پرش به محتوا

عبدالله بن زبیر: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳۶: خط ۳۶:


==دوره پس از پیامبر(ص)==
==دوره پس از پیامبر(ص)==
ابن‌زبیر در روزگار پیامبر خردسال بود. از او در جنگها یا ماجراهای مهم سیاسی و اجتماعی خبری نیست. تنها گفته‌اند او در دوره [[ابوبکر]] در [[نبرد یرموک]](سال۱۵ق./۶۳۶م.)علیه روم همراه پدرش زبیر بود؛ ولی سن او به‌اندازه‌ای نبود که در نبرد شرکت کند.<ref>نک: تاریخ طبری، ج۳، ص۵۷۱؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۳۴.</ref><br />
ابن‌زبیر در روزگار پیامبر خردسال بود. گفته شده او در دوره [[ابوبکر]] در [[نبرد یرموک]](سال۱۵ق./۶۳۶م.)علیه روم همراه پدرش زبیر بوده است.<ref>نک: تاریخ طبری، ج۳، ص۵۷۱؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۳۴.</ref><br />به نقل طبری(م. ۳۱۰ق.)، او در حمله به مناطق شمال ایران فعلی([[خراسان بزرگ|خراسان قدیم]]) در سال ۲۹-۳۰ق. همراه سعید بن العاص بود.<ref> تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۷۰؛ همچنین نک: دائرةالمعارف اسلام، ج۱، ص۵۵، ذیل مدخل “ʿAbd Allāh b. al-Zubayr”</ref> در ماجرای جمع‌آوری و یکسان‌سازی مصاحف، از کاتبان نسخه‌های قرآن بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۱۷۶؛ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲۸؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، مکتبة المعارف، ج۸، ص۳۳۵.</ref>در حمله به مغرب در سال ۲۷ یا ۲۸ق. تحت فرماندهی عبدالله بن سعد بن ابی‌سَرْح شرکت داشت.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۲۴؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۳۴۴.</ref> ابن‌زبیر در ماجرای شورش مردم علیه عثمان، بر خلاف پدر و خاله‌اش [[عایشه]]، در کنار عثمان بود و از او دفاع می‌کرد.<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۱۰۲؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، مکتبة المعارف، ج۷، ص۱۸۱.</ref>او نمایندگی عثمان را در مواجهه با معترضان و امامت جماعت را هنگام محاصره خانه‌اش بر عهده گرفت و در این ماجرا زخمی شد.<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۶۴.</ref>
 
