پرش به محتوا

سید محمدحسین شهریار: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۰: خط ۳۰:
| تأثیرگرفته از    =حافظ و نیما
| تأثیرگرفته از    =حافظ و نیما
}}
}}
'''سید محمدحسین بهجت تبریزی'''(۱۲۸۵یا ۱۲۸۳-۱۳۶۷ش)، مشهور به '''شهریار''' از شاعران [[شیعه|شیعی]] و [[ایران|ایرانی]] معاصر که اشعاری درباره مدح [[اهل بیت]] سروده است. «[[همای رحمت|علی ای همای رحمت]]» از مشهورترین اشعار او در وصف [[امام علی(ع)]] است. منظومه «حیدربابایه سلام» (به فارسی: سلام بر حیدربابا) از اشعار معروف وی به زبان ترکی آذری است.
'''سید محمدحسین بهجت تبریزی''' (۱۲۸۵یا ۱۲۸۳-۱۳۶۷ش)، مشهور به '''شهریار''' از شاعران [[شیعه|شیعی]] و [[ایران|ایرانی]] معاصر که اشعاری درباره مدح [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] سروده است. «[[همای رحمت|علی ای همای رحمت]]» از مشهورترین اشعار او در وصف [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] است. منظومه «حیدربابایه سلام» (به فارسی: سلام بر حیدربابا) از اشعار معروف وی به زبان ترکی آذری است.


شهریار در گونه‌های غزل، قصیده، قطعه، مثنوی، رباعی و نیمایی شعر سروده است و از [[حافظ شیرازی|حافظ]] و نیما تأثیر پذیرفته است.
شهریار در گونه‌های غزل، قصیده، قطعه، مثنوی، رباعی و نیمایی شعر سروده است و از [[حافظ شیرازی|حافظ]] و نیما تأثیر پذیرفته است.
خط ۳۹: خط ۳۹:
{{گاهشمار زندگی سیدمحمدحسین شهریار}}
{{گاهشمار زندگی سیدمحمدحسین شهریار}}


== زندگی‌نامه==
==زندگی‌نامه==
سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، فرزند حاج میرآقا خشگنابی (از وکلای درجه اول تبریز، دانشمند و اهل ادب) در سال ۱۲۸۳ش در [[تبریز]] متولد شد.<ref>زهری، مقدمه دیوان شهریار(۱)، ص۳۹.</ref> البته لطف‌الله زاهدی از تولدش در سال ۱۲۸۵ش یاد کرده است.<ref>زاهدی، بیوگرافی استاد شهریار، در دیوان شهریار(۱)، ص ۵۹.</ref> خانواده وی اصالتا از روستای خشگناب بودند. دوران کودکی‌اش مصادف با انقلاب‌های تبریز بود. او این دوران را در روستاهای «شنگول‌آباد»، «قیش‌قرشاق»، و «خشگناب» گذراند.<ref>زهری، مقدمه دیوان شهریار(۱)، ص۳۹.</ref>
سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار، فرزند حاج میرآقا خشگنابی (از وکلای درجه اول تبریز، دانشمند و اهل ادب) در سال ۱۲۸۳ش در [[تبریز]] متولد شد.<ref>زهری، مقدمه دیوان شهریار(۱)، ص۳۹.</ref> البته لطف‌الله زاهدی از تولدش در سال ۱۲۸۵ش یاد کرده است.<ref>زاهدی، بیوگرافی استاد شهریار، در دیوان شهریار(۱)، ص ۵۹.</ref> خانواده وی اصالتا از روستای خشگناب بودند. دوران کودکی‌اش مصادف با انقلاب‌های تبریز بود. او این دوران را در روستاهای «شنگول‌آباد»، «قیش‌قرشاق»، و «خشگناب» گذراند.<ref>زهری، مقدمه دیوان شهریار(۱)، ص۳۹.</ref>
   
   
خط ۴۸: خط ۴۸:
شهریار در ۱۳۳۲ش به تبریز بازگشت و از ۱۳۴۶ش در دانشکده ادبیات [[تبریز]] به تدریس اشتغال یافت. وزارت فرهنگ ایران، آموزشگاهی در تبریز را به نام وی نامگذاری کرد و روز [[۲۶ اسفند]] را در تاریخ فرهنگ آذربایجان روز شهریار نامید<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۰</ref>. او در همان زمان منظومه معروف و ترکی خود به نام حیدربابایه سلام را منتشر کرد.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۸</ref>
شهریار در ۱۳۳۲ش به تبریز بازگشت و از ۱۳۴۶ش در دانشکده ادبیات [[تبریز]] به تدریس اشتغال یافت. وزارت فرهنگ ایران، آموزشگاهی در تبریز را به نام وی نامگذاری کرد و روز [[۲۶ اسفند]] را در تاریخ فرهنگ آذربایجان روز شهریار نامید<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۰</ref>. او در همان زمان منظومه معروف و ترکی خود به نام حیدربابایه سلام را منتشر کرد.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۸</ref>


