ابن شعبه حرانی: تفاوت میان نسخه‌ها

ابن شعبه حرانی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۹ اکتبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۴:۵۳

۱۲۹ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۹ اکتبر ۲۰۱۵

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Roohish

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۶٬۲۱۵

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''حسن‌ بن علی‌ بن حسین‌ بن شُعبَه حَرّانی'''، محدّث [[امامیه|امامى]] و مؤلف كتاب مشهور [[تحف العقول|تُحَف ُالعقول]] است. [[ابراهیم بن سلیمان قطیفى|قطیفی]] در كتاب [[الوافیه]] خود از حرّانى با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام‌برده است. بر اساس نوشته [[حسین بن علی بن صادق بحرانى]] در رساله‌اى كه درباره [[اخلاق]] و سلوك تألیف كرده، ابن‌شعبه از قدماى اصحاب [[امامیه]] محسوب شده است.
+'''حسن‌ بن علی‌ بن حسین‌ بن شُعبَه حَرّانی'''، محدّث [[امامیه|امامی]] و مؤلف کتاب مشهور [[تحف العقول|تُحَف ُالعقول]] است. [[ابراهیم بن سلیمان قطیفی|قطیفی]] در کتاب [[الوافیه]] خود از حرّانی با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام‌برده است. بر اساس نوشته [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]] در رساله‌ای که درباره [[اخلاق]] و سلوک تألیف کرده، ابن‌شعبه از قدمای اصحاب [[امامیه]] محسوب شده است.
 == معرفی ==
+حرّانی منسوب به [[خاندان شعبه|خاندان شُعبه]] است که در اصل اهل [[حلب]] بودند و محدّثان بزرگی در میان آنان ظهور کرده‌اند.<ref>رک: حلبی، مقدمه جعفر سبحانی، ص ۹</ref> از تاریخ تولد و وفاتش، اثری در دست نیست، در منابع کهن رجالی [[شیعه]] نیز درباره وی اطلاعی وجود ندارد.
-حرّانى منسوب به [[خاندان شعبه|خاندان شُعبه]] است كه در اصل اهل [[حلب]] بودند و محدّثان بزرگى در میان آنان ظهور كرده‌اند.<ref>رک: حلبى، مقدمه جعفر سبحانى، ص 9</ref> از تاریخ تولد و وفاتش، اثری در دست نیست، در منابع كهن رجالى [[شیعه]] نیز درباره وى اطلاعى وجود ندارد.
+قدیم‌ترین اظهارنظر درباره شخصیت علمی و دینی حرّانی، از [[ابراهیم بن سلیمان قطیفی]]، از علمای [[قرن دهم]]، است. بنا به نقل [[سید نورالله حسینی‌ شوشتری]]،<ref>شوشتری، ''مجالس المؤمنین''، ج ۱، ص ۳۸۳</ref> قطیفی در کتاب [[الوافیه]] خود از حرّانی با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام‌برده است. بر اساس نوشته [[حسین بن علی بن صادق بحرانی]] در رساله‌ای که درباره [[اخلاق]] و سلوک تألیف کرده، ابن‌شعبه از قدمای اصحاب [[امامیه]] محسوب شده و [[شیخ مفید]] از ''تُحف‌العقولِ'' وی، مطالبی نقل کرده است.<ref>رک: قمی، ج ۱، ص ۳۲۹۳۳۰</ref> اظهارنظر علمای بعدی، همه از ابن صادق بحرانی و قطیفی گرفته شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به حرّعاملی، قسم ۲، ص ۷۴؛افندی اصفهانی، ج ۱، ص ۲۴۴</ref>
-قدیم‌ترین اظهارنظر درباره شخصیت علمى و دینى حرّانى، از [[ابراهیم بن سلیمان قطیفى]]، از علماى [[قرن دهم]]، است. بنا به نقل [[سید نورالله حسینی‌ شوشتری]]،<ref>شوشترى، ''مجالس المؤمنین''، ج 1، ص 383</ref> قطیفی در كتاب [[الوافیه]] خود از حرّانى با عنوان «شیخِ عالم فاضلِ عاملِ فقیه» نام‌برده است. بر اساس نوشته [[حسین بن علی بن صادق بحرانى]] در رساله‌اى كه درباره [[اخلاق]] و سلوك تألیف كرده، ابن‌شعبه از قدماى اصحاب [[امامیه]] محسوب شده و [[شیخ مفید]] از ''تُحف‌العقولِ'' وى، مطالبى نقل كرده است.<ref>رک: قمى، ج 1، ص 329ـ330</ref> اظهارنظر علماى بعدى، همه از ابن صادق بحرانى و قطیفى گرفته شده است.<ref>براى نمونه رجوع کنید به حرّعاملى، قسم 2، ص 74؛افندى اصفهانى، ج 1، ص 244</ref>
