Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۷۰
ویرایش
سادات حسنی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح فهرست منابع
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (←منابع) |
Mkhaghanif (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح فهرست منابع) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
==تبارشناسی== | ==تبارشناسی== | ||
[[پرونده:آیت الله سید حسن مدرس.jpg|بندانگشتی|200px|[[سید حسن مدرس]] فقیه و سیاستمدار ایرانی از سادات حسنی]] | [[پرونده:آیت الله سید حسن مدرس.jpg|بندانگشتی|200px|[[سید حسن مدرس]] فقیه و سیاستمدار ایرانی از سادات حسنی]] | ||
اصطلاح حسنیان به لحاظ تاریخی به فرزندان امام حسن مجتبی(ع) برای بازشناسی از فرزندان امام حسین(ع) گفته می‌شود.<ref>الهی‌زداه، جنبش حسنیان، ۱۳۸۵ش، ص۴۷.</ref> از ۸ فرزند [[امام حسن (ع)]]<ref>المفید، الارشاد، ج۲، ص۱۶؛ أنساب الأشراف، ج۳، ص۷۴.</ref> ۴ نفر در کودکی به [[شهادت]] رسیدند و ۴ نفر دیگر به نام‌های [[حسن مثنی]]، [[زید بن حسن بن علی|زید بن حسن]]، [[عمرو بن حسن]] و [[حسین اثرم]] دارای فرزند شدند. نسل حسین اثرم و عمرو از بین رفت و تنها نسل حسن مثنی و زید بن حسن باقی ماند.<ref>المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۲۰۲.</ref> نسب حسنیان به زید بن حسن و حسن بن حسن برمی‌گردد و این اصطلاح بیشتر برای فرزندان حسن بن حسن به کار می‌رود.<ref>الهی‌زداه، جنبش حسنیان، ۱۳۸۵ش، ص۴۷.</ref> این شاخه، در برخی مناطق مانند [[حجاز]]، به [[شُرَفا]] مشهور است.<ref>موسوعة مکة المکرمه، ج۲، ص۵۸۹.</ref> | اصطلاح حسنیان به لحاظ تاریخی به فرزندان امام حسن مجتبی(ع) برای بازشناسی از فرزندان امام حسین(ع) گفته می‌شود.<ref>الهی‌زداه، جنبش حسنیان، ۱۳۸۵ش، ص۴۷.</ref> از ۸ فرزند [[امام حسن (ع)]]<ref>المفید، الارشاد، ج۲، ص۱۶؛ أنساب الأشراف، ج۳، ص۷۴.</ref> ۴ نفر در کودکی به [[شهادت]] رسیدند و ۴ نفر دیگر به نام‌های [[حسن مثنی]]، [[زید بن حسن بن علی|زید بن حسن]]، [[عمرو بن حسن]] و [[حسین اثرم]] دارای فرزند شدند. نسل حسین اثرم و عمرو از بین رفت و تنها نسل حسن مثنی و زید بن حسن باقی ماند.<ref> ابن‌صوفی، المجدی فی أنساب الطالبیین، ص۲۰۲.</ref> نسب حسنیان به زید بن حسن و حسن بن حسن برمی‌گردد و این اصطلاح بیشتر برای فرزندان حسن بن حسن به کار می‌رود.<ref>الهی‌زداه، جنبش حسنیان، ۱۳۸۵ش، ص۴۷.</ref> این شاخه، در برخی مناطق مانند [[حجاز]]، به [[شُرَفا]] مشهور است.<ref>یمانی، موسوعة مکة المکرمه، ج۲، ص۵۸۹.</ref> | ||
==قیام‌ها== | ==قیام‌ها== | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
===مکه=== | ===مکه=== | ||
