خروج سفیانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خروج سُفْیانی'''، مجموعه‌ای از جنگ‌ها و درگیری‌ها که در برخی از احادیث، جزو [[نشانه های ظهور|نشانه‌های ظهور]] [[امام مهدی]](عج) شمرده شده است. این درگیری‌ها به فرماندهی شخصی به نام سفیانی از [[شام]] شروع شده و به [[عربستان]] کشیده می‌شود. سفیانی فردی از نسل [[ابوسفیان]] معرفی شده و مخالف امام مهدی است. در روایات شیعه خروج سفیانی یکی از پنج نشانه حتمی [[ظهور]] است که وقوع آن گریزناپذیر دانسته شده است. بنابر تعدادی از احادیث سپاه سفیانی در ماجرای [[خسف بیداء]] از بین خواهد رفت.

هویت چنین شخصی در روایات به درستی دانسته نیست. در برخی روایات، که صحت آنها ثابت نشده، نشانه‌ها و مشخصاتی از او ذکر شده است. از جمله در روایتی منسوب به [[علی|امیر المؤمنین]](ع) آمده است: «فرزند خورنده جگرها، از [[وادی یابس]] خارج می‌شود... اسمش عثمان و پدرش عنبسه و از اولاد [[ابوسفیان]] است.»<ref>علامه مجلسی،بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۰۵</ref>  

بنابر گفته برخی منابع، وجه تسمیه او به سفیانی به سبب نسبت داشتن با ابوسفیان است؛ چرا که وی از تبار ابوسفیان و هند به شمار می‌آید و او را جگرخوار هم می‌گویند زیرا جده‌اش [[هند جگر خوار|هند]] زن ابوسفیان است که در جنگ احد وقتی [[حمزه]] [[سیدالشهداء]] به شهادت رسید، کوشید تا جگر حمزه را به دندان بکشد.

در روایتی منسوب به [[امام باقر]](ع) آمده است که «سفیانی، سرخ رویی سپید پوست و زاغ چشم است، هرگز خدا را پرستش نکرده و هرگز [[مکه]] و [[مدینه]] را ندیده است...».<ref>نعمانی، الغیبه، ص۴۳۵</ref>  

راویان [[حدیث]]، در نفاق و بدسرشتی و دشمنی او با خدا و پیامبرش [[حضرت محمد]](ص) و حضرت مهدی(عج) اتفاق نظر دارند و روایاتی که [[شیعه]] و [[سنی]] درباره شخصیت و کردار او نقل کرده‌اند یکسان یا تقریبا نزدیک به هم است، چنانکه از این قبیل روایت شده است که گفت:

::سفیانی بدترین فرمانرواست، دانشمندان و اهل فضل را می‌کشد و نابود می‌سازد. از آنها برای رسیدن به مقاصد خود یاری می‌خواهد هرکس سرباز زند او را به قتل می‌رساند.<ref>کورانی، عصرظهور،ترجمه عباس جلالی، ص۱۱۸</ref>  

روایات، نشانگر این معناست که سفیانی فرهنگ و آموزش غربی دارد و چه بسا در همانجا نشو و نما کرده باشد. در کتاب غیبت طوسی از بشر بن غالب به صورت [[حدیث مرسل|مرسل]] روایت شده: سفیانی در حالیکه رهبری گروهی را به عهده دارد مانند شخص نصرانی صلیب برگردن دارد و از سرزمین رومیان روی می‌آورد.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ص۲۷۸</ref>  

در روایت کلمه منتصر آمده اما در اصل باید «مُتِنَصِّر» باشد، چنانکه در بحارالانوار ج۵۲ ص۲۱۷ آمده است، یعنی، مسلمان مسیحی شده. و جمله «از سرزمین رومیان می‌آید» یعنی کسی که از سرزمین روم (غرب) به [[شام]] می‌آید و آنگاه دست به جنبش و قیام می‌زند. البته این روایت از معصوم نقل نشده و نمی‌تواند مورد اعتماد باشد.

از برخی روایات چنین استفاده می‌شود که وی مسلمان منحرفی است که کینه [[حضرت علی]](ع) را به دل دارد.

