حجاب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
'''حِجاب''' به پوشش زن در برابر [[نامحرم|مرد نامحرم]] گفته می‌شود. به گفته [[مجتهد|فقیهان]] و دیگر عالمان مسلمان، حجاب از [[واجب|واجبات]] مسلّم و [[ضروریات دین|ضروریات دین اسلام]] و [[ضروریات مذهب]] است و در آیاتی از [[قرآن]] و [[احادیث|احادیثی]] از [[ائمه(ع)]]، بر وجوب و اهمیت آن تأکید شده است. | '''حِجاب''' به پوشش زن در برابر [[نامحرم|مرد نامحرم]] گفته می‌شود. به گفته [[مجتهد|فقیهان]] و دیگر عالمان مسلمان، حجاب از [[واجب|واجبات]] مسلّم و [[ضروریات دین|ضروریات دین اسلام]] و [[ضروریات مذهب]] است و در آیاتی از [[قرآن]] و [[احادیث|احادیثی]] از [[ائمه(ع)]]، بر وجوب و اهمیت آن تأکید شده است. | ||
فقیهان بر | فقیهان بر واجب بودن رعایت حجاب برای زنان در برابر نامحرم [[اجماع]] دارند. برخی پژوهشگران فوایدی را برای این حکم بیان کرده‌اند که از آن جمله است: آرامش روانی، استحکام پیوند خانوادگی، استواری اجتماع و ارزش و احترام به زن. | ||
گفته می‌شود بحث علمی از مسئله حجاب در کشور ایران، هم‌زمان با آشنایی با جهان تجدد و نهضت مشروطه مطرح شده است. با [[واقعه کشف حجاب]]، مسئله حجاب از یک مسئلهٔ مذهبیِ صِرف، به پدیده‌ای سیاسی و فرهنگی تبدیل شد و بیشترین آثار علمی درباره حجاب، در این دوران و دوره‌های پس از آن نگاشته شد. | گفته می‌شود بحث علمی از مسئله حجاب در کشور ایران، هم‌زمان با آشنایی با جهان تجدد و نهضت مشروطه مطرح شده است. با [[واقعه کشف حجاب]]، مسئله حجاب از یک مسئلهٔ مذهبیِ صِرف، به پدیده‌ای سیاسی و فرهنگی تبدیل شد و بیشترین آثار علمی درباره حجاب، در این دوران و دوره‌های پس از آن نگاشته شد. | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، مسئله [[حجاب اجباری]] مطرح شد و در سال [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]] قانونی به تصویب رسید که طبق آن، بی‌حجابی تخلف محسوب می‌شود. در تقویم ایران، بیست و یکم تیر ماه، سالروز [[واقعه مسجد گوهرشاد|قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب]]، روز عفاف و حجاب نام‌گذاری شده است. | پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، مسئله [[حجاب اجباری]] مطرح شد و در سال [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]] قانونی به تصویب رسید که طبق آن، بی‌حجابی تخلف محسوب می‌شود. در تقویم ایران، بیست و یکم تیر ماه، سالروز [[واقعه مسجد گوهرشاد|قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب]]، روز عفاف و حجاب نام‌گذاری شده است. | ||
==اهمیت حجاب در فرهنگ اسلامی== | ==اهمیت حجاب در فرهنگ اسلامی== | ||
حجاب و لزوم پوشیدگی زن در برابر [[نامحرم|مرد نامحرم]] از مسائل مهم اسلامی است و گفته می‌شود در قرآن به این مسئله تصریح شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۱۵.</ref> [[مجتهد|فقیهان]] شیعه می‌گویند مسئله حجاب از مسلّمات و [[واجب|واجبات]] و بلکه از [[ضروری دین|ضروریات دین اسلام]] است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳؛ [https://www.sistani.org/persian/book/26578/5553/ «توضیح المسائل جامع: نگاه به عکس یا فیلم»،] سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیدعلی سیستانی.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]] | حجاب و لزوم پوشیدگی زن در برابر [[نامحرم|مرد نامحرم]] از مسائل مهم اسلامی است و گفته می‌شود در قرآن به این مسئله تصریح شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۱۵.</ref> [[مجتهد|فقیهان]] شیعه می‌گویند مسئله حجاب از مسلّمات و [[واجب|واجبات]] و بلکه از [[ضروری دین|ضروریات دین اسلام]] است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳؛ [https://www.sistani.org/persian/book/26578/5553/ «توضیح المسائل جامع: نگاه به عکس یا فیلم»،] سایت رسمی دفتر آیت‌الله سیدعلی سیستانی.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]] می‌گوید به‌ویژه در زمان حاضر، همه کسانی که با مسلمانان معاشرت دارند فهمیده‌اند که یکی از برنامه‌های تمام فِرَق مسلمین، حجاب است که رفته‌رفته به شعار تبدیل شده و به آن پایبند هستند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | ||