تا قرن سوم هجری والیان منسوب خلفا بر [[مکه]] و [[مدینه]] حکومت می‌کردند که غالبا از سادات نبودند اگر چه در مواردی نادر، سادات حسنی ، مانند [[حسن بن زید]] ، از طرف خلیفه و گاه قهرا و با قیام، مانند [[شهید فخ]] حکومت را در دست می‌گرفتند. اشراف حسنی، از حدود سال ۳۵۸ق. به صورت پایدار به ریاست و حکومت رسیدند و حکمرانی این شهر را به گونه موروثی نسل به نسل به یکدیگر سپردند.<ref>تاریخ مکه، ص۴۱۷</ref> | تا قرن سوم هجری والیان منسوب خلفا بر [[مکه]] و [[مدینه]] حکومت می‌کردند که غالبا از سادات نبودند اگر چه در مواردی نادر، سادات حسنی ، مانند [[حسن بن زید]] ، از طرف خلیفه و گاه قهرا و با قیام، مانند [[شهید فخ]] حکومت را در دست می‌گرفتند. اشراف حسنی، از حدود سال ۳۵۸ق. به صورت پایدار به ریاست و حکومت رسیدند و حکمرانی این شهر را به گونه موروثی نسل به نسل به یکدیگر سپردند.<ref> السباعی، تاریخ مکه، ص۴۱۷.</ref> | ||
آغازگر حکومت اشراف بر مکه، جعفر بن محمد بن حسن بن محمد بن موسی بن عبدالله بن موسی بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی(ع) (۳۵۷/۳۵۸ق.) است. <ref>اتعاظ الحنفاء، ج۱، ص۲۲۵؛ تاریخ مکه، ص۲۴۵</ref> | آغازگر حکومت اشراف بر مکه، جعفر بن محمد بن حسن بن محمد بن موسی بن عبدالله بن موسی بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی(ع) (۳۵۷/۳۵۸ق.) است. <ref>المقریزی، اتعاظ الحنفاء، ج۱، ص۲۲۵؛ السباعی، تاریخ مکه، ص۲۴۵.</ref> | ||
[[پرونده:علامه فضل الله.jpg|بندانگشتی|200px|[[سید محمدحسین فضل‌الله]] از مراجع تقلید و سیاستمدار اهل لبنان از سادات حسنی]] | [[پرونده:علامه فضل الله.jpg|بندانگشتی|200px|[[سید محمدحسین فضل‌الله]] از مراجع تقلید و سیاستمدار اهل لبنان از سادات حسنی]] | ||
شرفا یا سادات، تا شورش [[آل سعود]] در دوران معاصر، بر مکه حجاز حکومت کردند. آخرین تن از آنان که حکومت را در دست داشت، [[شریف حسین بن علی]] بود<ref>بودجزیرة العرب، ص۱۵۰.</ref> که به دست عبدالعزیز اولین پادشاه آل سعود در سال ۱۳۴۴ق برکنار شد<ref>جزیرة العرب، ص۲۶۴</ref> و حکومت هزار ساله سادات بر حجاز برچیده شد. | شرفا یا سادات، تا شورش [[آل سعود]] در دوران معاصر، بر مکه حجاز حکومت کردند. آخرین تن از آنان که حکومت را در دست داشت، [[شریف حسین بن علی]] بود<ref>بودجزیرة العرب، ص۱۵۰.</ref> که به دست عبدالعزیز اولین پادشاه آل سعود در سال ۱۳۴۴ق برکنار شد<ref>جزیرة العرب، ص۲۶۴</ref> و حکومت هزار ساله سادات بر حجاز برچیده شد. | ||
===طبرستان=== | ===طبرستان=== | ||
حکومت سادات حسنی در [[طبرستان]] از [[سال ۲۵۰ قمری]] توسط حسن بن زید شروع و تا سال ۳۱۶ق ادامه یافت.<ref>اسفندیار، | حکومت سادات حسنی در [[طبرستان]] از [[سال ۲۵۰ قمری]] توسط حسن بن زید شروع و تا سال ۳۱۶ق ادامه یافت.<ref>ابن اسفندیار، تاریخ طبرستان، ص۲۲۸ ـ ۲۳۰؛ آملی، تاریخ رویان، ص۶۵ ـ ۶۶؛ مرعشی، تاریخ طبرستان، رویان و مازندران، ص۱۲۹ـ۱۳۰؛ ترکمنی‌آذر و پرگاری، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفاریان و علویان، ص۱۳۱-۱۵۲.