نماز جماعت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '==پانویس==↵{{پانویس۲}}' به '== پانویس == {{پانوشت}} == یادداشت == {{یادداشت‌ها}}') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
[[پرونده:نماز جماعت در مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|300px|نماز جماعت در [[مسجدالحرام]]]] | [[پرونده:نماز جماعت در مسجدالحرام.jpg|بندانگشتی|300px|نماز جماعت در [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]]]] | ||
'''نماز جماعت''' [[نماز|نمازی]] است که به صورت دسته‌جمعی اقامه می‌شود. نماز جماعت از بافضیلت‌ترین [[عبادت|عبادات]] شمرده شده است. کسی که در نماز جماعت جلو میایستد و دیگران به او اقتدا می‌کنند، [[امام جماعت]] نامیده می‌شود و کسانی را که به او اقتدا می‌کنند، [[مأموم]] می‌گویند. | '''نماز جماعت''' [[نماز|نمازی]] است که به صورت دسته‌جمعی اقامه می‌شود. نماز جماعت از بافضیلت‌ترین [[عبادت|عبادات]] شمرده شده است. کسی که در نماز جماعت جلو میایستد و دیگران به او اقتدا می‌کنند، [[امام جماعت]] نامیده می‌شود و کسانی را که به او اقتدا می‌کنند، [[مأموم]] می‌گویند. | ||
به گفته برخی فقیهان، آغاز واجب‌شدن [[نماز]] به صورت جماعت بوده است و اولین نماز جماعت را [[پیامبر(ص)]] و [[امام علی(ع)]] اقامه کرده‌اند. در روایات، یک نماز جماعت از ۲۵ نماز فرادا برتر دانسته شده و به جماعت خواندن نماز به ویژه برای همسایه مسجد توصیه شده است. | به گفته برخی فقیهان، آغاز واجب‌شدن [[نماز]] به صورت جماعت بوده است و اولین نماز جماعت را [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] اقامه کرده‌اند. در روایات، یک نماز جماعت از ۲۵ نماز فرادا برتر دانسته شده و به جماعت خواندن نماز به ویژه برای همسایه مسجد توصیه شده است. | ||
طبق نظر شیعه، شرکت در نماز جماعت [[مستحب]] مؤکد است و تنها نمازهای واجب مانند [[نماز یومیه]]، [[نماز آیات]]، [[نماز عیدین]]، [[نماز میت]] و [[نماز جمعه]] را می‌توان به جماعت اقامه کرد. بنا بر نظر مشهور فقیهان شیعه، اقامه نمازهای مستحبی به جز [[نماز باران]] به جماعت جایز نیست. اهل سنت [[نماز تراویح]] را به جماعت می‌خوانند، اما شیعیان به جماعت خواندن آن را [[بدعت]] می‌دانند. | طبق نظر شیعه، شرکت در نماز جماعت [[مستحب]] مؤکد است و تنها نمازهای واجب مانند [[نمازهای یومیه|نماز یومیه]]، [[نماز آیات]]، [[نماز عید|نماز عیدین]]، [[نماز میت]] و [[نماز جمعه]] را می‌توان به جماعت اقامه کرد. بنا بر نظر مشهور فقیهان شیعه، اقامه نمازهای مستحبی به جز [[استسقاء|نماز باران]] به جماعت جایز نیست. اهل سنت [[نماز تراویح]] را به جماعت می‌خوانند، اما شیعیان به جماعت خواندن آن را [[بدعت]] می‌دانند. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
نماز جماعت از مستحبات مؤکد در دین اسلام است<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۸۵.</ref> و در روایات، ترکِ بدون عذر آن از عوامل عدم قبولی [[نماز]]، و بی‌توجهی به نماز جماعت، به‌منزله کوچک شمردن خداوند دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۹۵.</ref> | نماز جماعت از مستحبات مؤکد در دین اسلام است<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۸۵.</ref> و در روایات، ترکِ بدون عذر آن از عوامل عدم قبولی [[نماز]]، و بی‌توجهی به نماز جماعت، به‌منزله کوچک شمردن خداوند دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۹۵.</ref> | ||
در [[قرآن کریم]] به طور مستقیم به نماز جماعت اشاره نشده، اما فقیهان در ذیل باب فضیلت نماز جماعت به آیه «وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ارْکعُوا مَعَ الرَّاکعین»<ref>سوره بقره، آیه ۴۳.</ref> اشاره کرده‌اند.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۵.</ref> برخی از مفسران نیز رکوع دسته‌جمعی در آیه مذکور را کنایه از نماز جماعت دانسته‌اند.<ref>کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۹؛ ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۳، ص۲۵۵.</ref> همچنین برخی از جوامع حدیثی شیعه، بابی را به فضلیت نماز جماعت و احکام آن اختصاص داده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۱-۳۸۷؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۵-۴۰۹.