کینه توزی، از بارزترین ویژگی‌های سفیانی است که روایات مربوط به او از آن یاد می‌کند بلکه از آن روایات چنین برمی‌آید که نقش سیاسی او ایجاد فتنه مذهبی در میان مسلمانان و تحریک تسنن علیه شیعیان تحت شعار یاری اهل سنت است. از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: «ما و اولاد ابوسفیان دو خاندان هستیم که به خاطر خدا با یکدیگر دشمنی داریم.. ما گفتیم خداوند راست گفت و آنها گفتند خداوند دروغ گفت... ابوسفیان به جنگ پیامبر برخاست و معاویه فرزند ابوسفیان به جنگ علی بن ابی طالب رفت و یزید پسر معاویه به نبرد با حسین بن علی(ع) پرداخت و سفیانی به مصاف حضرت قائم(ع) برمی‌خیزد.»<ref>علامه مجلسی،بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۹۰</ref>

همچنین از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمود: گویا من سفیانی (یا رفیق او) را می‌بینم که در زمینهای سرسبز شما در [[کوفه]] اقامت گزیده و منادی او ندا می‌دهد، هرکس سر یک تن از [[شیعه|شیعیان]] علی را بیاورد هزار درهم پاداش اوست، در این هنگام همسایه بر همسایه حمله برده و می‌گوید این شخص از آنهاست، گردن او را می‌زند و هزار درهم جایزه می‌گیرد، آگاه باشید که در آن روز، فرمانروایی شما به دست حرامزادگان خواهد بود...<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۱۵</ref>  

[[امام صادق]](ع) می‌فرماید: «امر سفیانی از مسائل حتمی است، و خروجش در [[ماه رجب]] می‌باشد.»<ref>نعمانی،الغیبه، ص۴۲۶</ref> خروج سفیانی و یمانی و [[سید خراسانی|خراسانی]] در یک سال و یک ماه و یک روز واقع خواهد شد.<ref>نعمانی،الغیبه، ص۳۶۹</ref>  

بر اساس روایات فراوانی که از پیشوایان معصوم علیهم السلام درباره سفیانی دوم رسیده است، خروج او در ماه «رجب» و روز جمعه، و محل خروجش از جائی بنام «وادی یابس» یعنی دره‌ای خشک یا بیابان بی‌آب و علف از سرزمین شام است.

موقع خروج او بعد از فتنه و جنگ بزرگی است که در میان اهل مشرق و مغرب روی می‌دهد و ظاهرا منظور از مشرق و مغرب که در حدیث آمده است، مشرق و مغرب همان حدودی است که سفیانی در آنجا ظاهر می‌شود، نه مشرق و مغرب عالم، زیرا در روایات بسیاری وارد شده که نخستین سرزمینی که از سرزمین مغرب خراب می‌شود، سرزمین شام است.

تمام دوران سرکشی او از ابتدای خروجش تا زمان کشته شدنش به دست حضرت قائم(ع)، بیشتر از ۱۵ ماه نخواهد بود. در ابتدای خروجش به شام حمله می‌کند و مخالفین خود را شکست می‌دهد و ۵ ایالت شام را (به نام‌های دمشق و [[حمص]] و [[فلسطین]] و [[اردن]] و قنسرین و در بعضی از نسخه‌ها یا روایات «فلزین») تصرف می‌کند. تمام اهل شام بجز تعداد معدودی که شیعه و طرفدار حق هستند، مطیع و فرمانبردارش می‌شوند.

امام صادق(ع) فرمود: سفیانی از علایم حتمی است، خروج او در ماه رجب خواهد بود، و از آغاز خروجش تا پایان آن جمعا ۱۵ ماه است که در ۶ ماه آن جنگ و پیکار می‌کند، و چون شهرهای پنجگانه (دمشق، حمص، فلسطین، اردن، حلب) را تصرف کرد، ۹ ماه فرمانروایی می‌کند، و یک روز هم بر آن افزوده نمی‌شود.<ref>نعمانی، الغیبه، ص۴۲۶</ref>  

حدود تعدی و تجاوز او بعد از [[شامات]]، [[عراق]] و [[حجاز]]، به خصوص مدینه منوره می‌باشد، تا یکی دو ماه آسیب او به اهل حق نمی‌رسد، زیرا گرفتار جنگ‌های داخلی و سرکوبی احزاب مخالف است؛ اما پس از آن هیچ هم و غمی ندارد مگر مبارزه با اهل دین و دشمنی او بیشتر با شیعه است.

