غیبت امام مهدی(عج): تفاوت میان نسخه‌ها

غیبت امام مهدی(عج) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۳ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۲۳

۱۰۴ بایت حذف‌شده ، ‏۱۳ ژانویهٔ ۲۰۱۹

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Mkhaghanif

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۳۲۱

ویرایش

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 غیبت، در لغت به معنای پنهان شدن از دیدگان است و غایب به کسی گفته می‌شود که حاضر و ظاهر نیست.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۲، ماده غیبت؛ لسان العرب، ج۴، ص۴۵۴؛ جوهری، الصحاح، ج۲، ص۶۳۳.</ref>
 غیبت در اصطلاح و در اعتقاد شیعیان به پنهان زیستی حضرت مهدی(عج) گفته می‌شود. در برخی روایات برای اشاره به غیبت از واژه حیرت استفاده شده است.<ref>نعمانی، الغیبه، ص۶۱؛ طوسی، الغیبه، ص۱۶۴.</ref> شیعیان باور دارند که آخرین امام از سلسله [[امامان شیعه(ع)|ائمه دوازده‌گانه]] به امر خداوند زندگی مخفی دارد و این زندگی تا زمانی که خداوند بخواهد ادامه خواهد داشت. نقطه پایانی غیبت امام زمان(ع) دوره ظهور است. این زندگانی پنهانی به یک دوره کوتاه‌مدت با نام [[غیبت صغری]] و یک دوره طولانی مدت با نام [[غیبت کبری]] تقسیم می‌شود.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ج۲،ص۳۴۰.</ref>
-===غیبت صغری===
+===ماهیت غیبت===
+در چگونگی غیبت برداشت‌های مختلفی از روایات به دست آمده است؛
+# پنهان بودن جسم (ناپیدایی): در این نظریه، جسم حضرت مهدی(عج) از دید ظاهری مردم پنهان است و این پنهانی از طریق [[معجزه|اعجاز]] صورت می‌گیرد.<ref>صافی گلپایگانی، ده رساله، ص۷۱؛ صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۲-۳۱.</ref> زیرا بر اساس این دیدگاه حضرت مردم را می‌بیند ولی مردم او را نمی‌بینند. به گفتۀ [[شهید صدر دوم|سید محمد صدر]] این نظریه ساده‌ترین نظریه علمی قابل قبول درباره پنهان شدن و رهایی ایشان از ظالمان است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۲-۳۱.</ref> این برداشت با معنای لغوی غیبت و روایاتی که آن حضرت را به خورشید پشت ابر تشبیه کرده است<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج۲، ص۳۹.</ref> همخوانی بیشتری دارد.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۲-۳۱.</ref>
+# پنهان بودن عنوان (ناشناسی):مراد از غیبت در این فرض این نیست که حضرت در کوه، غار یا جای دیگری پنهان است، بلکه مقصود از غیبت ناشناخته بودن آن حضرت است<ref>صدر، راه مهدی(عج)، ص۷۸.</ref> نه پنهان بودن.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۴-۳۳.</ref> بر اساس این نظریه حضرت مهدی(عج) از دید ظاهری مردم پنهان نیست، بلکه در میان مردم زندگی می‌کند، مردم او را می‌بینند اما نمی‌شناسند. این پنهانی به طور عادی نیز واقع می‌شود.<ref>صافی گلپایگانی، ده رساله، ص۷۰-۷۱.</ref> [[سید محمد صدر]] این دیدگاه را پذیرفته است. و برای اثبات آن به دلائلی استناد می‌کند، از جمله:
+## روایاتی که می‌گویند حضور او در مراسم [[حج]] به گونه‌ای است که مردم را می‌بیند و می‌شناسد و مردم نیز او را می‌بینند ولی نمی‌شناسند.<ref> طوسی، الغیبه، ص۳۶۴؛ صدوق، ج۲، کمال الدین و تمام النعمه، ص۴۴۰؛ سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج۲، ص۳۹.</ref>
+## روایاتی که اطلاع از مکان آن حضرت را خطر دانسته‌اند. مانند [[توقیع|توقیعی]] که از سوی حضرت به [[محمد بن عثمان]] صادر شد و در آن فرمود: «ان وقفوا علی المکان دلّوا علیه» یا گفتۀ [[ابوسهل نوبختی]] اگر من مانند [[حسین بن روح نوبختی]] بر مکانش آگاه بودم شاید در مناظرات آن را افشا می‌کردم. با این استدلال که خطر و احتیاط، در فرض شناختن آن حضرت درست است و در صورت غیبت جسم و شخص، خطری متوجه ایشان نیست.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۶-۳۵.</ref>
+##آوردن معجزه زمانی است که اقامه حق منحصر در آن باشد. بنابراین اگر حفظ امام زمان با  پنهان شدن جسم آن حضرت باشد، می‌بایست از طریق اعجاز صورت گیرد در حالی که وقتی حفظ آن از طریق عادی مانند پنهان بودن عنوان امکان دارد، وقوع معجزه بی‌معنا است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۶.</ref>