</ref> | در [[قرآن|قرآن کریم]] به طور مستقیم به نماز جماعت اشاره نشده، اما فقیهان در ذیل باب فضیلت نماز جماعت به آیه «وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ارْکعُوا مَعَ الرَّاکعین»<ref>سوره بقره، آیه ۴۳.</ref> اشاره کرده‌اند.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۵.</ref> برخی از مفسران نیز رکوع دسته‌جمعی در آیه مذکور را کنایه از نماز جماعت دانسته‌اند.<ref>کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۹؛ ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۳، ص۲۵۵.</ref> همچنین برخی از جوامع حدیثی شیعه، بابی را به فضلیت نماز جماعت و احکام آن اختصاص داده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۱-۳۸۷؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۵-۴۰۹.</ref> | ||
آیت الله بروجردی، با اتکا به برخی روایات، معتقد است که نماز در دین اسلام، در آغاز به صورت جماعت واجب شده است.<ref>بروجردی، قبله ستر و ساتر و مکان مصلی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> در ابتدای نبوت حضرت محمد(ص)، نماز جماعت به امامت [[رسول خدا]] برگزار می‌شد و [[حضرت علی]] تنها مأموم مَرد و [[حضرت خدیجه]]<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۱۴.</ref> تنها مأموم زن بوده است.<ref>اشتهاردی، تقریر بحث السید البروجردی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> بعد از آن [[جعفر طیار]] نیز به جمع آنان ملحق شده است.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۳.</ref> | آیت الله بروجردی، با اتکا به برخی روایات، معتقد است که نماز در دین اسلام، در آغاز به صورت جماعت واجب شده است.<ref>بروجردی، قبله ستر و ساتر و مکان مصلی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> در ابتدای نبوت حضرت محمد(ص)، نماز جماعت به امامت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا]] برگزار می‌شد و [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی]] تنها مأموم مَرد و [[حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها|حضرت خدیجه]]<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۴۱۴.</ref> تنها مأموم زن بوده است.<ref>اشتهاردی، تقریر بحث السید البروجردی، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۸۴.</ref> بعد از آن [[جعفر بن ابی‌طالب|جعفر طیار]] نیز به جمع آنان ملحق شده است.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۳.</ref> | ||
===حکمت تشریع=== | ===حکمت تشریع=== | ||
بر اساس روایت نقل‌شده از [[امام رضا]]، علت تشریع نماز جماعت، آشکار شدن [[اسلام]]، توحید و [[اخلاص]] در بین مردم است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۸۷.</ref> در کتاب [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرائع]] از امام صادق روایت شده که خدا نماز جماعت را برای این قرار داد تا کسانی که نماز می‌خوانند از کسانی که نماز نمی‌خوانند شناخته شوند و معلوم شود چه کسی اوقات نماز را حفظ و چه کسی آن را ضایع می‌کند. همچنین آمده است که اگر نماز جماعت نبود، کسی نمی‌توانست درباره دیگری شهادت به خیر دهد.<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۳۲۵.</ref> | بر اساس روایت نقل‌شده از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]]، علت تشریع نماز جماعت، آشکار شدن [[اسلام]]، توحید و [[اخلاص]] در بین مردم است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۸۷.</ref> در کتاب [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرائع]] از امام صادق روایت شده که خدا نماز جماعت را برای این قرار داد تا کسانی که نماز می‌خوانند از کسانی که نماز نمی‌خوانند شناخته شوند و معلوم شود چه کسی اوقات نماز را حفظ و چه کسی آن را ضایع می‌کند. همچنین آمده است که اگر نماز جماعت نبود، کسی نمی‌توانست درباره دیگری شهادت به خیر دهد.<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۳۲۵.</ref> | ||
== فضیلت== | == فضیلت== | ||