+[[آقا بزرگ تهرانی]]<ref>''الذریعه''، ج ۳، ص ۴۰۰</ref> از نوشته بحرانی استنباط کرده که حرّانی از مشایخ [[شیخ مفید]] و معاصر [[شیخ صدوق]] بوده، ولی بنا بر منابع رجالی، مفید شیخی بدین نام نداشته است.<ref>اسکافی، مقدمه محمدباقر موحدی ابطحی، ص ۱۳ ۱۴</ref>
-[[آقا بزرگ تهرانی]] <ref>''الذریعه''، ج 3، ص 400</ref> از نوشته بحرانى استنباط كرده كه حرّانى از مشایخ [[شیخ مفید]] و معاصر [[شیخ صدوق]] بوده، ولى بنا بر منابع رجالى، مفید شیخى بدین نام نداشته است.<ref>اسكافى، مقدمه محمدباقر موحدى ابطحى، ص 13ـ 14</ref>
 == آثار ==
+به حرّانی دو کتاب منسوب است:
-به حرّانى دو كتاب منسوب است:
+[[التمحیص]] و [[تحف العقول|تحف العقول فیما جاء من الحِکم ‌و المواعظ من آل‌الرسول]].
-[[التمحیص]] و [[تحف العقول|تحف العقول فیما جاء من الحِكَم ‌و المواعظ من آل‌الرسول]].
-=== التمحيص ===
-[[التمحیص]]، درباره سبب و شیوه‌هاى آزمایش‌هاى الهى مؤمنان ([[شیعه]]) و همراه روایاتى درباره صبر و زهد و رضاست.
+=== التمحیص ===
+{{اصلی|التمحیص}}
+[[التمحیص]]، درباره سبب و شیوه‌های آزمایش‌های الهی مؤمنان ([[شیعه]]) و همراه روایاتی درباره صبر و زهد و رضاست.
-درباره انتساب التمحیص میان صاحب‌نظران اختلاف وجود دارد: قطیفى، [[شیخ حر عاملی|حرّ عاملى]]  و [[افندى اصفهانى]] آن را تألیف حرّانى دانسته<ref>رجوع کنید به شوشترى، ''مجالس المؤمنین''، ج 1، ص 383</ref> و [[علامه مجلسی]] <ref>مجلسی، بحار الانوار، ج 1، ص 17</ref> و [[محدث نوری]]<ref>نوری، ''خاتمة مستدرك الوسائل،''ج 1، ص186ـ187</ref> در انتساب آن به حرّانى یا [[ابن همام اسکافی]] تشكیک كرده‌اند.
+درباره انتساب التمحیص میان صاحب‌نظران اختلاف وجود دارد: قطیفی، [[شیخ حر عاملی|حرّ عاملی]] و [[افندی اصفهانی]] آن را تألیف حرّانی دانسته<ref>رجوع کنید به شوشتری، ''مجالس المؤمنین''، ج ۱، ص ۳۸۳</ref> و [[علامه مجلسی]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج ۱، ص ۱۷</ref> و [[محدث نوری]]<ref>نوری، ''خاتمة مستدرک الوسائل،''ج ۱، ص۱۸۶۱۸۷</ref> در انتساب آن به حرّانی یا [[ابن همام اسکافی]] تشکیک کرده‌اند.
-[[موحدى ابطحى]] در مقدمه التمحیص<ref>ص 10ـ 14</ref> به نقد و بررسى ادله كسانى كه كتاب را به حرّانى یا [[ابن همام اسکافی]] نسبت داده‌اند پرداخته است. موحدى ابطحى نتیجه می‌گیرد كه اصل كتاب از محمدبن همام است و شك در این است كه التمحیص را شخصِ دیگرى از او روایت كرده، كه در این صورت روایات آن با واسطه است، یا كتاب به املاى ابن‌همام است كه در این صورت این كتاب نظیر امالىِ مشایخ حدیثى چون [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] خواهد بود.
+[[موحدی ابطحی]] در مقدمه التمحیص<ref>ص ۱۰ ۱۴</ref> به نقد و بررسی ادله کسانی که کتاب را به حرّانی یا [[ابن همام اسکافی]] نسبت داده‌اند پرداخته است. موحدی ابطحی نتیجه می‌گیرد که اصل کتاب از محمدبن همام است و شک در این است که التمحیص را شخصِ دیگری از او روایت کرده، که در این صورت روایات آن با واسطه است، یا کتاب به املای ابن‌همام است که در این صورت این کتاب نظیر امالی مشایخ حدیثی چون [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] و [[شیخ طوسی]] خواهد بود.