در [[فقه]]، در باب‌هایی چون [[طلاق]] <ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۲.</ref> و [[نکاح|نِکاح]] ضمن مسئله نگاه به [[نامحرم]]، از حجاب سخن گفته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۶؛ سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۸.</ref> در متون فقهی و [[حدیث|حدیثی]]، برای اشاره به معنای پوشش، به جای واژه حجاب، از واژه «سِتر» استفاده می‌شده است<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> و به کار رفتن کلمه حجاب برای پوشش زنان، اصطلاحی است که بیشتر در عصر حاضر پیدا شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> | در [[فقه]]، در باب‌هایی چون [[طلاق]]<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۲.</ref> و [[نکاح|نِکاح]] ضمن مسئله نگاه به [[نامحرم]]، از حجاب سخن گفته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۶؛ سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۸.</ref> در متون فقهی و [[حدیث|حدیثی]]، برای اشاره به معنای پوشش، به جای واژه حجاب، از واژه «سِتر» استفاده می‌شده است<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> و به کار رفتن کلمه حجاب برای پوشش زنان، اصطلاحی است که بیشتر در عصر حاضر پیدا شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> | ||
حجاب در لغت به معنای حائل، چیزی که بین دو چیز جدایی افکنَد و پوشش است.<ref>جوهری، الصحاح، ۱۳۷۶ق، ذیل واژه «حجب»؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه «حجب»</ref> | حجاب در لغت به معنای حائل، چیزی که بین دو چیز جدایی افکنَد و پوشش است.<ref>جوهری، الصحاح، ۱۳۷۶ق، ذیل واژه «حجب»؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه «حجب»</ref> | ||
==احکام== | ==احکام== | ||
بنا به اجماع | بنا به [[اجماع]] فقیهان مسلمان،<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> بر زنان [[واجب]] است که بدن و موی سر خود را از [[نامحرم]] بپوشانند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> برخی فقیهان این حکم را از [[ضروریات دین]] و [[ضروریات مذهب]] برشمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> درباره محدوده پوشش واجب برای زنان دو نظر کلی هست:<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
#وجوب پوشاندن بدن به‌جز گِردی صورت، و دست‌ها از مچ تا سر انگشتان: بیشتر فقیهان بر این نظرند و این دو موضع از بدن را، به شرط آن‌که احتمال گناه نباشد، از محدوده پوششِ واجب استثنا کرده‌اند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۷۵؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷؛ خویی، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۳۲، ص۴۲.</ref> | #وجوب پوشاندن بدن به‌جز گِردی صورت، و دست‌ها از مچ تا سر انگشتان: بیشتر فقیهان بر این نظرند و این دو موضع از بدن را، به شرط آن‌که احتمال گناه نباشد، از محدوده پوششِ واجب استثنا کرده‌اند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۷۵؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷؛ خویی، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۳۲، ص۴۲.</ref> | ||
