امام حسن عسکری علیهالسلام: تفاوت میان نسخهها
←زندگینامه
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
<div style="display: block;overflow-y: auto;">{{تبارنامه امام حسن عسکری}}</div> | <div style="display: block;overflow-y: auto;">{{تبارنامه امام حسن عسکری}}</div> | ||
*'''نسب''': نسب امام حسن عسکری(ع) با هشت واسطه به [[علی بن ابیطالب(ع)]] نخستین امام [[شیعیان]] میرسد.<ref>سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۹، ص۳۰۰.</ref> پدرش [[امام هادی(ع)]]، دهمین امام [[شیعه اثنا عشری|شیعیان اثناعشری]] است. به نقل از منابع شیعی، مادرش [[کنیز]] بود و [[حدیث (مادر امام حسن عسکری)|حُدیث]] یا «حدیثه» نام داشت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳</ref> در برخی از منابع نام او «سوسن»،<ref>ابن طلحه، مطالب السؤول، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۷۸؛ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۳۸۳ق، ص۳۶۲</ref> «عسفان»<ref> نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۹۶.</ref> حربیه <ref>عطاردی، مسند الامام العسکری، ص۴۹.</ref>و سلیل<ref>حسین بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، ۱۳۶۹ق، ص۱۲۳.</ref> نیز ثبت شده است. امام عسکری(ع) برادری به نام جعفر داشت که به [[جعفر کذاب]] معروف است. او پس از [[شهادت]] امام عسکری(ع)، ادعای [[امامت]] کرد و با انکار تولد فرزندی برای او، به عنون تنها وارث او مدعی میراث آن حضرت شد.<ref> طبسی، حیاة الامام العسکری، ۱۳۸۲ق، ص۳۲۰-۳۲۴.</ref> [[سید محمد]] و حسین دیگر برادران او بودهاند.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۲.</ref> | *'''نسب''': نسب امام حسن عسکری(ع) با هشت واسطه به [[علی بن ابیطالب(ع)]] نخستین امام [[شیعیان]] میرسد.<ref>سمعانی، الانساب، ۱۳۸۲ق، ج۹، ص۳۰۰.</ref> پدرش [[امام هادی(ع)]]، دهمین امام [[شیعه اثنا عشری|شیعیان اثناعشری]] است. به نقل از منابع شیعی، مادرش [[کنیز]] بود و [[حدیث (مادر امام حسن عسکری)|حُدیث]] یا «حدیثه» نام داشت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳</ref> در برخی از منابع نام او «سوسن»،<ref>ابن طلحه، مطالب السؤول، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۷۸؛ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۳۸۳ق، ص۳۶۲</ref> «عسفان»<ref> نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۹۶.</ref>(گفته شده این نام تنها در کتاب نوبختی ذکر شده است. <ref>نوبختی، فرق الشیعه، نشر دار الأضواء - بيروت، پاورقی، ص۹۶.</ref>) حربیه <ref>عطاردی، مسند الامام العسکری، ص۴۹.</ref>و سلیل<ref>حسین بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، ۱۳۶۹ق، ص۱۲۳.</ref> نیز ثبت شده است. امام عسکری(ع) برادری به نام جعفر داشت که به [[جعفر کذاب]] معروف است. او پس از [[شهادت]] امام عسکری(ع)، ادعای [[امامت]] کرد و با انکار تولد فرزندی برای او، به عنون تنها وارث او مدعی میراث آن حضرت شد.<ref> طبسی، حیاة الامام العسکری، ۱۳۸۲ق، ص۳۲۰-۳۲۴.</ref> [[سید محمد]] و حسین دیگر برادران او بودهاند.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۱-۳۱۲.</ref> | ||
{{اصلی|فهرست کنیهها و لقبهای امام حسن عسکری(ع)}} | {{اصلی|فهرست کنیهها و لقبهای امام حسن عسکری(ع)}} | ||
*'''لقبها''': لقبهای وی را هادی، نقی، | *'''لقبها''': لقبهای وی را هادی، نقی، زَکیّ، رفیق و صامِت ذکر کردهاند. برخی از مورخان لقب «خالِص» را هم گفتهاند.<ref>ابن رستم طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۵.</ref> [[ابن الرضا]] نیز لقبی است که [[امام جواد(ع)]]، [[امام هادی(ع)]] و امام حسن عسکری(ع) به آن شهرت یافتهاند.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۵۲۳.</ref> لقب «عسکری» نیز مشترک میان امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع)، است زیرا هر دو در شهر [[سامرا]] اقامت اجباری داشتند. «عسکر» عنوان غیرمشهوری برای سامرا بوده است.<ref>ابن خلکان، وفیات الاعیان، ۱۹۷۱-۱۹۷۲م، ج۲، ص۹۵.</ref> همچنین به خاطر اشتراک نام «حسن» میان ایشان و [[امام حسن مجتبی(ع)]]، ایشان را « حسن اخیر» نیز خواندهاند.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۵۲۶.</ref> | ||