ثواب و فضیلت‌های زیادی برای نماز جماعت بیان شده است. از پیامبر اکرم نقل شده که تعداد حاضران در نماز جماعت هر چه بیشتر باشد، نزد [[خدا]] محبوب‌تر<ref>ابن حنبل، مسند، دار الصادر، ج۵، ص۱۴۰.</ref> و پاداش آن بیشتر است: اگر مأموم یک نفر باشد فضیلت نماز ۱۵۰ برابر و اگر دو نفر باشند ۶۰۰ برابر است و چنانچه از نُه نفر فزونتر شوند، پاداش آن را جز خدا نمی‌داند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۱۵.</ref> | ثواب و فضیلت‌های زیادی برای نماز جماعت بیان شده است. از پیامبر اکرم نقل شده که تعداد حاضران در نماز جماعت هر چه بیشتر باشد، نزد [[خدا]] محبوب‌تر<ref>ابن حنبل، مسند، دار الصادر، ج۵، ص۱۴۰.</ref> و پاداش آن بیشتر است: اگر مأموم یک نفر باشد فضیلت نماز ۱۵۰ برابر و اگر دو نفر باشند ۶۰۰ برابر است و چنانچه از نُه نفر فزونتر شوند، پاداش آن را جز خدا نمی‌داند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۱۵.</ref> | ||
همچنین در روایات آمده است که یک نماز جماعت از ۲۵ نماز در غیر جماعت برتر است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۳.</ref> و ثواب یک نماز جماعت، برتر از چهل سال نماز فُرادا در خانه دانسته شده<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۶.</ref> و فضیلت نماز جماعت به [[ | همچنین در روایات آمده است که یک نماز جماعت از ۲۵ نماز در غیر جماعت برتر است<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶۵؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۷۳.</ref> و ثواب یک نماز جماعت، برتر از چهل سال نماز فُرادا در خانه دانسته شده<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۶.</ref> و فضیلت نماز جماعت به [[امام جماعت|امامت]] عالِم، مانند فضیلت نماز به امامت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] است.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۸، ص۱۱۹.</ref> | ||
== آثار== | == آثار== | ||
بنابر روایات، نماز جماعت سبب دوری از نفاق،<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۹.</ref> آمرزش [[گناهان]]،<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۳۷.</ref> [[استجابت دعا]]،<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۸، ص۴.</ref> آسان شدن تحمل سختی‌های [[قیامت]]، ورود به [[بهشت]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۷۲.</ref> و جلب خشنودی [[خدا]] و [[فرشته|ملائکه]]<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۳۷.</ref> می‌شود. همچنین کسی که در نماز جماعت شرکت می‌کند، می‌تواند دیگران را [[شفاعت]] کند.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۹.</ref> | بنابر روایات، نماز جماعت سبب دوری از نفاق،<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۹.</ref> آمرزش [[گناه|گناهان]]،<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۳۷.</ref> [[استجابت دعا]]،<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۸، ص۴.</ref> آسان شدن تحمل سختی‌های [[قیامت]]، ورود به [[بهشت]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۷۲.</ref> و جلب خشنودی [[خدا]] و [[فرشته|ملائکه]]<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۳۷.</ref> می‌شود. همچنین کسی که در نماز جماعت شرکت می‌کند، می‌تواند دیگران را [[شفاعت]] کند.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۴۴۹.</ref> | ||
از پیامبر اکرم نقل شده که هر گامی که نمازگزار به سوی مسجد بردرد، هزار حسنه برایش نوشته می‌شود، ۷۰ هزار درجه دریافت می‌کند و اگر در این حال از دنیا برود، خدا ۷۰ هزار [[فرشته]] را مأمور می‌کند تا در [[قبر]] او را [[زیارت]] کنند و در تنهایی قبر مونس او باشند تا زمانی که از قبرش برانگیخته شود.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۴۳۴.</ref> | از پیامبر اکرم نقل شده که هر گامی که نمازگزار به سوی مسجد بردرد، هزار حسنه برایش نوشته می‌شود، ۷۰ هزار درجه دریافت می‌کند و اگر در این حال از دنیا برود، خدا ۷۰ هزار [[فرشته]] را مأمور می‌کند تا در [[قبر]] او را [[زیارت]] کنند و در تنهایی قبر مونس او باشند تا زمانی که از قبرش برانگیخته شود.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۵، ص۴۳۴.</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