نام عبدالله بن زبیر اندک اندک از زمان [[عثمان]] در منابع بیشتر می‌شود. او در این دوره سِمَت‌های مختلفی یافت. به نقل طبری(م. ۳۱۰ق.)، او در حمله به مناطق شمال ایران فعلی([[خراسان بزرگ|خراسان قدیم]]) در سال ۲۹-۳۰ق. همراه سعید بن العاص بود.<ref> تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۷۰؛ همچنین نک: دائرةالمعارف اسلام، ج۱، ص۵۵، ذیل مدخل “ʿAbd Allāh b. al-Zubayr”</ref> در ماجرای جمع‌آوری و یکسان‌سازی مصاحف، از کاتبان نسخه‌های قرآن بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۱۷۶؛ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲۸؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، مکتبة المعارف، ج۸، ص۳۳۵.</ref>در حمله به مغرب در سال ۲۷ یا ۲۸ق. تحت فرماندهی عبدالله بن سعد بن ابی‌سَرْح شرکت داشت. از خود او نقل کرده‌اند که با کشتن فرمانده لشکر دشمن، پیروزی مسلمانان را باعث شد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۲۴؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۳۴۴.</ref> ابن‌زبیر در ماجرای شورش مردم علیه عثمان، بر خلاف پدر و خاله‌اش [[عایشه]]، در کنار عثمان بود و از او دفاع می‌کرد.<ref>خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، ۱۴۱۵ق، ص۱۰۲؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایه، مکتبة المعارف، ج۷، ص۱۸۱.</ref>او نمایندگی عثمان را در مواجهه با معترضان و امامت جماعت را هنگام محاصره خانه‌اش بر عهده گرفت و در این ماجرا زخمی شد.<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۶؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۵۶۴.</ref>
===دوره امام علی(ع)===
===دوره امام علی(ع)===
ابن‌زبیر در دوره خلافت امام علی(ع) راه مخالفت در پیش گرفت. مهمترین اقدام ابن‌زبیر در دوره امام علی(ع) و در مخالفت با او، شرکت در جنگ جمل و زمینه‌سازی شورش علیه امام علی(ع) بود. گفته‌اند که ابن‌زبیر در این جنگ حدود سی زخم برداشته است.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۶۵.</ref> او در شوراندن پدرش علیه امام علی(ع) نقش داشت به گونه‌ای که در روایتی {{یاد|کان علی(علیه السلام) یقول: «ما زال الزّبیر رجُلاً منّا أهلَ البیتِ حتّی نشأ ابنه عبدالله، فافسده». ابن‌ابی‌الحدید،شرح نهج البلاغه، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، ج۴، ص۷۹. }} از آن امام، او عامل جدایی زبیر از اهل بیت خوانده شده است.<ref>ابن‌قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۸؛ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۳۹.</ref>پیش از شروع جنگ، ابن‌زبیر دریافت که پدرش زبیر از شرکت در ماجرای جمل پشیمان شده و قصد دارد از آن کناره گیرد. بدین رو کوشید تا مانع رفتن او از صحنه نبرد شود؛ ولی موفق نشد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۷۰؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۶۳.</ref> میان او و خاله‌اش [[عائشه]]، رابطه عاطفی عمیقی برقرار بود<ref>در این باره نک: نجاتی، دانشنامه حج و حرمین شریفین، ذیل مدخل «ابن‌زبیر»(http://hajj.ir/99/3019)</ref>، عائشه هنگام مرگ او را وصی خود کرد<ref>نک: فتح الباری، ج۴، ص۴۷۶.</ref> و از برخی قرائن برمی‌آید که در ماجرای جنگ جمل، عائشه تحت تاثیر القائات او بوده است.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۹۱۰؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۲۴۶.</ref>
مهمترین اقدام ابن‌زبیر در دوره امام علی(ع) و در مخالفت با او، شرکت در جنگ جمل و زمینه‌سازی شورش علیه امام علی(ع) بود.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۶۵.</ref> در روایتی {{یاد|کان علی(علیه السلام) یقول: «ما زال الزّبیر رجُلاً منّا أهلَ البیتِ حتّی نشأ ابنه عبدالله، فافسده». ابن‌ابی‌الحدید،شرح نهج البلاغه، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، ج۴، ص۷۹. }} از امام علی(ع)، او عامل شورش و جدایی زبیر از اهل بیت خوانده شده است.<ref>ابن‌قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۸؛ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۳۹.</ref> پیش از شروع جنگ، ابن‌زبیر دریافت که پدرش زبیر از شرکت در ماجرای جمل پشیمان شده و قصد دارد از آن کناره گیرد. بدین رو کوشید تا مانع رفتن او از صحنه نبرد شود؛ ولی موفق نشد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۷۰؛ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۶۳.</ref> عائشه هنگام مرگ او را وصی خود کرد<ref>نک: فتح الباری، ج۴، ص۴۷۶.</ref> و در ماجرای جنگ جمل، عائشه تحت تاثیر او بوده است.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۹۱۰؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۲۴۶.</ref>


هنگام ورود لشکریان [[جمل]] به [[بصره]] ابن‌زبیر که فرمانده پیاده نظام بود، بر خلاف پیمان آتش بسی که با [[عثمان بن حنیف|عثمان بن حُنَیف]] حاکم بصره تا رسیدن [[امام علی(ع)]] بسته بودند، با گروهی، ۴۰ نفر از محافظان مسلمان را کشت و [[بیت المال]] را تصرف کرد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۶۵؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۶۸.</ref>
هنگام ورود لشکریان [[جمل]] به [[بصره]] ابن‌زبیر که فرمانده پیاده نظام بود، بر خلاف پیمان آتش بسی که با [[عثمان بن حنیف|عثمان بن حُنَیف]] حاکم بصره تا رسیدن [[امام علی(ع)]] بسته بودند، با گروهی، ۴۰ نفر از محافظان مسلمان را کشت و [[بیت المال]] را تصرف کرد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۳۶۵؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۶۸.</ref>
Automoderated users، confirmed، templateeditor
۲٬۴۶۱

ویرایش