</ref> پس از وی برادرش محمد بن زید قدرت را در دست گرفت.<ref>جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، ج۲، ص۱۲.</ref> حکومت حسنیان بعد از محمد بن زید به [[حسن اطروش]] رسید. البته وی از سادات حسینی بود ولی جانشین وی حسن بن قاسم شد که سیدی حسنی بود.<ref>ترکمنی‌آذر و پرگاری، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفاریان و علویان، ص۱۴۹.</ref> | ||
===یمن=== | ===یمن=== | ||
از سادات حسنی، [[یحیی بن حسین بن قاسم رسی]] معروف به امام هادی الی الحق <ref> | از سادات حسنی، [[یحیی بن حسین بن قاسم رسی]] معروف به امام هادی الی الحق <ref>هارونی، الافادة، ص۱۳۶؛ یزدانی، ص۸۲-۹۰.</ref>در سال ۲۸۴ ه.ق. در [[صعده]] حکومت سادات را تاسیس کرد. این حکومت با شدت و ضعف و فراز و نشیب تا سال ۱۳۸۵ق ادامه یافت.<ref>موسوی‌نژاد، «آشنایی با زیدیه»، ص۹۲.</ref> | ||
این حکومت هزارسال دوام آورد سرانجام با کودتای نظامیانی که تفکرات ناسیونالیسم عربی، تجدد خواهی، دمکراسی خواهی و جمهوری خواهی داشتند، حکومت امام [[زیدیه]] سرنگون شد.<ref> | این حکومت هزارسال دوام آورد سرانجام با کودتای نظامیانی که تفکرات ناسیونالیسم عربی، تجدد خواهی، دمکراسی خواهی و جمهوری خواهی داشتند، حکومت امام [[زیدیه]] سرنگون شد.<ref>موسوی‌نژاد، «تفکرات شیعیان زیدی و تحولات اخیر یمن».</ref> | ||
===مغرب=== | ===مغرب=== | ||
در [[سال ۱۷۰ ق]] حکومت دیگری از سادات حسنی در [[مغرب]] شکل گرفت که بنام بنیان گذار آن ادریس بن عبدالله بن حسن بن [[امام حسن مجتبی(ع)]]، [[ادریسیان]] گذاشته شد. وی که از بازماندگان قیام شهید فخ بود به مغرب گریخته <ref>طبری، ج۸ص ۱۹۸</ref> و در آنجا پایه گزار حکومت ادریسیان می‌شود<ref>طبری، ج۸ص ۲۰۰؛ | در [[سال ۱۷۰ ق]] حکومت دیگری از سادات حسنی در [[مغرب]] شکل گرفت که بنام بنیان گذار آن ادریس بن عبدالله بن حسن بن [[امام حسن مجتبی(ع)]]، [[ادریسیان]] گذاشته شد. وی که از بازماندگان قیام شهید فخ بود به مغرب گریخته <ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۸ص ۱۹۸</ref> و در آنجا پایه گزار حکومت ادریسیان می‌شود<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۸ص ۲۰۰؛ ابن تغری بردی، النجوم الزاهره، ج۲، ص۵۹</ref> حکومت آنان تا سال ۳۶۳ق ادامه داشت، پس از وی دولت [[آل ادریس]] به کلی برافتاد. | ||
بعدها شاخه‌ای از نسل عمربنادریس، دولتی در مالَقَه (مالاگا) اندلس به نام [[بنی حمود]] را تأسیس کرد.<ref>مقری، ج۱، ص۲۱۴، ۴۳۰</ref> امروزه در [[مراکش]] بسیاری از «شُرَفا» از بازماندگان [[آل ادریس|ادریسیان]] هستند. | بعدها شاخه‌ای از نسل عمربنادریس، دولتی در مالَقَه (مالاگا) اندلس به نام [[بنی حمود]] را تأسیس کرد.<ref>مقری، نفح الطیب، ج۱، ص۲۱۴، ۴۳۰</ref> امروزه در [[مراکش]] بسیاری از «شُرَفا» از بازماندگان [[آل ادریس|ادریسیان]] هستند. | ||