فقیهان شیعه، شرکت در نماز جماعت را مستحب مؤکد می‌دانند<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> خواندن نمازهای [[نماز صبح|صبح]]، [[نماز مغرب|مغرب]] و [[نماز عشاء|عشا]] به جماعت تأکید بیشتری شده است.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۱.</ref> همچنین شرکت در نماز جماعت برای همسایه [[مسجد]] نیز تأکید بیشتری دارد.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۱.</ref> و شرط صحت [[نماز جمعه]] این است که به جماعت خوانده شود.<ref>موصلی، الاختیار لتعلیل المختار، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۸۳؛ بهوتی حنبلی، کشاف القناع، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۲-۵۵۳؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۳.</ref> | فقیهان شیعه، شرکت در نماز جماعت را مستحب مؤکد می‌دانند<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۱۱ـ۱۲؛ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> خواندن نمازهای [[نماز صبح|صبح]]، [[نماز مغرب|مغرب]] و [[نماز عشاء|عشا]] به جماعت تأکید بیشتری شده است.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۱.</ref> همچنین شرکت در نماز جماعت برای همسایه [[مسجد]] نیز تأکید بیشتری دارد.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۱.</ref> و شرط صحت [[نماز جمعه]] این است که به جماعت خوانده شود.<ref>موصلی، الاختیار لتعلیل المختار، ۱۹۸۴م، ج۱، ص۸۳؛ بهوتی حنبلی، کشاف القناع، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۲-۵۵۳؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۳.</ref> | ||
[[حنبلی|حنبلیان]] و برخی از [[حنفی|حنفیان]] از اهل سنت، نماز جماعت را [[واجب عینی]] دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۶۴-۵۶۶.</ref> از نظر گروهی از [[شافعی|شافعیان]]، نماز جماعت برای مردان در غیر حال سفر، [[واجب کفایی]] است.<ref>خطیب شربینی، مغنی المحتاج، دار الفکر، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰.</ref> | [[حنبلی|حنبلیان]] و برخی از [[حنفی|حنفیان]] از اهل سنت، نماز جماعت را [[واجب عینی]] دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، جامع الاصول، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۵۶۴-۵۶۶.</ref> از نظر گروهی از [[محمد بن ادریس شافعی|شافعیان]]، نماز جماعت برای مردان در غیر حال سفر، [[واجب کفایی]] است.<ref>خطیب شربینی، مغنی المحتاج، دار الفکر، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۰.</ref> | ||
===به جماعت خواندن نمازهای مستحب=== | ===به جماعت خواندن نمازهای مستحب=== | ||
از نظر فقیهان شیعه، به جماعت خواندن نمازهای مستحب به جز [[نماز باران]]، جایز نیست.<ref>محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۱۵.</ref> با این حال به نظر برخی از فقهای شیعه، خواندن [[نماز عیدین]] در [[غیبت امام | از نظر فقیهان شیعه، به جماعت خواندن نمازهای مستحب به جز [[استسقاء|نماز باران]]، جایز نیست.<ref>محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۱۵.</ref> با این حال به نظر برخی از فقهای شیعه، خواندن [[نماز عید|نماز عیدین]] در [[غیبت امام مهدی(عج)|عصر غیبت]] مستحب است.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۶۵؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.</ref> بنابر نظر مشهور فقیهان شیعه، نماز عیدین را چه در صورت وجوب و چه در صورت استحباب باید به جماعت خواند.<ref>شیخ صدوق، المقنع، ۱۴۱۵ق، ص۱۴۹؛ نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶.</ref> [[یوسف بن احمد بحرانی|صاحب حدائق]] به برخی از فقیهان شیعه همچون [[ابوالصلاح حلبی|ابوصلاح حلبی]] و [[شهید اول]] نسبت داده که به جماعت خواندن نماز غدیر را جایز می‌دانسته‌اند، بحرانی خود به جماعت خواندن این نماز را حرام دانسته است.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۱۱، ص۸۷.</ref> در مقابل، بیشتر فقیهان اهل سنت، به جماعت خواندنِ تمامی [[نمازهای مستحب]] مانند [[نماز تراویح]] را مجاز می‌دانند.<ref>جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۷۰ـ۳۷۱.</ref> مالکیان و حنفیان، به جماعت خواندن برخی [[نافله‌های روزانه|نوافل]] در غیر نمازهای مستحبیِ [[رمضان|ماه رمضان]] و نیز [[نماز آیات]] را مکروه دانسته‌اند.<ref>جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعة، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref> از نظر فقیهان شیعه به جماعت خواندن نماز تراویح [[بدعت]] است.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۲۸.</ref> | ||