+# پنهان بودن جسم و عنوان:
+در مواردی جسم حضرت مهدی(عج) از دید مردم پنهان است و در مواردی در توسط مردم دیده می‌شود اما شناخته نیست. [[آیت الله صافی گلپایگانی]] معتقد است که بر اساس احادیث و  نیز حکایات ملاقات افراد با امام مهدی می‌توان نتیجه گرفت که غیبت به هر دو شکل (ناپدید شدن و ناشناس بودن) وقوع دارد، بلکه گاهی در زمان واحد هر دو شکل واقع شده است.<ref> صافی گلپایگانی، پاسخ ده رساله، ص۷۰.</ref>
+==غیبت صغری==
 {{اصلی|غیبت صغری|نواب اربعه}}
 غیبت صغری یا غیبت کوتاه‌مدت نخستین مرحله از زیست مخفیانه امام دوازدهم است که در سال ۳۲۹ق به پایان رسیده است. این دوره بنابر اختلاف درباره زمان آغاز آن ۶۹ یا ۷۴ سال طول کشیده است. گروهی از عالمان شیعه هم‌چون [[شیخ مفید]] (م ۴۱۳ق) در کتاب [[الارشاد]]<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ج۲،ص۳۴۰.</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (م۵۴۸ق)  در کتاب [[اعلام الوری]] مدّت غیبت صغرا را ۷۴ سال و زمان آغاز آن را سال ۲۵۵ق و تولد امام مهدی(ع) دانسته‌اند.<ref>فضل بن حسن طبرسی، إعلام الوری بإعلام الهدی، ج۲، ص۲۵۹.</ref>
@@ خط ۱۵: / خط ۲۷: @@
 در این دوران امام مهدی از طریق [[نواب اربعه|چهار نفر]] که به ترتیب عهده‌دار وظیفه نیابت بودند، با شیعیان ارتباط داشتند و شیعیان نامه‌ها و درخواست‌های خود را از طریق این افراد به امام مهدی(ع) می‌رسانند و از همین طریق نیز پاسخ خود را دریافت می‌کردند. در این دوران افراد متعددی نیز با امام دوازدهم دیدار داشته‌اند.
-===غیبت کبری ===
+==غیبت کبری ==
 {{اصلی|غیبت کبری|نیابت عامه}}
 غیبت کبری یا همان غیبت طولانی مدت، دومین مرحله از زندگی پنهانی امام مهدی(ع) است که از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] و با درگذشت [[علی بن محمد سمری|چهارمین نایب]] ایشان آغاز شده است. این غیبت هم‌چنان ادامه دارد. در این دوره امام مهدی(ع) ارتباط ظاهری با شیعیان ندارد و شخص خاصی را نیز به عنوان نماینده خود تعیین نکرده است. بر اساس نامه‌ای که امام به اسحاق بن یعقوب داده‌اند، شیعیان باید در این دوران در مسائل نوپدید به راویان حدیث و عالمان شیعه مراجعه کنند. شیعیان فقیهان شیعه را [[نیابت عامه|نایبان عام]] امام مهدی(ع) می‌دانند.
@@ خط ۲۱: / خط ۳۳: @@
 وجه تمایز اصلی زمان غیبت صغرا و غیبت کبرا، وجود [[نواب اربعه|نائبان چهارگانه]] و واسطه‌های ارتباطی است که تنها در زمان غیبت صغرا، عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت بوده‌اند و پس از آن، ارتباط ظاهری امام دوازدهم با مردم به کلی قطع می‌شود.<ref>سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الصغری،ص۳۴۱ به بعد.</ref>
-==رویکرد تاریخی==
-===زمینه‌سازی امامان پیشین برای غیبت===
+==زمینه‌ها و علل غیبت==
 باور به غیبت امام قائم ریشه در احادیث رسیده از پیامبر(ص) و امامان شیعه دارد. در برخی از این احادیث به دو مرحله غیبت کوتاه و بلند تصریح شده است. از سوی دیگر زندگی و ارتباط محدود امامان پیش از او در [[سامراء]] زمینه‌ساز این اندیشه بود که امکان دارد امام در دسترس نباشد و ارتباط او با شیعیان از طریق نمایندگان خاص و یا نامه‌نگاری باشد. [[سازمان وکالت]] از زمان امام هفتم شکل گرفته بود که مدتی از عمرش را در زندان گذرانده بود.
@@ خط ۵۷: / خط ۶۹: @@
 در همین دوره بود که دفاعیه‌هایی چون [[الامامة و التبصرة من الحیرة]] اثر [[علی بن بابویه]] در تثبیت باورهای امامیه نوشته شد.و بدین ترتیب، شیعه از دوران غیبت صغرا وارد دوران غیبت کبرا شد.
-==رویکرد اعتقادی==
+==باور به غیبت در نظام اعتقادی شیعه==
-===ماهیت غیبت===
-در چگونگی غیبت برداشت‌های مختلفی از روایات به دست آمده است؛