==شاخه‌ها== | ==شاخه‌ها== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
===خاندان حکیم=== | ===خاندان حکیم=== | ||
[[خاندان حکیم]] در عراق شاخه‌ای از سادات حسنی هستند که از قرن چهارده قمری به بعد منشاء اثرات و خدمات مذهبی، اجتماعی و سیاسی زیادی در عراق شدند. بزرگ‌ترین شخصیت این خاندان [[سید محسن طباطبائی حکیم]] بود که به مقام [[مرجعیت]] [[شیعه]] رسید.<ref>شمران عجلی، ج۱، ص۱۱۳ـ۱۱۶؛ | [[خاندان حکیم]] در عراق شاخه‌ای از سادات حسنی هستند که از قرن چهارده قمری به بعد منشاء اثرات و خدمات مذهبی، اجتماعی و سیاسی زیادی در عراق شدند. بزرگ‌ترین شخصیت این خاندان [[سید محسن طباطبائی حکیم]] بود که به مقام [[مرجعیت]] [[شیعه]] رسید.<ref>شمران عجلی، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، ج۱، ص۱۱۳ـ۱۱۶؛ علوی، الشیعة و الدولة القومیة فی العراق، ج۱، ص۳۵۱ـ۳۵۵، </ref> | ||
جد این خاندان سید علی حکیم طبیب مخصوص [[شاه عباس صفوی]] بود که پس از عزیمت به [[نجف]] به اصرار مردم برای طبابت در آن شهر ماندگار شد.<ref>معجم رجال الفکر و الادب فی النجف ج۱، ص۴۲۱ـ۴۲۲؛ الامام محسن الحکیم، ج۱، ص۲۱ـ۲۲</ref> از آن زمان به بعد به حکیم مشهور شده و نسلش نیز به آل حکیم معروف شدند.<ref>تاریخ النجف الاشرف، ج۲، ص۲۸۷ـ۲۸۸</ref> | جد این خاندان سید علی حکیم طبیب مخصوص [[شاه عباس صفوی]] بود که پس از عزیمت به [[نجف]] به اصرار مردم برای طبابت در آن شهر ماندگار شد.<ref>امینی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف ج۱، ص۴۲۱ـ۴۲۲؛ عدنان، الامام محسن الحکیم، ج۱، ص۲۱ـ۲۲</ref> از آن زمان به بعد به حکیم مشهور شده و نسلش نیز به آل حکیم معروف شدند.<ref>حرزالدین، تاریخ النجف الاشرف، ج۲، ص۲۸۷ـ۲۸۸</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
* | * ترکمنی‌آذر، پروین و پرگاری، صالح، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفاریان و علویان. انتشارات سمت تهران ۱۳۸۵ ش. | ||
*آملی، مولانا اولیاءالله، تاریخ رویان، تصحیح: عباس خلیلی، تهران، اقبال، ۱۳۱۳. | * آملی، مولانا اولیاءالله، تاریخ رویان، تصحیح: عباس خلیلی، تهران، اقبال، ۱۳۱۳. | ||
* ابن اسفندیار، | * ابن اسفندیار، بهاءالدین محمد بن حسن، تاریخ طبرستان، تصحیح: عباس اقبال، تهران، خاور، چاپ دوم، ۱۳۶۶. | ||
* | * ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره فی ملوک مصر، مصر، وزارة الثقافه والارشاد القومی. | ||
*ابن | * ابن صوفی، نسابه، المجدی فی أنساب الطالبیین، کتابخانه ایه الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۲۲، چاپ دوم. | ||
* الهی‌زاده، محمدحسن، جنبش حسنیان، مؤسسه شیعه‌شناسی، قم، ۱۳۸۵ش. | * الهی‌زاده، محمدحسن، جنبش حسنیان، مؤسسه شیعه‌شناسی، قم، ۱۳۸۵ش. | ||