===شرایط امام جماعت=== | ===شرایط امام جماعت=== | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
'''اقتدا به اهل سنت''' | '''اقتدا به اهل سنت''' | ||
یکی از شرایط امام جماعت، مؤمن بودن، به معنای شیعه دوازده امامی است؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۲۷۳-۲۷۵.</ref> از این رو فقیهان شیعه اقتدای مأموم شیعه به امام جماعت اهل سنت را با اتکا به روایاتی<ref>نوری، مستدرک الوسایل، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۳۰۹، ج۸، ص۳۱۲.</ref> صحیح ندانسته‌‌اند؛<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۹؛ محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> اما درباره اقتدا به اهل سنت در شرایط خاص، مثلا از باب [[تقیه]]، اختلاف‌نظر وجود دارد؛ [[امام خمینی]] و برخی دیگر، اقتدا به اهل سنت را بدون اشکال دانسته‌اند،<ref>امام خمینی، الرسائل العشریه، ۱۳۸۷ش، ص۶۳-۶۴.</ref> و برخی دیگر، تکرار نماز، یا عدم اقتدا و قرائت حمد و سوره را شرط دانسته‌اند.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۵۳-۵۴.</ref> این اختلاف ناشی از تعارض روایات در شرایط ثانوی دانسته شده است.<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_51419.html کمالی اردکانی، «بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین»،]</ref> | یکی از شرایط امام جماعت، مؤمن بودن، به معنای شیعه دوازده امامی است؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۲۷۳-۲۷۵.</ref> از این رو فقیهان شیعه اقتدای مأموم شیعه به امام جماعت اهل سنت را با اتکا به روایاتی<ref>نوری، مستدرک الوسایل، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۳۰۹، ج۸، ص۳۱۲.</ref> صحیح ندانسته‌‌اند؛<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۹؛ محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۳۲.</ref> اما درباره اقتدا به اهل سنت در شرایط خاص، مثلا از باب [[تقیه]]، اختلاف‌نظر وجود دارد؛ [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و برخی دیگر، اقتدا به اهل سنت را بدون اشکال دانسته‌اند،<ref>امام خمینی، الرسائل العشریه، ۱۳۸۷ش، ص۶۳-۶۴.</ref> و برخی دیگر، تکرار نماز، یا عدم اقتدا و قرائت حمد و سوره را شرط دانسته‌اند.<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۵۳-۵۴.</ref> این اختلاف ناشی از تعارض روایات در شرایط ثانوی دانسته شده است.<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_51419.html کمالی اردکانی، «بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین»،]</ref> | ||
=== حضور زنان در نماز جماعت=== | === حضور زنان در نماز جماعت=== | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
* جایگاه امام جماعت نباید از جایگاه نمازگزاران بلندتر باشد.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۸۸؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۷۷.</ref> از این رو معمولاً در [[مسجد|مساجد]]، سطح [[محراب]] گودتر ساخته می‌شود.<ref>[http://hajj.ir/fa/39034 «گودی محراب نماز به خاطر چیست؟»]، وبگاه حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref> | * جایگاه امام جماعت نباید از جایگاه نمازگزاران بلندتر باشد.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۸۸؛ یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۷۷.</ref> از این رو معمولاً در [[مسجد|مساجد]]، سطح [[محراب]] گودتر ساخته می‌شود.<ref>[http://hajj.ir/fa/39034 «گودی محراب نماز به خاطر چیست؟»]، وبگاه حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.</ref> | ||
* بین امام و مأموم و همچنین بین صف‌ها نباید چیزی مانند پرده یا دیوار مانع باشد. با این حال نصب پرده بین صف مردان و زنان استثنا شده است.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۷۷.</ref> | * بین امام و مأموم و همچنین بین صف‌ها نباید چیزی مانند پرده یا دیوار مانع باشد. با این حال نصب پرده بین صف مردان و زنان استثنا شده است.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۷۷.</ref> | ||