=== درگذشت ===
===درگذشت===
[[پرونده:مقبره الشعراء.jpg|بندانگشتی|راست|[[مقبرة الشعرا]] محل [[دفن]] سید محمدحسین شهریار و بسیاری دیگر از مشاهیر [[ایران]]]]
[[پرونده:مقبره الشعراء.jpg|بندانگشتی|راست|[[مقبرة الشعرا]] محل [[دفن]] سید محمدحسین شهریار و بسیاری دیگر از مشاهیر [[ایران]]]]
شهریار [[۲۷ شهریور]] سال ۱۳۶۷ش در [[تهران]] درگذشت<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۴۰.</ref> و جنازه‌اش به تبریز منتقل شد. وی آخرین شاعری بود که در [[مقبرة الشعرا]] [[دفن]] شد. به گفته برقعی در کتاب سخنوران نامی معاصر ایران، او در آخرین لحظات حیات، اشعار زیر را زمزمه می‌کرد:<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۸</ref>
شهریار [[۲۷ شهریور]] سال ۱۳۶۷ش در [[تهران]] درگذشت<ref>حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۴۰.</ref> و جنازه‌اش به تبریز منتقل شد. وی آخرین شاعری بود که در [[مقبرة الشعرا]] [[دفن]] شد. به گفته برقعی در کتاب سخنوران نامی معاصر ایران، او در آخرین لحظات حیات، اشعار زیر را زمزمه می‌کرد:<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۸</ref>
خط ۵۶: خط ۵۶:
|از شهریار پیر زمین‌گیر دست‌گیر|‌ای دست‌گیر مردم بی‌دست و پا علی}}
|از شهریار پیر زمین‌گیر دست‌گیر|‌ای دست‌گیر مردم بی‌دست و پا علی}}


== شعر==
==شعر==
وی در اوایل شاعری، «بهجت» تخلص می‌کرد و بعدا دو بار با فال حافظ، تخلص خواست که طبق دو بیت از دیوان حافظ، تخلصش را به «شهریار» تغییر داد:<ref>زاهدی، لطف الله، بیوگرافی استاد شهریار، در دیوان شهریار (۱)، ص۵۹.</ref>
وی در اوایل شاعری، «بهجت» تخلص می‌کرد و بعدا دو بار با فال حافظ، تخلص خواست که طبق دو بیت از دیوان حافظ، تخلصش را به «شهریار» تغییر داد:<ref>زاهدی، لطف الله، بیوگرافی استاد شهریار، در دیوان شهریار (۱)، ص۵۹.</ref>
{{شعر۲
{{شعر۲
خط ۶۶: خط ۶۶:
[[ملک الشعرای بهار]] در دیباچه کتاب ''صدای خدا''، شهریار را چنین ستوده است: شهریار نه تنها افتخار ایران، بلکه افتخار شرق است.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۸؛ دیباچه بهار بر صدای خدا: گردآورنده: حسن ارسنجانی، تهران، بی‌تاریخ به نقل از: آرین پور، از نیما تا روزگار ما، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۵۱۳.</ref>
[[ملک الشعرای بهار]] در دیباچه کتاب ''صدای خدا''، شهریار را چنین ستوده است: شهریار نه تنها افتخار ایران، بلکه افتخار شرق است.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۸؛ دیباچه بهار بر صدای خدا: گردآورنده: حسن ارسنجانی، تهران، بی‌تاریخ به نقل از: آرین پور، از نیما تا روزگار ما، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۵۱۳.</ref>


=== عناوین برخی اشعار ===
===عناوین برخی اشعار===
برخی عناوین اشعار شهریار:
برخی عناوین اشعار شهریار:
{{ستون-شروع|۳}}
{{ستون-شروع|۳}}
خط ۷۷: خط ۷۷:
{{پایان}}
{{پایان}}