#وجوب پوشاندن تمام بدن: فقیهانی همچون [[فاضل مقداد]] و <ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۲۲۲.</ref> [[سید عبدالاعلی سبزواری]]<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۳۰-۲۳۸.</ref> پوشاندن همه بدن، حتی صورت و دست را برای زنان واجب دانسته‌اند.<ref>وشنوی قمی، الحجاب فی الاسلام، ۱۳۷۹ق، ص۱-۲؛ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۳.</ref> [[مرعشی نجفی]] پوشاندن صورت و دست را برای زنان، [[احتیاط واجب]] دانسته است.<ref>مرعشی نجفی، منهاج المؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۳.</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (صاحبْ‌عروه)، در این خصوص، به [[احتیاط مستحب]] قائل شده است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> | #وجوب پوشاندن تمام بدن: فقیهانی همچون [[فاضل مقداد]] و <ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۲۲۲.</ref> [[سید عبدالاعلی سبزواری]]<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۳۰-۲۳۸.</ref> پوشاندن همه بدن، حتی صورت و دست را برای زنان واجب دانسته‌اند.<ref>وشنوی قمی، الحجاب فی الاسلام، ۱۳۷۹ق، ص۱-۲؛ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۳.</ref> [[مرعشی نجفی]] پوشاندن صورت و دست را برای زنان، [[احتیاط واجب]] دانسته است.<ref>مرعشی نجفی، منهاج المؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۳.</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (صاحبْ‌عروه)، در این خصوص، به [[احتیاط مستحب]] قائل شده است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> | ||
== ادله شرعی وجوب حجاب == | == ادله شرعی وجوب حجاب == | ||
برخی از ادله‌ای که | برخی از ادله‌ای که فقیهان برای اثبات حکم وجوب حجاب به آن استناد کرده‌اند به بیان زیر است: | ||
'''قرآن''' | '''قرآن''' | ||
{{اصلی|آیه جلباب|آیه حجاب}} | {{اصلی|آیه جلباب|آیه حجاب}} | ||
آیات ۳۱ سوره نور و ۵۹ سوره احزاب مهم‌ترین آیاتی هستند که | آیات ۳۱ سوره نور و ۵۹ سوره احزاب مهم‌ترین آیاتی هستند که فقیهان مسلمان برای اثبات وجوب حجاب و پوشش در زنان به آن‌ها استدلال کرده‌اند.<ref>رجایی، مسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۴۶؛ مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> به‌گفته مکارم شیرازی حداقل شش آیه از آیات قرآن بر وجوب حجاب برای زنان در مقابل نامحرم دلالت می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | ||
'''روایات''' | '''روایات''' | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
==مسئله حجاب در ایران معاصر== | ==مسئله حجاب در ایران معاصر== | ||
به‌گفته | به‌گفته [[رسول جعفریان]] در کشور ایران، هم‌زمان با [[نهضت مشروطه]] و با مواجهه با عالم تجدّد، حجاب مسئله‌ای چالش‌برانگیز شد؛ در حالی که پیش از آن، تنها از منظر مسئله‌ای فقهی و تکلیفی شرعی به آن نگاه می‌شد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۱-۱۲.</ref> طی نزدیک به ۶۰ سال، به‌ویژه از سال‌های [[سال ۱۳۲۹ هجری شمسی|۱۳۲۹ش]] تا [[سال ۱۳۴۸ هجری شمسی|۱۳۴۸ش]] حرکت علمی گسترده‌ای درباره حجاب در ایران صورت گرفت. پیش از این، هیچ رساله فقهی مستقلی درباره حجاب در میان عالمان شیعه نبود؛<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> اما در این دوره، بیشترین رساله‌ها را در دفاع از حجاب نوشتند.<ref>جعفریان، رساله حجابیه، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> | ||
رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]] را در [[۱۷ دی|۱۷ دی‌ماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک قانون، به‌طور رسمی صادر کرد؛<ref>حکمت، سی‌خاطره از عصر فرخنده پهلوی، ۱۳۵۵ش، ص۹۰؛ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۱۳.</ref> اما رفتن او و پس از تلاش جدی مراجع و عالمان در ایران و عراق، قانون کشف حجاب در سال [[سال ۱۳۲۲ هجری شمسی|۱۳۲۲ش]] از حالت اجباری خارج شد.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> | رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]] را در [[۱۷ دی|۱۷ دی‌ماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک قانون، به‌طور رسمی صادر کرد؛<ref>حکمت، سی‌خاطره از عصر فرخنده پهلوی، ۱۳۵۵ش، ص۹۰؛ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۱۳.</ref> اما رفتن او و پس از تلاش جدی مراجع و عالمان در ایران و عراق، قانون کشف حجاب در سال [[سال ۱۳۲۲ هجری شمسی|۱۳۲۲ش]] از حالت اجباری خارج شد.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> | ||