*'''کنیه''': [[کنیه]] وی «ابومحمد» بود.<ref> ابن رستم طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۴.</ref> در بعضی منابع کنیههای ابوالحسن،<ref>ابن رستم طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۴</ref> ابوالحجه،<ref>خزعلی، موسوعة الإمام العسکری(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۲.</ref> و ابوالقائم<ref> خزعلی، موسوعة الإمام العسکری(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۲.</ref> نیز به کار رفته است. | *'''کنیه''': [[کنیه]] وی «ابومحمد» بود.<ref> ابن رستم طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۴.</ref> در بعضی منابع کنیههای ابوالحسن،<ref>ابن رستم طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۴</ref> ابوالحجه،<ref>خزعلی، موسوعة الإمام العسکری(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۲.</ref> و ابوالقائم<ref> خزعلی، موسوعة الإمام العسکری(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۲.</ref> نیز به کار رفته است. | ||
*'''تولد''': بیشتر منابع تولد ایشان را در [[مدینه]] دانستهاند<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۹۲.</ref> با این حال از تولد او در سامرا نیز سخن رفته است.<ref>ابن حاتم، الدر النظیم، مؤسسه النشر الاسلامی، ص۷۳۷.</ref> بیشتر منابع متقدم [[امامیه]] ولادت حضرت را در [[ربیعالثانی]] سال [[سال ۲۳۲ هجری قمری|۲۳۲ق]] دانستهند.<ref>نگاه کنید به نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۹۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳</ref> در روایتی به نقل از امام حسن عسکری(ع) نیز همین تاریخ ذکر شده است.<ref>ابن رستم طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۳.</ref> برخی دیگر از منابع [[امامیه]] و [[اهلسنت]] ولادت حضرت را در [[سال ۲۳۱ق]] نیز نوشتهاند.<ref> نگاه کنید به ابن ابیالثلج، «تاریخ الائمه» مجموعه نفیسه، ۱۳۹۶ق، ص۱۴؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۰۹ق، ص۲۵۸.</ref> [[شیخ مفید]] در | *'''تولد''': بیشتر منابع تولد ایشان را در [[مدینه]] دانستهاند<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۹۲.</ref> با این حال از تولد او در سامرا نیز سخن رفته است.<ref>ابن حاتم، الدر النظیم، مؤسسه النشر الاسلامی، ص۷۳۷.</ref> بیشتر منابع متقدم [[امامیه]] ولادت حضرت را در [[ربیعالثانی]] سال [[سال ۲۳۲ هجری قمری|۲۳۲ق]] دانستهند.<ref>نگاه کنید به نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۹۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳</ref> در روایتی به نقل از امام حسن عسکری(ع) نیز همین تاریخ ذکر شده است.<ref>ابن رستم طبری، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۴۲۳.</ref> برخی دیگر از منابع [[امامیه]] و [[اهلسنت]] ولادت حضرت را در [[سال ۲۳۱ق]] نیز نوشتهاند.<ref> نگاه کنید به ابن ابیالثلج، «تاریخ الائمه» مجموعه نفیسه، ۱۳۹۶ق، ص۱۴؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۰۹ق، ص۲۵۸.</ref> [[شیخ مفید]] در «مَسارّ الشیعة» و «حدائق الریاض» ولادت امام را [[۱۰ ربیعالثانی]] آورده است.<ref>شیخ مفید، مسار الشیعه، ۱۴۱۴ق، ص۵۲؛ نگاه کنید به: ابن طاووس، الاقبال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۴۹؛ شیخ طوسی، مصباح المجتهد، ۱۳۳۹ق، ص۷۹۲.</ref> در قرن ششم قمری این قول به حاشیه رفت و تولد حضرت در [[۸ ربیعالثانی]] شهرت یافته است<ref>نگاه کنید به ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۵۲۳؛ طبرسی، تاج الموالید، ۱۳۹۶ق، ص۵۷.</ref> که قول مشهور نزد امامیه نیز هست. | ||
*'''شهادت''': امام عسکری(ع) [[۸ ربیعالاول]] [[سال ۲۶۰ قمری]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۴.</ref> در دوره حکومت [[معتمد عباسی]] در ۲۸ سالگی به [[شهادت]] رسید.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref> گزارشهایی نیز درباره شهادت او در ماههای [[ربیعالثانی]] و [[جمادیالاولی]] نیز وجود دارد.<ref>نک: مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، ۱۳۹۱، ص۵۳۰-۵۳۳.</ref> [[شیخ مفید]] برآن است او به سبب بیماری از دنیا رفت؛<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> اما بنا به گفته [[فضل بن حسن طبرسی]] در [[اعلام الوری]]، بسیاری از علمای [[امامیه]] معتقدند که امام عسکری(ع) همچون دیگر امامان بر اثر مسمومیت [[شهید]] شده است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref> مستند آنان روایت «[[ما منا الا مقتول شهید|و الله ما منّا الا مقتول شهيد]]» منقول از [[امام صادق(ع)]] است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۲.</ref> همچنین [[سید جعفر مرتضی عاملی]] تاریخپژوه، سخن شیخ مفید(وفات امام به سبب بیماری) را حمل بر تقیه کرده است. <ref>نگاه کنید به عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۴۲۶ق، ج۳۳، ص۱۸۵-۱۹۱.