پرش به محتوا

فاطمیان: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ نوامبر ۲۰۲۳
خط ۴۵: خط ۴۵:
عبیدالله المهدی نخستین خلیفه فاطمی است. هم در نام و هم نسبش اختلاف وجود دارد. اسماعیلیه نام وی را «عبدالله» می‌دانسته‌اند؛ ولی مخالفان اسماعیلیه وی را «عُبَیدالله» (تصغیر «عبدالله») می‌خوانده‌اند.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به:  
عبیدالله المهدی نخستین خلیفه فاطمی است. هم در نام و هم نسبش اختلاف وجود دارد. اسماعیلیه نام وی را «عبدالله» می‌دانسته‌اند؛ ولی مخالفان اسماعیلیه وی را «عُبَیدالله» (تصغیر «عبدالله») می‌خوانده‌اند.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به:  
Poonawala, “The Chronology of al-Qāḍī l-Nuʿmān’s Works”, 2018, p. 133
Poonawala, “The Chronology of al-Qāḍī l-Nuʿmān’s Works”, 2018, p. 133
</ref> هم‌چنین برخی وی را از نسل [[محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق|محمد]] بن [[اسماعیل بن جعفر الصادق|اسماعیل]] بن [[امام جعفر صادق(ع)|جعفر]] می‌دانند و در مقابل برخی نسبت وی را به امام جعفر صادق(ع) کذب می‌شمرند.<ref>در این باره نگاه کنید به: ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸،‌ ص۲۴.</ref> {{یاد|درباره نسب خلفای فاطمی اختلاف نظر وجود دارد؛ [[عبیدالله المهدی]] خود را از نسل [[عبدالله افطح|عبدالله]] پسر [[امام جعفر صادق(ع)]] می‌دانست؛ در حالی که امامان اسماعیلی از نسل محمد بن اسماعیل، دیگر فرزند امام صادق، بودند. برای اصلاح اختلاف نسب خلفای فاطمی -فرزندان عبیدالله مهدی- با امامان پیشین اسماعیلی، بعدها برخی از فاطمیان مدعی شدند که خلیفه دوم فاطمی پسر عبیدالله نبود، بلکه از نسل محمد بن اسماعیل بود. خلیفه دوم فاطمی محمد نام داشت و کنیه‌اش ابوالقاسم بود و به لقب القائم خوانده می‌شد. بعدها در زمان المعز خلیفه چهارم فاطمی، فاطمیان راه دیگری برای حل این مشکل برگزیدند و اعلام کردند که عبیدالله مهدی از نسل محمد بن اسماعیل بوده و از روی تقیه خود را از نسل [[عبدالله افطح]] معرفی می‌کرده است و نسبش چنین بوده است: عبیدالله بن حسین بن احمد بن عبدالله بن محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق. بدین ترتیب فاطمیان مدعی شدند که نسبشان به محمد بن اسماعیل می‌رسد.<ref>مقریزی، اتعاظ الحنفاء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۳-۲۵؛ ناصری طاهری، فاطمیان در مصر، ۱۳۹۰ش، ص۳۵-۳۸.</ref>}} عبیدالله در پی ادعای امامت با مخالفت عوامل خلافت عباسی و سایر گروه‌های اسماعیلی از جمله [[قرامطه]] مواجه شد و مورد تعقیب آنان قرار گرفت.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۴۹.</ref> زَکَرَوَیْه بن مِهْرَوَیْه یکی از داعیان اسماعیلی در شام قیام کرد و مناطقی از شام را تصرف کرد و به دنبال دستگیری عبیدالله برآمد. بدین ترتیب عبیدالله از [[شام]] خارج شد و به [[فلسطین]]، [[مصر]]، طِرابْلُس و سپس [[مراکش|مغرب]] سفر کرد و در سِجِلْماسه به دست بنی مِدرار (حکومتی دارای مذهب خوارج؛ دوران حکومت: ۱۶۸-۳۶۶ق) دستگیر و بازداشت شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۳۹؛ دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۶.</ref> [[ابوعبدالله شیعی]] به سال ۲۹۶ق به سجلماسه رسید و با شکست حاکم، عبیدالله مهدی را از حبس رهانیده و به خلافت گماشت و بدین ترتیب، عبیدالله مهدی نخستین خلیفه فاطمیان شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۸-۴۹.</ref>
</ref> هم‌چنین برخی وی را از نسل [[محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق|محمد]] بن [[اسماعیل بن جعفر الصادق|اسماعیل]] بن [[امام جعفر صادق(ع)|جعفر]] می‌دانند و در مقابل برخی نسبت وی را به امام جعفر صادق(ع) کذب می‌شمرند.<ref>در این باره نگاه کنید به: ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸،‌ ص۲۴.</ref> {{یاد|درباره نسب خلفای فاطمی اختلاف نظر وجود دارد؛ [[عبیدالله المهدی]] خود را از نسل [[عبدالله افطح|عبدالله]] پسر [[امام جعفر صادق(ع)]] می‌دانست؛ در حالی که امامان اسماعیلی از نسل محمد بن اسماعیل، دیگر فرزند امام صادق، بودند. برای اصلاح اختلاف نسب خلفای فاطمی -فرزندان عبیدالله مهدی- با امامان پیشین اسماعیلی، بعدها برخی از فاطمیان مدعی شدند که خلیفه دوم فاطمی پسر عبیدالله نبود، بلکه از نسل محمد بن اسماعیل بود. خلیفه دوم فاطمی محمد نام داشت و کنیه‌اش ابوالقاسم بود و به لقب القائم خوانده می‌شد. بعدها در زمان المُعِزّ خلیفه چهارم فاطمی، فاطمیان راه دیگری برای حل این مشکل برگزیدند و اعلام کردند که عبیدالله مهدی از نسل محمد بن اسماعیل بوده و از روی تقیه خود را از نسل [[عبدالله افطح]] معرفی می‌کرده است و نسبش چنین بوده است: عبیدالله بن حسین بن احمد بن عبدالله بن محمد بن اسماعیل بن جعفر الصادق. بدین ترتیب فاطمیان مدعی شدند که نسبشان به محمد بن اسماعیل می‌رسد.<ref>مقریزی، اتعاظ الحنفاء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۳-۲۵؛ ناصری طاهری، فاطمیان در مصر، ۱۳۹۰ش، ص۳۵-۳۸.</ref>}} عبیدالله در پی ادعای امامت با مخالفت عوامل خلافت عباسی و سایر گروه‌های اسماعیلی از جمله [[قرامطه]] مواجه شد و مورد تعقیب آنان قرار گرفت.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۴۹.</ref> زَکَرَوَیْه بن مِهْرَوَیْه یکی از داعیان اسماعیلی در شام قیام کرد و مناطقی از شام را تصرف کرد و به دنبال دستگیری عبیدالله برآمد. بدین ترتیب عبیدالله از [[شام]] خارج شد و به [[فلسطین]]، [[مصر]]، طِرابْلُس و سپس [[مراکش|مغرب]] سفر کرد و در سِجِلْماسَه به دست بنی مِدرار (حکومتی دارای مذهب خوارج؛ دوران حکومت: ۱۶۸-۳۶۶ق) دستگیر و بازداشت شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۳۹؛ دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۵۶.</ref> [[ابوعبدالله شیعی]] به سال ۲۹۶ق به سجلماسه رسید و با شکست حاکم، عبیدالله مهدی را از حبس رهانیده و به خلافت گماشت و بدین ترتیب، عبیدالله مهدی نخستین خلیفه فاطمیان شد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۴۸-۴۹.</ref>