 === تحف العقول ===
 [[پرونده:متن و ترجمه تحف العقول.jpg|بندانگشتی|''تحف العقول'']]
 {{اصلی|تحف العقول}}
-كتابى كه سبب شهرت حرّانى شده و در انتساب آن به او هیچ‌اختلافى وجود ندارد، [[تحف العقول]] است.
+کتابی که سبب شهرت حرّانی شده و در انتساب آن به او هیچ‌اختلافی وجود ندارد، [[تحف العقول]] است.
-این كتاب مشتمل بر احادیثى در [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] و كلیات و دسته‌اى از سنّت‌ها و آداب دین و پند و اندرزهاى [[امامان]](ع) و سخنان حكیمانه آنان است.<ref>ابن‌شعبه، تحف‌العقول، ص 3</ref> در این كتاب گزیده‌اى از سخنان [[پیامبر (ص)]] و [[امامان شیعه]]، به‌جز [[امام مهدی|امام دوازدهم (عج)]] آمده است.
+این کتاب مشتمل بر احادیثی در [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] و کلیات و دسته‌ای از سنّت‌ها و آداب دین و پند و اندرزهای [[امامان]](ع) و سخنان حکیمانه آنان است.<ref>ابن‌شعبه، تحف‌العقول، ص ۳</ref> در این کتاب گزیده‌ای از سخنان [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه]]، به‌جز [[امام مهدی|امام دوازدهم(عج)]] آمده است.
-در پایان كتاب نيز، سخنان خدا با حضرت [[موسى (ع)]] و حضرت [[عیسى (ع)]]، اندرزهاى مسیح در [[انجیل]] و جز آن و سرانجام سفارش [[مفضّل‌ بن عمر|مفضل‌ بن عمر]] به شیعیان  آمده است.
+در پایان کتاب نیز، سخنان خدا با حضرت [[موسی(ع)]] و حضرت [[عیسی(ع)]]، اندرزهای مسیح در [[انجیل]] و جز آن و سرانجام سفارش [[مفضّل‌ بن عمر|مفضل‌ بن عمر]] به شیعیان آمده است.
-''تحف العقول'' در قرون اخیر همواره مورد توجه علماى [[شیعه]] بوده تا آنجا كه قطیفى آن را بی‌نظیر خوانده است.<ref>رجوع کنید به شوشترى، ''مجالس المؤمنین''، ج 1، ص 383</ref> در كتاب‌هاى حدیثى و فقهى از آن نقل قول كرده‌اند.<ref>رجوع کنید به مجلسى، ج 1، ص 29؛ بحرانى، ج 25، ص 180؛ نورى، ج 1، ص 187</ref>
+''تحف العقول'' در قرون اخیر همواره مورد توجه علمای [[شیعه]] بوده تا آنجا که قطیفی آن را بی‌نظیر خوانده است.<ref>رجوع کنید به شوشتری، ''مجالس المؤمنین''، ج ۱، ص ۳۸۳</ref> در کتاب‌های حدیثی و فقهی از آن نقل قول کرده‌اند.<ref>رجوع کنید به مجلسی، ج ۱، ص ۲۹؛ بحرانی، ج ۲۵، ص ۱۸۰؛ نوری، ج ۱، ص ۱۸۷</ref>
-[[سیدابوالقاسم خویی|خویى]] ضمن اعتراف به فضل و ورع و ممدوح‌بودن حرّانى<ref>رجوع کنید به توحیدى، ج 1، ص 5</ref>، كتاب وى را به دلیل مُرسل بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ یك از احكام شرعى، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است.<ref>توحیدی، ج 1، ص 9؛ نیز رجوع کنید به معلم، ص 274ـ277</ref>
-گفتنى است كه تحف‌العقول در میان [[نصیریه|نُصَیریه]] حرمتى خاص داشته و بسیارى از پیروان این مذهب آن را از بر دارند.<ref>ضیائى، ج 1، ص 81</ref>
+[[سیدابوالقاسم خویی|خویی]] ضمن اعتراف به فضل و ورع و ممدوح‌بودن حرّانی<ref>رجوع کنید به توحیدی، ج ۱، ص ۵</ref>، کتاب وی را به دلیل مُرسل بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ یک از احکام شرعی، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است.<ref>توحیدی، ج ۱، ص ۹؛ نیز رجوع کنید به معلم، ص ۲۷۴۲۷۷</ref>
+گفتنی است که تحف‌العقول در میان [[نصیریه|نُصَیریه]] حرمتی خاص داشته و بسیاری از پیروان این مذهب آن را از بر دارند.<ref>ضیائی، ج ۱، ص ۸۱</ref>
 == پانویس ==
 <references />
 == منابع ==
+*آقابزرگ طهرانی؛ ''الذریعه الی تصانیف الشیعه''.