=== شهریار و اهل بیت ===
===شهریار و اهل بیت===
{{اصلی|امام علی در اشعار فارسی#در اشعار شهریار|همای رحمت}}
{{اصلی|امام علی در اشعار فارسی#در اشعار شهریار|همای رحمت}}
شهریار اشعاری در وصف و مرثیه [[اهل بیت]] سروده است؛ او همای رحمت، یا علی، شب و علی و علی و دنیا را در وصف [[امام علی(ع)]] سروده است.
شهریار اشعاری در وصف و مرثیه [[اهل بیت]] سروده است؛ او همای رحمت، یا علی، شب و علی و علی و دنیا را در وصف [[امام علی(ع)]] سروده است.
خط ۱۱۷: خط ۱۱۷:
|بیکس است ایران، به حرف ناکسان از ره مرو      |جان به قربان تو ای جانانه آذربایجان….<ref>شهریار،‌ دیوان اشعار، ج۱، ص۳۵۲.</ref>}}
|بیکس است ایران، به حرف ناکسان از ره مرو      |جان به قربان تو ای جانانه آذربایجان….<ref>شهریار،‌ دیوان اشعار، ج۱، ص۳۵۲.</ref>}}


=== شهریار و انقلاب اسلامی ایران ===
===شهریار و انقلاب اسلامی ایران===
شهریار حدود یک دهه از [[انقلاب اسلامی ایران]] را درک کرد و اشعاری در حمایت از انقلاب و رهبری آن [[امام خمینی]] سروده است. او با سرودن اشعاری چون سلام، مقام رهبری، نوروز انقلاب، طلیعه انقلاب، یوم الله [[۲۲ بهمن]] و هفت تیر، احساسات خود را با زبان شعر نمایان ساخت. مجموعه اشعار او در این باره تحت عنوان انقلاب اسلامی و شهریار در جلد سوم دیوان او جمع‌آوری شده است.[[پرونده:شهریار در کنار آیت الله خامنه ای.jpg|بندانگشتی|شهریار در کنار [[آیت‌الله خامنه‌ای]]]]
شهریار حدود یک دهه از [[انقلاب اسلامی ایران]] را درک کرد و اشعاری در حمایت از انقلاب و رهبری آن [[امام خمینی]] سروده است. او با سرودن اشعاری چون سلام، مقام رهبری، نوروز انقلاب، طلیعه انقلاب، یوم الله [[۲۲ بهمن]] و هفت تیر، احساسات خود را با زبان شعر نمایان ساخت. مجموعه اشعار او در این باره تحت عنوان انقلاب اسلامی و شهریار در جلد سوم دیوان او جمع‌آوری شده است.[[پرونده:شهریار در کنار آیت الله خامنه ای.jpg|بندانگشتی|شهریار در کنار [[آیت‌الله خامنه‌ای]]]]


در پیام تسلیت [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]]، رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]]، به مناسبت درگذشت شهریار آمده است که وی همه سرمایه هنری خود را در هدف و راهی گذاشت که کشور و مردم آن را برگزیدند و برای آن فداکارای کردند. شهریار انقلاب،‌ [[جهاد]] و [[شهادت]] را در شعر روان و روشن خود سرود. او [[قرآن]] مجسم و زنده را در انقلاب اسلامی مشاهده کرد و خود را در خدمت انقلاب گذاشت.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=30230 «پیام تسلیت در پی درگذشت شهریار»، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای.]</ref>
در پیام تسلیت [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]]، رهبر [[جمهوری اسلامی ایران]]، به مناسبت درگذشت شهریار آمده است که وی همه سرمایه هنری خود را در هدف و راهی گذاشت که کشور و مردم آن را برگزیدند و برای آن فداکارای کردند. شهریار انقلاب،‌ [[جهاد]] و [[شهادت]] را در شعر روان و روشن خود سرود. او [[قرآن]] مجسم و زنده را در انقلاب اسلامی مشاهده کرد و خود را در خدمت انقلاب گذاشت.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=30230 «پیام تسلیت در پی درگذشت شهریار»، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای.]</ref>