</ref> بر اساس برخی گزارشهای تاریخی دو خلیفه قبل از معتمد نیز در صدد قتل امام عسکری(ع) برآمده بودند. در روایتی آمده است معتز عباسی به حاجب خود دستور داد امام را در مسیر [[کوفه]] به قتل برساند ولی با آگاه شدن مردم، موفق نشد.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۳۹۸ق، ص۲۰۸؛ عطاردی، مسند الإمام العسكری(ع)، ۱۴۱۳ق، ص۹۲.</ref> بر اساس گزارش دیگری، مهتدی عباسی نیز تصمیم گرفت امام را در زندان به شهادت برساند ولی تصمیم او عملی نشد و دوره حکومت او به سر رسید.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۰۹ق، ص۲۶۸؛ کلینی، الکافی، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۳۲۹.</ref> امام عسکری(ع) در خانه خود در [[سامرا]]، که پیشتر [[امام هادی(ع)]] نیز در آنجا [[دفن]] شده بود، مدفون است.<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> به نقل عبدالله بن خاقان، وزیر معتمد عباسی<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> پس از [[شهادت]] امام عسکری(ع)، بازارها تعطیل شد و [[بنیهاشم]]، بزرگان، رجال سیاسی و مردم در [[تشییع]] پیکر او شرکت کردند.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۹۶؛ کلینی، الکافی، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۵۰۵، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص ۶۱۹.</ref> این روز در تقویم رسمی [[جمهوری اسلامی ایران]] به مناسبت آغاز امامت [[امام زمان(ع)]] تعطیل رسمی است.<ref>[https://www.magiran.com/article/3352636 روز آغاز امامت امام زمان(عج) تعطیل شد]، مگیران.</ref> | *'''شهادت''': امام عسکری(ع) [[۸ ربیعالاول]] [[سال ۲۶۰ قمری]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۴.</ref> در دوره حکومت [[معتمد عباسی]] در ۲۸ سالگی به [[شهادت]] رسید.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref> گزارشهایی نیز درباره شهادت او در ماههای [[ربیعالثانی]] و [[جمادیالاولی]] نیز وجود دارد.<ref>نک: مقدسی، بازپژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، ۱۳۹۱، ص۵۳۰-۵۳۳.</ref> [[شیخ مفید]] برآن است او به سبب بیماری از دنیا رفت؛<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۳۶.</ref> اما بنا به گفته [[فضل بن حسن طبرسی]] در [[اعلام الوری]]، بسیاری از علمای [[امامیه]] معتقدند که امام عسکری(ع) همچون دیگر امامان بر اثر مسمومیت [[شهید]] شده است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۱.</ref> مستند آنان روایت «[[ما منا الا مقتول شهید|و الله ما منّا الا مقتول شهيد]]» منقول از [[امام صادق(ع)]] است.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۳۲.</ref> همچنین [[سید جعفر مرتضی عاملی]] تاریخپژوه، سخن شیخ مفید(وفات امام به سبب بیماری) را حمل بر تقیه کرده است. <ref>نگاه کنید به عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ۱۴۲۶ق، ج۳۳، ص۱۸۵-۱۹۱.</ref> بر اساس برخی گزارشهای تاریخی دو خلیفه قبل از معتمد نیز در صدد قتل امام عسکری(ع) برآمده بودند. در روایتی آمده است معتز عباسی به حاجب خود دستور داد امام را در مسیر [[کوفه]] به قتل برساند ولی با آگاه شدن مردم، موفق نشد.<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۳۹۸ق، ص۲۰۸؛ عطاردی، مسند الإمام العسكری(ع)، ۱۴۱۳ق، ص۹۲.</ref> بر اساس گزارش دیگری، مهتدی عباسی نیز تصمیم گرفت امام را در زندان به شهادت برساند ولی تصمیم او عملی نشد و دوره حکومت او به سر رسید.<ref>مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۰۹ق، ص۲۶۸؛ کلینی، الکافی، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۳۲۹.</ref> امام عسکری(ع) در خانه خود در [[سامرا]]، که پیشتر [[امام هادی(ع)]] نیز در آنجا [[دفن]] شده بود، مدفون است.<ref> شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> به نقل عبدالله بن خاقان، وزیر معتمد عباسی<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> پس از [[شهادت]] امام عسکری(ع)، بازارها تعطیل شد و [[بنیهاشم]]، بزرگان، رجال سیاسی و مردم در [[تشییع]] پیکر او شرکت کردند.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ۱۳۵۵ق، ص۹۶؛ کلینی، الکافی، ۱۳۹۱ق، ج۱، ص۵۰۵، به نقل از: پاکتچی، «حسن عسکری(ع)، امام»، ص ۶۱۹.</ref> این روز در تقویم رسمی [[جمهوری اسلامی ایران]] به مناسبت آغاز امامت [[امام زمان(ع)]] تعطیل رسمی است.<ref>[https://www.magiran.com/article/3352636 روز آغاز امامت امام زمان(عج) تعطیل شد]، مگیران.</ref> |