-*آقابزرگ طهرانى؛ ''الذريعه الی تصانیف الشیعه''.
+*ابن‌شعبه، ''تحف‌العقول عن آل‌الرسول صلی‌اللّه علیهم''، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ش.
-*ابن‌شعبه، ''تحف‌العقول عن آل‌الرسول صلی‌اللّه علیهم''، چاپ علی‌اكبر غفارى، قم 1363ش.
+*اسکافی، محمدبن همام، ''التمحیص''، قم، ۱۳۸۰.
-*اسكافى، محمدبن همام، ''التمحیص''، قم، 1380.
+*افندی‌اصفهانی، عبداللّه‌بن عیسی، ''ریاض العلماء و حیاض‌الفضلاء''، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱.
-*افندی‌اصفهانى، عبداللّه‌بن عیسى، ''ریاض العلماء و حیاض‌الفضلاء''، چاپ احمد حسینى، قم 1401ـ.
+*بحرانی، یوسف بن احمد، ''الحدائق النّاضرة فی احکام العترة الطاهرة''، قم ۱۳۶۳۱۳۶۷ش.
-*بحرانى، یوسف بن احمد، ''الحدائق النّاضرة فى احكام العترة الطاهرة''، قم 1363ـ1367ش.
+*توحیدی، محمدعلی، ''مصباح الفقاهة، تقریرات درس آیةاللّه خوئی''، قم ۱۳۷۷ش.
-*توحیدى، محمدعلى، ''مصباح الفقاهة، تقریرات درس آیةاللّه خوئى''، قم 1377ش.
+*حرّعاملی، محمدبن حسن، ''امل‌الآمل''، چاپ احمد حسینی، بغداد (۱۹۶۵)، چاپ افست قم ۱۳۶۲ش.
-*حرّعاملى، محمدبن حسن، ''امل‌الآمل''، چاپ احمد حسینى، بغداد ( 1965)، چاپ افست قم 1362ش.
+*حلبی، علی‌بن حسن، ''اشارةالسبق''، چاپ ابراهیم بهادری، قم ۱۴۱۴.
-*حلبى، علی‌بن حسن، ''اشارةالسبق''، چاپ ابراهیم بهادرى، قم 1414.
+*شوشتری، نوراللّه بن شریف‌الدین، ''مجالس المؤمنین''، تهران ۱۳۵۴ش.
-*شوشترى، نوراللّه بن شریف‌الدین، ''مجالس المؤمنین''، تهران 1354ش.
+*ضیائی، علی‌اکبر، ''فهرس مصادرالفرق الاسلامیة''، ج ۱، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
-*ضیائى، علی‌اكبر، ''فهرس مصادرالفرق الاسلامیة''، ج 1، بیروت 1412/1992.
+*قمی،عباس، ''کتاب الکنی و الالقاب''، صیدا ۱۳۵۷۱۳۵۸، چاپ افست قم (بی‌تا.).
-*قمى،عباس، ''كتاب الكنى و الالقاب''، صیدا 1357ـ1358، چاپ افست قم (بی‌تا.).
+*مجلسی، ''بحار الانوار''.
-*مجلسى، ''بحار الانوار''.
+*معلم، محمدعلی، ''اصول علم‌الرجال بین النظریة و التطبیق، تقریرات درس آیةاللّه داوری،'' (قم) ۱۴۱۶.
-*معلم، محمدعلى، ''اصول علم‌الرجال بین النظریة و التطبیق، تقریرات درس آیةاللّه داورى،'' (قم) 1416.
+*نوری، حسین‌بن محمدتقی، ''خاتمة مستدرک الوسائل،'' قم ۱۴۱۵۱۴۲۰.
-*نورى، حسین‌بن محمدتقى، ''خاتمة مستدرك الوسائل،'' قم 1415ـ1420.
 == پیوند به بیرون ==
+* منبع مقاله:[http://encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5899 دانشنامه جهان اسلام ]
-* منبع مقاله:[http://encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=5899  دانشنامه جهان اسلام ]
 [[en:Ibn Shu'ba al-Harrani]]
 [[رده:محدثان شیعه قرن4(قمری)‎‏]]