) مشهور به شهید اول از فقهای [[شیعه]] در قرن هشتم [[سال هجری قمری|قمری]] است. شهید اول در [[فقه]] مذاهب [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز متبحر بود و به کشورهای مختلف [[اسلام|اسلامی]] سفر کرد و [[اجازه اجتهاد|اجازاتی]] نیز دریافت کرد. او در ۷۸۶ق به دست مخالفانِ شیعه کشته شد.{{مدرک}}

مشهور است که شهید اول یک سال در قلعه [[شام]] محبوس بود و کتاب لمعه را در زندان در مدت هفت روز تألیف کرد؛ و غیر از کتاب ''مختصر النافع'' تألیف [[محقق حلی|محقق اول]]، کتاب دیگری در نزد وی نبوده است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ۱۴۳۰ق، ص۳۷۶.</ref> بر اساس نگاشته [[رضا مختاری]] (تولد ۱۳۴۲ش) پژوهش‌گر و تراجم‌نگار، این داستان برای اولین بار در کتاب [[امل الآمل فی علماء جبل عامل (کتاب)|اَمل الآمل]] نوشته [[شیخ حر عاملی|حر عاملی]] آمده<ref> حر عاملی، امل الآمل، ج۱، ص۱۸۳.</ref> و سپس به کتاب‌های دیگر راه یافته است.<ref>مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ۱۴۳۰ق، ص۳۷۶.</ref> و نه تنها هیچ یک از شاگردان شهید اول چنین ادعایی نکرده‌اند، بلکه مؤلف خود در اجازه‌ای که دو سال قبل از حبس و شهادتش برای یک از شاگردانش صادر کرده نام کتاب لمعه را نیز ذکر کرده است.<ref> مختاری، الشهید الأول حیاته و آثاره، ۱۴۳۰ق، ص۳۷۶.</ref> چنان‌که شهید ثانی نیز تصریح کرده است کتاب لمعه در سال ۷۸۲ق یعنی چهار سال قبل از شهادت مؤلف به قلم خود او تصحیح شده است.<ref>الشهید الثانی‌، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> شهید ثانی هم‌چنین نگارش کتاب در هفت روز را به نقل از فرزند شهید اول تأیید کرده است.<ref>الشهید الثانی‌، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref>

بنا بر آنچه که در خطبه اول کتاب لمعه از مؤلف آن آمده است وی این کتاب را به درخواست گروهی که از آنان با عنوان «بعض الدیانین» تعبیر می‌کند نوشته است.<ref>شهید اول، اللمعه الدمشقیه، ۱۴۱۱ق، ص۱۳.</ref> و در پایان کتاب از آنان با تعبیر «بعض الطلاب» یاد می‌کند.<ref>شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۱ق، ص۲۶۹.</ref> به گفته [[شهید ثانی]] در [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کتاب)|شرح لمعه]] کتاب به درخواست [[شمس‌الدین محمد آوی]] یکی از نزدیکان سلطان علی بن مؤید از سلاطین [[سربداران|سربداران خراسان]] نوشته شده است تا این کتاب مرجعی در احکام فقهی و حکومتی آنان باشد.<ref> شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۳۸.</ref>

مباحث کتاب اللمعة الدمشقیة در چهار قسمت [[عبادت|عبادات]]، [[معاملات]]، [[ایقاعات]] و [[احکام شرعی|احکام]] و در ۵۲ باب مطرح شده است.<ref>مدرسی طباطبائی، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ۱۳۶۸ش، ص۲۵.</ref> این کتاب‌ها عبارتند از:

{{ستون-شروع|4}}

از کتاب [[طهارت]] تا [[جهاد]]، قسمت عبادات است و سایر قسمت‌ها با یکدیگر آمیخته شده‌اند. از کتاب شرکة تا [[نکاح]]، قسمت معاملات است، و کتاب‌های [[حد شرعی|حدود]]، [[قصاص]]، [[دیه انسان|دیات]]، قضاء و شهادت، قسمت احکام و بقیۀ کتاب‌ها قسمت ایقاعات است.

بر کتاب لمعه شرح‌هایی نوشته شده است گروهی از آنها دارای نام مستقلی هستند و گروهی با نام شرح یا حاشیه مشهور شده‌اند.

کتاب لمعه دمشقیه بارها چاپ‌ شده است یکی از این چاپ‌ها با شرح آن در دو جلد به زبان عربی، به کوشش انتشارات دارالعالم الاسلامی در [[بیروت]] منتشر شده است.

{{پانوشت}}

{{منابع}}

* [[آقابزرگ تهرانی]]، محمدمحسن، [[الذریعة الی تصانیف الشیعه]]، بیروت، دارالاضواء.