چون اوضاع داخلی خود را آرام نمود، دو لشکر مهم و مجهز را با پرچم‌هایی سرخ و به روایتی سبز تنظیم می‌نماید یکی برای گرفتن عراق و دیگری برای تسخیر حجاز.

برخی از روایات این مطلب را یاد نموده است؛ مانند روایتی که در بحارالانوار از امیر مؤمنان(ع) ضمن روایتی طولانی نقل شده است: و آن را نشانه‌ها و علامت‌هایی است و خروج سفیانی با درفش سرخ همراه است و فرمانده آن مردی از قبیله [[بنی کلب]] است.<ref>علامه مجلسی،بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۷۳</ref> این پرچم سرخ رمز برتری‌جوئی و سیاست خون‌آشامی وی می‌باشد.

بی تردید سفیانی وعده داده شده که روایات موجود در منابع شیعه و سنی بر آن دارد، یک نفر است اما در برخی از روایات همچون روایت ابن حماد و غیر آن سخن از دو سفیانی به میان آمده است، سفیانی اول و سفیانی دوم و گاهی از بعضی روایات استفاده می‌شود که آنها سه تن هستند.

اما آنکه مورد نکوهش قرار گرفته و دست به شرارت و کارهای آنچنانی می‌زند، همان سفیانی دوم است، زیرا سفیانی اول پس از استیلا بر سرزمین شام و [[جنگ قرقیسیا]]، در جنگ عراق در برابر سپاه ایرانیان و یاران درفش‌های سیاه شکست می‌خورد و در اثر زخمی که بر او وارد می‌شود در راه بازگشت به شام به هلاکت می‌رسد و سفیانی دوم را جانشین خود قرار می‌دهد تا مأموریت مهم او را ادامه دهد.

چنانچه این روایات صحیح باشد، سفیانی اول، فرمانروای نابکاری است که زمینه ساز سفیانی اصلی وعده داده شده است، همچنان که یمنی و خراسانی‌ها یاران درفش‌های سیاه زمینه‌ساز نهضت حضرت مهدی(عج) می‌باشند. در حدیثی از ابن حَمّاد نقل شده است: سفیانی روی می‌آورد و به جنگ [[بنی هاشم]] و هر کس از یاوران درفش‌های سه‌گانه و غیر آنان که با او بستیزد، می‌پردازد و بر همه آنها چیره می‌شود. آنگاه روانه کوفه می‌شود و بنی هاشم به سوی عراق مهاجرت می‌کنند، سپس سفیانی در بازگشت از کوفه در نزدیکی شام به هلاکت می‌رسد و مرد دیگری از فرزندان ابوسفیان را جانشین خود می‌سازد که غلبه با اوست و بر مردم چیره می‌شود... و سفیانی مورد نظر، همین است.<ref>کورانی، عصرظهور، ص۱۲۴</ref>  

[[حضرت علی]](ع) در ذیل آیه: «وَ لَوْ تَری إذْ فُزِعوا فَلا فَوتَ» می‌فرماید: کمی پیش از قیام قائم ما [[حضرت مهدی|مهدی]](ع)، سفیانی خروج می‌کند، پس به اندازه دوران حاملگی یک زن که ۹ ماه باشد حکومت می‌کند، لشکریان او به مدینه وارد می‌شوند، تا اینکه به «[[بیدا]]» می‌رسند، خداوند آنها را در زمین فرو می‌برد.<ref>سید محمد صدر، تاریخ غیبت کبری، ص۶۴۸</ref> با فرض صحت روایت مذکور و مانند آن، تمامی اخباری که از فرو رفتن لشکری در صحرای بیدا خبر می‌دهند، و مورد قبول [[شیعه]] و سنی است، همگی مربوط به سفیانی و برنامه‌ها و کارهای او می‌شود.

{{پانویس۲}}

*مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة دارالوفاء، ۱۴۰۴ق.