-# پنهان بودن جسم (ناپیدایی): در این نظریه، جسم حضرت مهدی(عج) از دید ظاهری مردم پنهان است و این پنهانی از طریق [[معجزه|اعجاز]] صورت می‌گیرد.<ref>صافی گلپایگانی، ده رساله، ص۷۱؛ صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۲-۳۱.</ref> زیرا بر اساس این دیدگاه حضرت مردم را می‌بیند ولی مردم او را نمی‌بینند. به گفتۀ [[شهید صدر دوم|سید محمد صدر]] این نظریه ساده‌ترین نظریه علمی قابل قبول درباره پنهان شدن و رهایی ایشان از ظالمان است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۲-۳۱.</ref> این برداشت با معنای لغوی غیبت و روایاتی که آن حضرت را به خورشید پشت ابر تشبیه کرده است<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج۲، ص۳۹.</ref> همخوانی بیشتری دارد.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۲-۳۱.</ref>
-# پنهان بودن عنوان (ناشناسی):مراد از غیبت در این فرض این نیست که حضرت در کوه، غار یا جای دیگری پنهان است، بلکه مقصود از غیبت ناشناخته بودن آن حضرت است<ref>صدر، راه مهدی(عج)، ص۷۸.</ref> نه پنهان بودن.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۴-۳۳.</ref> بر اساس این نظریه حضرت مهدی(عج) از دید ظاهری مردم پنهان نیست، بلکه در میان مردم زندگی می‌کند، مردم او را می‌بینند اما نمی‌شناسند. این پنهانی به طور عادی نیز واقع می‌شود.<ref>صافی گلپایگانی، ده رساله، ص۷۰-۷۱.</ref> [[سید محمد صدر]] این دیدگاه را پذیرفته است. و برای اثبات آن به دلائلی استناد می‌کند، از جمله:
-## روایاتی که می‌گویند حضور او در مراسم [[حج]] به گونه‌ای است که مردم را می‌بیند و می‌شناسد و مردم نیز او را می‌بینند ولی نمی‌شناسند.<ref> طوسی، الغیبه، ص۳۶۴؛ صدوق، ج۲، کمال الدین و تمام النعمه، ص۴۴۰؛ سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج۲، ص۳۹.</ref>
-## روایاتی که اطلاع از مکان آن حضرت را خطر دانسته‌اند. مانند [[توقیع|توقیعی]] که از سوی حضرت به [[محمد بن عثمان]] صادر شد و در آن فرمود: «ان وقفوا علی المکان دلّوا علیه» یا گفتۀ [[ابوسهل نوبختی]] اگر من مانند [[حسین بن روح نوبختی]] بر مکانش آگاه بودم شاید در مناظرات آن را افشا می‌کردم. با این استدلال که خطر و احتیاط، در فرض شناختن آن حضرت درست است و در صورت غیبت جسم و شخص، خطری متوجه ایشان نیست.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۶-۳۵.</ref>
-##آوردن معجزه زمانی است که اقامه حق منحصر در آن باشد. بنابراین اگر حفظ امام زمان با  پنهان شدن جسم آن حضرت باشد، می‌بایست از طریق اعجاز صورت گیرد در حالی که وقتی حفظ آن از طریق عادی مانند پنهان بودن عنوان امکان دارد، وقوع معجزه بی‌معنا است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ج۲، ص۳۶.</ref>
-# پنهان بودن جسم و عنوان:
-در مواردی جسم حضرت مهدی(عج) از دید مردم پنهان است و در مواردی در توسط مردم دیده می‌شود اما شناخته نیست. [[آیت الله صافی گلپایگانی]] معتقد است که بر اساس احادیث و  نیز حکایات ملاقات افراد با امام مهدی می‌توان نتیجه گرفت که غیبت به هر دو شکل (ناپدید شدن و ناشناس بودن) وقوع دارد، بلکه گاهی در زمان واحد هر دو شکل واقع شده است.<ref> صافی گلپایگانی، پاسخ ده رساله، ص۷۰.</ref>
 ===غیبت پیامبران پیش از اسلام===
 مساله غیبت در دوران گذشته در برخی از [[پیامبر|پیامبران]] وجود داشته است.<ref>سلیمیان، درسنامه مهدویت، ج۲، ص۴۱.</ref> بر اساس آیات قرآن و روایات معصومین، تعدادی از پیامبران، مانند: [[صالح]]، [[یونس]]،<ref>انبیا، آیه ۸۷.</ref>[[موسی]]،<ref>بقره، آیه ۵۱.</ref>[[عیسی]] و [[حضرت خضر|خضر]](علیهم السلام) به دلایلی نظیر امتحان امت خود، از انظار مردم پنهان شدند. در پاره‌ای از روایات از مساله غیبت پیامبران به عنوان یک سنّت الهی یاد شده که در میان امت‌ها جریان داشته است.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۲۳.</ref>
-===باور به غیبت در نظام اعتقادی شیعه===
+===فلسفه غیبت===
-===فلسفه و علل غیبت===
 به باور پژوهشگران شیعه، همه اسرار و علل غیبت بر ما روشن نیست؛ چنان که در برخی روایات، حکمت اصلی غیبت امام، از رازهای خدا دانسته شده است که پس از ظهور آشکار خواهد شد.<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۲۸۲.</ref> با این حال در روایات بر چند موضوع تاکید شده است: