پرش به محتوا

آیات ارث: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۹ دسامبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳: خط ۳:


==تقسیم‌بندی موضوعی ارث در قرآن==
==تقسیم‌بندی موضوعی ارث در قرآن==
[[پرونده:جدول مشتفات ارث در قرآن.jpg|right|بندانگشتی|جدول کاربردهای مفهوم ارث در آیات قرآن]]
[[پرونده:جدول مشتفات ارث در قرآن.jpg| چپ|بندانگشتی|جدول کاربردهای مفهوم ارث در آیات قرآن]]
در [[قرآن]]، آیات متعددی مستقیم و غیر مستقیم به مسئله ارث و میراث و وارثان پرداخته. در این میان مشتقات واژه ارث بیشترین کاربرد را دارند. ریشه واژه ارث در قرآن کریم ۳۵ بار در قالب ۲۵ مشتق و در ۲۰ سوره و ۳۳ آیه به کار رفته است. این آیات با سه رویکرد اعتقادی، اخلاقی و آیات الاحکام، به موضوع ارث پرداخته‌اند.
در [[قرآن]]، آیات متعددی مستقیم و غیر مستقیم به مسئله ارث و میراث و وارثان پرداخته. در این میان مشتقات واژه ارث بیشترین کاربرد را دارند. ریشه واژه ارث در قرآن کریم ۳۵ بار در قالب ۲۵ مشتق و در ۲۰ سوره و ۳۳ آیه به کار رفته است. این آیات با سه رویکرد اعتقادی، اخلاقی و آیات الاحکام، به موضوع ارث پرداخته‌اند.
===موضوعات اعتقادی===
===موضوعات اعتقادی===
خط ۱۶: خط ۱۶:


===احکام ارث===
===احکام ارث===
[[پرونده:نمودار سهم الارث در قرآن.jpg|بندانگشتی|نمودار سهم ارث افراد بر اساس آیات قرآن]]
بخش عمده آیات ارث، به احکام آن پرداخته است. در این آیات برای نخستین بار شیوه تقسیم ارث در اسلام تشریع شده و سهم‌بندی خاصی ارائه شده است. دوبرابری سهم ارث پسر نسبت به ارث دختر، در راستای نظامی مالی خانواده در اسلام، از جمله ویژگی‌های احکام ارث در اسلام است که در این آیات بیان شده است.  
بخش عمده آیات ارث، به احکام آن پرداخته است. در این آیات برای نخستین بار شیوه تقسیم ارث در اسلام تشریع شده و سهم‌بندی خاصی ارائه شده است. دوبرابری سهم ارث پسر نسبت به ارث دختر، در راستای نظامی مالی خانواده در اسلام، از جمله ویژگی‌های احکام ارث در اسلام است که در این آیات بیان شده است.  
همچنین اصل ارث بردن و نیز ارث موارد خاص مثل [[کلاله]] در آیات ارث مطرح شده است. این آیات همچون دیگر [[آیات الاحکام]]، در مقام بیان همه موارد و جزئیات احکام [[ارث]] نبوده است بنابر این برای دانستن حکم باقی موارد باید به [[علم فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]]، مراجعه کرد.  
همچنین اصل ارث بردن و نیز ارث موارد خاص مثل [[کلاله]] در آیات ارث مطرح شده است. این آیات همچون دیگر [[آیات الاحکام]]، در مقام بیان همه موارد و جزئیات احکام [[ارث]] نبوده است بنابر این برای دانستن حکم باقی موارد باید به [[علم فقه]] و [[علم حدیث|حدیث]]، مراجعه کرد.  
خط ۲۲: خط ۲۱:
نکته دیگری که قرآن در سوره نساء آیه ۱۱ و ۱۲ بر آن تاکید دارد این است که تقسیم ارث به روشی که خود ارائه داده زمانی است که وصیت خاص میت و بدهی‌های او در نظر گرفته شده باشد.  
نکته دیگری که قرآن در سوره نساء آیه ۱۱ و ۱۲ بر آن تاکید دارد این است که تقسیم ارث به روشی که خود ارائه داده زمانی است که وصیت خاص میت و بدهی‌های او در نظر گرفته شده باشد.  


 
{{جدول واکنش‌گرا/شروع}}
 
{| class="{{جدول واکنش‌گرا/کلاس پیشفرض}}"
 