== آثار ==
==آثار==
* روح پروانه، نخستین منظومه‌ای بود که از او در ۱۳۱۰ش در تهران انتشار یافت.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۰</ref>
*روح پروانه، نخستین منظومه‌ای بود که از او در ۱۳۱۰ش در تهران انتشار یافت.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۰</ref>
* قسمتی از اشعار او دو بار و با مقدمه استادان ملک الشعرای بهار و سعید نفیسی در ۱۳۱۰ش انتشار یافت.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۷؛آرین پور، ج۳، ص۵۱۰</ref>
*قسمتی از اشعار او دو بار و با مقدمه استادان ملک الشعرای بهار و سعید نفیسی در ۱۳۱۰ش انتشار یافت.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۷؛آرین پور، ج۳، ص۵۱۰</ref>
* حیدر بابا سلام، نخستین شعری است که وی به زبان مادری (ترکی آذری) سروده است.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۵</ref> این مجموعه ۷۶ قطعه است که هر قطعه از ۵ مصرع هجایی ترکیب یافته است؛ سه مصراع اول با دو مصراع آخر جداگانه با هم قافیه می‌گیرند.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۶</ref> حیدر بابا، کوهی است در نزدیکی خشگناب آذربایجان که شهریار ایام کودکی را در دامان آن گذرانده است. او در این مجموعه، کوه حیدر بابا را مخاطب قرار داده است و از خاطرات کودکی خود یاد می‌کند.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۶</ref> این مجموعه در ۱۳۳۲ش در تبریز انتشار یافته و به زبان فارسی نیز ترجمه شده است.<ref> آرین پور، ج۳، ص۵۲۸،۵۱۹</ref>
*حیدر بابا سلام، نخستین شعری است که وی به زبان مادری (ترکی آذری) سروده است.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۵</ref> این مجموعه ۷۶ قطعه است که هر قطعه از ۵ مصرع هجایی ترکیب یافته است؛ سه مصراع اول با دو مصراع آخر جداگانه با هم قافیه می‌گیرند.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۶</ref> حیدر بابا، کوهی است در نزدیکی خشگناب آذربایجان که شهریار ایام کودکی را در دامان آن گذرانده است. او در این مجموعه، کوه حیدر بابا را مخاطب قرار داده است و از خاطرات کودکی خود یاد می‌کند.<ref>آرین پور، ج۳، ص۵۱۶</ref> این مجموعه در ۱۳۳۲ش در تبریز انتشار یافته و به زبان فارسی نیز ترجمه شده است.<ref> آرین پور، ج۳، ص۵۲۸،۵۱۹</ref>
* مکتب شهریار (چاپ اول دیوان)، ج۱، تهران، ۱۳۳۲ش، ج۲، تهران، ۱۳۲۸ش، ج۳، تهران، ۱۳۳۵ش. ج۴، تهران، ۱۳۳۶ش.
*مکتب شهریار (چاپ اول دیوان)، ج۱، تهران، ۱۳۳۲ش، ج۲، تهران، ۱۳۲۸ش، ج۳، تهران، ۱۳۳۵ش. ج۴، تهران، ۱۳۳۶ش.
* کلیات دیوان شهریار (مجموعه ۵ جلدی)، ج۱، تبریز، تیر ۱۳۴۶، ج۲، تبریز، خرداد۱۳۴۶ش.<ref> آرین پور، ج۳، ص۵۲۸</ref>
*کلیات دیوان شهریار (مجموعه ۵ جلدی)، ج۱، تبریز، تیر ۱۳۴۶، ج۲، تبریز، خرداد۱۳۴۶ش.<ref> آرین پور، ج۳، ص۵۲۸</ref>
کلیات اشعار شهریار بیش از ۱۵ هزار بیت، از غزل، قصیده، مثنوی و قطعه است.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۷</ref>
کلیات اشعار شهریار بیش از ۱۵ هزار بیت، از غزل، قصیده، مثنوی و قطعه است.<ref> سخنوران نامی معاصر، ج۳، ص۲۱۰۷</ref>


خط ۱۳۳: خط ۱۳۳:
[[۲۷ شهریور]]، سالروز درگذشت شهریار، از سوی [[شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران]]، روز ملی شعر و ادب، نامیده شده است. علی اصغر شعردوست، پیشنهاددهنده نامگذاری این روز، در نامه خود به رییس جمهور و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی، جامعیت و ممتاز بودن شهریار در شعر فارسی و ترکی، فضایل اخلاقی، همراهی با [[انقلاب اسلامی]] و شهرت فراوان وی را از دلایل این پیشنهاد نام برده است.<ref>[http://www.irna.ir/news/83475964/ «چرا سالروز درگذشت شهریار به عنوان روز ادب فارسی انتخاب شد؟»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
[[۲۷ شهریور]]، سالروز درگذشت شهریار، از سوی [[شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران]]، روز ملی شعر و ادب، نامیده شده است. علی اصغر شعردوست، پیشنهاددهنده نامگذاری این روز، در نامه خود به رییس جمهور و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی، جامعیت و ممتاز بودن شهریار در شعر فارسی و ترکی، فضایل اخلاقی، همراهی با [[انقلاب اسلامی]] و شهرت فراوان وی را از دلایل این پیشنهاد نام برده است.<ref>[http://www.irna.ir/news/83475964/ «چرا سالروز درگذشت شهریار به عنوان روز ادب فارسی انتخاب شد؟»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>