*امینی، | * امینی، محمدهادی، معجم رجال الفکر و الادب فی النجف خلال الف عام، (نجف) ۱۴۱۳/۱۹۹۲. | ||
*جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران، نشر علم، | * جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران، نشر علم، تهران، ۱۳۸۶ ش. | ||
* شمران عجلی، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، لندن ۲۰۰۰. | |||
* طبری، محمدبن جریر، تاریخ الطبری، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار السویدان، ۱۳۸۶ق. | |||
*شمران عجلی، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، لندن ۲۰۰۰. | |||
*طبری، | |||
*عدنان ابراهیم سراج، الامام محسن الحکیم: ۱۸۸۹ـ۱۹۷۰م، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. | *عدنان ابراهیم سراج، الامام محسن الحکیم: ۱۸۸۹ـ۱۹۷۰م، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. | ||
* | *السباعی، احمد، تاریخ مکه از آغاز تا پایان دولت شرفای مکه، ترجمه جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۵ش. | ||
*مرعشی، سید ظهیرالدین، تاریخ طبرستان، رویان و مازندران، به کوشش محمد تسبیحی، تهران، شرق، چاپ سوم، ۱۳۶۸. | |||
*مقری تلمسانی، احمدبن محمد، نفح الطیب، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۸ق. | |||
*مرعشی، | *المقریزی، تقی الدین (م.۸۴۵ق)، اتعاظ الحنفاء باخبار الائمة الفاطمیین الخلفاء، به کوشش الشیال، قاهره، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه. | ||
*مقری تلمسانی، | *موسوی‌نژاد، سید علی، «[https://ensani.ir/file/download/article/20101130100143-104.pdf آشنایی با زیدیه]»، فصلنامه هفت آسمان، شماره ۱۱، ۱۳۸۰ش. | ||
*المقریزی، تقی الدین (م.۸۴۵ق)، اتعاظ الحنفاء باخبار الائمة الفاطمیین الخلفاء، به کوشش الشیال، قاهره، المجلس الاعلی للشئون | *موسوی‌نژاد. سید علی، «تفکرات شیعیان زیدی و تحولات اخیر یمن»، ماهنامه موعود، شماره ۱۰۷، دی ۱۳۸۸ش، . | ||
* | |||
* | |||
*هارونی، یحیی بن حسین؛ الافادة فی تاریخ ائمة الزیدیة، تحقیق محمد یحیی سالم عزان، یمن: دار الحکمة الیمانیه، الطبعة الاولی، ۱۴۱۷هـ ق/۱۹۹۶ م. | *هارونی، یحیی بن حسین؛ الافادة فی تاریخ ائمة الزیدیة، تحقیق محمد یحیی سالم عزان، یمن: دار الحکمة الیمانیه، الطبعة الاولی، ۱۴۱۷هـ ق/۱۹۹۶ م. | ||
*یمانی، احمد زکی، موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق. | *یمانی، احمد زکی، موسوعة مکة المکرمة و المدینة المنوره، مؤسسة الفرقان، ۱۴۲۹ق. | ||
* | *حرزالدین، محمد حسین، تاریخ النجف الاشرف، هَذَّبه و زاد علیه عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، قم، ۱۳۸۵ش. | ||
* | *علوی، حسن، الشیعة و الدولة القومیة فی العراق: ۱۹۱۴ـ ۱۹۹۰، قم. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{خاندان‌های شیعه}} | {{خاندان‌های شیعه}} | ||