|+احکام ارث
{| class="wikitable"
|-
|-
! وارث !! حکم !! آیه !! نمودار
!وارث!!حکم!!آیه!!نمودار
!نمودار سهم ارث افراد بر اساس آیات قرآن
|-
|-
| مرد و زن|| ارث مذکر (مرد) دو برابر ارث مؤنث (زن) است|| نساء ۱۱|| ۱
|مرد و زن||ارث مذکر (مرد) دو برابر ارث مؤنث (زن) است||نساء ۱۱||۱
! rowspan="16" |[[پرونده:نمودار سهم الارث در قرآن.jpg|بندانگشتی]]
|-
|-
| سه دختر یا بیشتر|| اگر وارث یک میت سه دختر یا بیشتر باشد سهم آنان، دو سوم ارث است|| نساء ۱۱|| ۲
|سه دختر یا بیشتر||اگر وارث یک میت سه دختر یا بیشتر باشد سهم آنان، دو سوم ارث است||نساء ۱۱||۲
|-
|-
| تک‌دختر||اگر میت تنها یک دختر داشته باشد نصف ارث به او می‌رسد|| نساء ۱۱|| ۳
|تک‌دختر||اگر میت تنها یک دختر داشته باشد نصف ارث به او می‌رسد||نساء ۱۱ ||۳
|-
|-
| پدر و مادر|| اگر میت، فرزند داشته باشد و پدر و مادرش زنده باشند سهم هر یک از آن دو، یک ششم ارث است|| نساء ۱۱|| ۴
|پدر و مادر||اگر میت، فرزند داشته باشد و پدر و مادرش زنده باشند سهم هر یک از آن دو، یک ششم ارث است|| نساء ۱۱||۴  
|-
|-
| مادر|| اگر میت، فرزند نداشته باشد و پدر و مادرش زنده باشند سهم مادر یک سوم ارث است (به شرطی که میت، برادر نداشته باشد)|| نساء ۱۱|| ۵
|مادر||اگر میت، فرزند نداشته باشد و پدر و مادرش زنده باشند سهم مادر یک سوم ارث است (به شرطی که میت، برادر نداشته باشد)||نساء ۱۱ ||۵
|-
|-
| مادر|| اگر میت، فرزند نداشته باشد و پدر و مادرش زنده باشند سهم مادر یک ششم ارث است (به شرطی که میت، برادرانی داشته باشد)|| نساء ۱۱|| ۶
|مادر||اگر میت، فرزند نداشته باشد و پدر و مادرش زنده باشند سهم مادر یک ششم ارث است (به شرطی که میت، برادرانی داشته باشد)||نساء ۱۱|| ۶
|-
|-
| شوهر||سهم ارث مرد از همسرش، یک دوم میراث است (به شرطی که زن، فرزندی نداشته باشد)||نساء ۱۲|| ۷
| شوهر||سهم ارث مرد از همسرش، یک دوم میراث است (به شرطی که زن، فرزندی نداشته باشد)||نساء ۱۲|| ۷
|-
|-
| شوهر|| سهم ارث مرد از همسرش، یک چهارم میراث است (به شرطی که زن، فرزند داشته باشد)||نساء ۱۲|| ۸
| شوهر||سهم ارث مرد از همسرش، یک چهارم میراث است (به شرطی که زن، فرزند داشته باشد) ||نساء ۱۲||۸  
|-
| زن از شوهر|| سهم [[ارث زن]] از همسرش، یک چهارم میراث است (به شرطی که مرد، فرزندی نداشته باشد)||نساء ۱۲|| ۹
|-
|-
| زن از شوهر|| سهم ارث زن از همسرش، یک هشتم میراث است (به شرطی که مرد، فرزند داشته باشد)||نساء ۱۲|| ۱۰
|زن از شوهر||سهم [[ارث زن]] از همسرش، یک چهارم میراث است (به شرطی که مرد، فرزندی نداشته باشد)||نساء ۱۲||۹
|-
|-
| تک‌برادر کلاله|| اگر [[کلاله]] یک برادر (پدری) داشته باشد، او همه ارث را می‌برد||نساء ۱۷۶|| ۱۱
|زن از شوهر||سهم ارث زن از همسرش، یک هشتم میراث است (به شرطی که مرد، فرزند داشته باشد)||نساء ۱۲||۱۰
|-
|-
|تک‌خواهر پدری کلاله|| اگر کلاله یک خواهر (پدری) داشته باشد، او نصف ارث را می‌برد||نساء ۱۷۶|| ۱۲
|تک‌برادر کلاله||اگر [[کلاله]] یک برادر (پدری) داشته باشد، او همه ارث را می‌برد|| نساء ۱۷۶||۱۱
|-
|-
|دو خواهر پدری کلاله|| اگر کلاله دو خواهر (پدری) داشته باشد، آن‌دو، دو سوم ارث را می‌برند||نساء ۱۷۶|| ۱۳
|تک‌خواهر پدری کلاله||اگر کلاله یک خواهر (پدری) داشته باشد، او نصف ارث را می‌برد ||نساء ۱۷۶||۱۲
|-
|-
|خواهران و برادران پدری کلاله|| اگر کلاله چند خواهر و برادر(پدری) داشته باشد، مذکر دو برابر مؤنث ارث می‌برد||نساء ۱۷۶|| ۱۴
| دو خواهر پدری کلاله ||اگر کلاله دو خواهر (پدری) داشته باشد، آن‌دو، دو سوم ارث را می‌برند ||نساء ۱۷۶||۱۳
|-
|-
|یک یا دو خواهر و برادر مادری کلاله|| اگر کلاله یک یا دو خواهر و برادر(مادری) داشته باشد، هرکدام یک ششم ارث می‌برند||نساء ۱۲|| ۱۵
|خواهران و برادران پدری کلاله||اگر کلاله چند خواهر و برادر(پدری) داشته باشد، مذکر دو برابر مؤنث ارث می‌برد||نساء ۱۷۶||۱۴
|-
|-
| سه یا بیشتر برادر و خواهر مادری کلاله||اگر کلاله سه یا بیشتر خواهر و برادر(مادری) داشته باشد، آن‌ها مجموعا یک سوم ارث می‌برند||نساء ۱۲|| ۱۶
|یک یا دو خواهر و برادر مادری کلاله||اگر کلاله یک یا دو خواهر و برادر(مادری) داشته باشد، هرکدام یک ششم ارث می‌برند||نساء ۱۲||۱۵
|-
|-
|سه یا بیشتر برادر و خواهر مادری کلاله||اگر کلاله سه یا بیشتر خواهر و برادر(مادری) داشته باشد، آن‌ها مجموعا یک سوم ارث می‌برند|| نساء ۱۲||۱۶
|}
|}
{{جدول واکنش‌گرا/پایان}}