== مجموعه تلویزیونی شهریار==
==مجموعه تلویزیونی شهریار==
مجموعه تلویزیونی شهریار به کارگردانی کمال تبریزی در ۱۳۸۴ش. ساخته شد و در آن جلوه‌هایی از زندگی این شاعر به تصویر کشیده شده است، این مجموعه در سال ۱۳۸۶ش. از شبکه دوم سیما به نمایش درآمد و از سوی برخی فرزندان شهریار مورد انتقاد قرار گرفت.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8702150440 انتقاد دختر شهریار از سریال شهریار]</ref>
مجموعه تلویزیونی شهریار به کارگردانی کمال تبریزی در ۱۳۸۴ش. ساخته شد و در آن جلوه‌هایی از زندگی این شاعر به تصویر کشیده شده است، این مجموعه در سال ۱۳۸۶ش. از شبکه دوم سیما به نمایش درآمد و از سوی برخی فرزندان شهریار مورد انتقاد قرار گرفت.<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8702150440 انتقاد دختر شهریار از سریال شهریار]</ref>


==کتاب‌شناسی==
==کتاب‌شناسی==
درباره شهریار کتب متعددی منتشر شده است که از جمله می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد:
درباره شهریار کتب متعددی منتشر شده است که از جمله می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد:
* ''در خلوت شهریار''، به قلم بیوک ‌نیک‌اندیش نوبر در دو جلد. نویسنده از شاگردان و همراهان شهریار بوده است.
*''در خلوت شهریار''، به قلم بیوک ‌نیک‌اندیش نوبر در دو جلد. نویسنده از شاگردان و همراهان شهریار بوده است.
* ''دیدار آشنا''‌(مجموعه مقالات مجمع جهانی شهریار)، به کوشش علی اصغر شعردوست که دربرگیرنده منتخبی از مقالات همایش مجمع جهانی شهریار است که به مناسبت نودمین سال تولد شهریار برگزار شده است.
*''دیدار آشنا''‌(مجموعه مقالات مجمع جهانی شهریار)، به کوشش علی اصغر شعردوست که دربرگیرنده منتخبی از مقالات همایش مجمع جهانی شهریار است که به مناسبت نودمین سال تولد شهریار برگزار شده است.
* ''این ترک پارسی‌گوی''‌(تحلیل و بررسی شعر شهریار)، از حسین منزوی که اشعار شهریار را در چهار بخش به ترتیب‌: غزل شهریار، مکتب شهریار، شعرهای دیگر فارسی شهریار و شعرهای ترکی شهریار، بررسی و تحلیل کرده است.
*''این ترک پارسی‌گوی''‌(تحلیل و بررسی شعر شهریار)، از حسین منزوی که اشعار شهریار را در چهار بخش به ترتیب‌: غزل شهریار، مکتب شهریار، شعرهای دیگر فارسی شهریار و شعرهای ترکی شهریار، بررسی و تحلیل کرده است.
* ''زندگانی ادبی و اجتماعی شهریار''، به قلم احمد کاویانپور که همان‌طور که از نامش پیداست به زندگی ادبی و اجتماعی او پراخته است.
*''زندگانی ادبی و اجتماعی شهریار''، به قلم احمد کاویانپور که همان‌طور که از نامش پیداست به زندگی ادبی و اجتماعی او پراخته است.


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}
==منابع==
==منابع==
خط ۱۶۰: خط ۱۶۰:


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/247296 دائرة المعارف بزرگ اسلامی]
*[https://www.cgie.org.ir/fa/article/247296 دائرة المعارف بزرگ اسلامی]
* [https://hw18.cdn.asset.aparat.com/aparat-video/788fbcd62298caaadcc88aa42256478622263960-240p.mp4 شعرخوانی استاد شهریار در وصف امام علی علیه السلام]
*[https://hw18.cdn.asset.aparat.com/aparat-video/788fbcd62298caaadcc88aa42256478622263960-240p.mp4 شعرخوانی استاد شهریار در وصف امام علی علیه السلام]
{{پایان}}
{{پایان}}
{{شاعران شیعه}}
{{شاعران شیعه}}
confirmed، templateeditor
۶٬۰۵۵

ویرایش