در زمان عبیدالله، شهر [[مهدیه]]، که امروزه در [[تونس]] واقع شده، به عنوان مرکز حکومت فاطمیان ساخته شد. این شهر در شبه جزیره‌ای ساخته‌شد که تنها از یک سو به خشکی‌ پیوسته بود و با دیواری مستحکم محافظت می‌شد. عبیدالله مهدی، اندکی بعد ابوعبدالله شیعی و برخی از سران قبیله کتامه را به قتل رساند و قدرت را به طور کامل از آن خود کرد.<ref>مقریزی، اتعاظ الحنفاء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۶۷-۶۸.</ref>
در زمان عبیدالله، شهر [[مهدیه]]، که امروزه در [[تونس]] واقع شده، به عنوان مرکز حکومت فاطمیان ساخته شد. این شهر در شبه جزیره‌ای ساخته‌شد که تنها از یک سو به خشکی‌ پیوسته بود و با دیواری مستحکم محافظت می‌شد. عبیدالله مهدی، اندکی بعد ابوعبدالله شیعی و برخی از سران قبیله کَتامه (کُتامه)را به قتل رساند و قدرت را به طور کامل از آن خود کرد.<ref>مقریزی، اتعاظ الحنفاء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۶۷-۶۸.</ref>


==قلمرو و نفوذ==
==قلمرو و نفوذ==
۱۸٬۴۲۵

ویرایش