==جدول سهم‌بندی ارث==
==جدول سهم‌بندی ارث==
خط ۶۷: خط ۶۷:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! سهم !! وارثان !! نمودار
!سهم!!وارثان!!نمودار
|-
|-
|۱||تک‌برادر از کلاله|| ۱۱
|۱||تک‌برادر از کلاله||۱۱
|-
|-
|<big> ½</big>|| تک‌دختر، شوهر از زن بی‌فرزند، تک‌خواهر از کلاله|| ۳و۷و۱۲
|<big> ½</big>||تک‌دختر، شوهر از زن بی‌فرزند، تک‌خواهر از کلاله||۳و۷و۱۲
|-
|-
| <big>⅓</big>|| مادر از فرزندی که برادر و اولاد ندارد، خواهران و برادران (مادری) کلاله|| ۵و۱۶
|<big>⅓</big>||مادر از فرزندی که برادر و اولاد ندارد، خواهران و برادران (مادری) کلاله||۵و۱۶
|-
|-
|<big>¼</big>|| شوهر از همسرش که فرزند دارد، زن از شوهرش که فرزند ندارد|| ۸و۹
|<big>¼</big>||شوهر از همسرش که فرزند دارد، زن از شوهرش که فرزند ندارد||۸و۹
|-
|-
| <big>⅙</big>|| هرکدام از پدر و مادر از فرزندی که اولاد دارد، مادر از فرزندی که اولاد ندارد اما برادر دارد، تک‌خواهر و تک‌برادر (مادری) کلاله|| ۴و۶و۱۵
|<big>⅙</big> ||هرکدام از پدر و مادر از فرزندی که اولاد دارد، مادر از فرزندی که اولاد ندارد اما برادر دارد، تک‌خواهر و تک‌برادر (مادری) کلاله||۴و۶و۱۵
|-
|-
| <big>⅛</big>|| زن از شوهری که فرزند دارد|| ۱۰
|<big>⅛</big>|| زن از شوهری که فرزند دارد||۱۰
|-
|-
| <big>⅔</big>||سه دختر یا بیشتر، دو خواهر (پدری)‌ کلاله|| ۲و۳
|<big>⅔</big>||سه دختر یا بیشتر، دو خواهر (پدری)‌ کلاله||۲و۳
|}
|}


* طبق فقه شیعه، تفاوت مقدار ارث کلاله در آیه ۱۲ و آیه ۱۷۶ سوره نساء، به تفاوت ارث خواهر و برادرِ مادری و پدری یا ابوینی برمی‌گردد.<ref>مقدس اردبیلی، زبدة البیان فی احکام القرآن، ص۶۵۳.</ref>  
*طبق فقه شیعه، تفاوت مقدار ارث کلاله در آیه ۱۲ و آیه ۱۷۶ سوره نساء، به تفاوت ارث خواهر و برادرِ مادری و پدری یا ابوینی برمی‌گردد.<ref>مقدس اردبیلی، زبدة البیان فی احکام القرآن، ص۶۵۳.</ref>
==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
* [[آیه توارث زوجین |آیه توارث زوجین]]
*[[آیه توارث زوجین]]
== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


== یادداشت ==
==یادداشت==
{{یادداشت‌ها}}
{{یادداشت‌ها}}


==منابع==
==منابع==
{منابع}
{منابع}
* [[مقدس اردبیلی]]، [[زبدة البیان فی احکام القرآن]]، تهران، مکتبة المرتضویه، بی‌تا.
*[[مقدس اردبیلی]]، [[زبدة البیان فی احکام القرآن]]، تهران، مکتبة المرتضویه، بی‌تا.
{پایان}
{پایان}