* [[امام راتب]] در [[امامت جماعت]] بر دیگران اولویت دارد.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۱۱، ص۱۹۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۴۸.</ref> | * [[امام راتب]] در [[امام جماعت|امامت جماعت]] بر دیگران اولویت دارد.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره، ۱۴۰۵ق، ج۱۱، ص۱۹۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۴۸.</ref> | ||
* زن در صورتی می‌تواند امام جماعت باشد که مأمومین فقط زن باشند.<ref>ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۸۱.</ref> | * زن در صورتی می‌تواند امام جماعت باشد که مأمومین فقط زن باشند.<ref>ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۸۱.</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
* مراعات حال ضعیف‌ترین مأمومین و نیز طولانی نکردن نماز به وسیله امام جماعت مگر در صورتی که بداند تمام مأمومین طولانی شدن نماز را دوست دارند.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۴.</ref> | * مراعات حال ضعیف‌ترین مأمومین و نیز طولانی نکردن نماز به وسیله امام جماعت مگر در صورتی که بداند تمام مأمومین طولانی شدن نماز را دوست دارند.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۴.</ref> | ||
* برخاستن مأمومین هنگام شنیدن قد قامت الصلاة.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۴.</ref> | * برخاستن مأمومین هنگام شنیدن قد قامت الصلاة.<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۴.</ref> | ||
* گفتن «الحمدلله رب العالمین» به وسیله مأموم پس از اتمام [[سوره حمد]].<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۴.</ref> | * گفتن «الحمدلله رب العالمین» به وسیله مأموم پس از اتمام [[سوره فاتحه|سوره حمد]].<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۴.</ref> | ||
همچنین برخی از مکروهات نماز جماعت عبارتند از: ایستادن مأموم در یک صف به تنهایی با امکان ایستادن در دیگر صفوف، نماز نافله خواندن پس از قد قامت الصلوة و اقتدای حاضر به مسافر و بالعکس در نمازهای چهار رکعتی،<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۵.</ref> و نیز بلند گفتن ذکرهای نماز توسط مأموم به اندازه‌ای که امام جماعت بشنود.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، ص۲۲۹، مساله۱۴۸۹.</ref>سخن گفتن پس از شنیدن «قد قامت الصلاه» از سوی موذن.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، الناشر | همچنین برخی از مکروهات نماز جماعت عبارتند از: ایستادن مأموم در یک صف به تنهایی با امکان ایستادن در دیگر صفوف، نماز نافله خواندن پس از قد قامت الصلوة و اقتدای حاضر به مسافر و بالعکس در نمازهای چهار رکعتی،<ref>یزدی طباطبایی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۸۰۵.</ref> و نیز بلند گفتن ذکرهای نماز توسط مأموم به اندازه‌ای که امام جماعت بشنود.<ref>امام خمینی، توضیح المسائل، ص۲۲۹، مساله۱۴۸۹.</ref>سخن گفتن پس از شنیدن «قد قامت الصلاه» از سوی موذن.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، الناشر | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
== تک‌نگاری== | == تک‌نگاری== | ||
فقیهان، در کتاب الصلوة آثار فقهی خود، درباره نماز جماعت و احکام آن نیز سخن گفته‌اند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> همچنین درباره نماز جماعت، کتاب‌هایی به صورت مستقل نوشته شده است؛ برخی از آنها عبارتند از: | فقیهان، در کتاب الصلوة آثار فقهی خود، درباره نماز جماعت و احکام آن نیز سخن گفته‌اند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۷.</ref> همچنین درباره نماز جماعت، کتاب‌هایی به صورت مستقل نوشته شده است؛ برخی از آنها عبارتند از: | ||
*رساله صلاة الجماعة، به زبان عربی، اثر [[محمدحسین کمپانی]] (۱۲۹۶-۱۳۶۱ق)، فقیه شیعه قرن چهاردهم قمری است. در این رساله احكام نماز جماعت، موارد وجوب، استحباب و حرمت آن بررسی شده است. مؤسسه نشر اسلامی قم در سال ۱۴۰۹ق این رساله را در کتابی با عنوان بحوث فی الفقه و هی بحوث فی صلاة الجماعه و المسافر و الاجاره منتشر کرده است.<ref>اصفهانی، بحوث فی الفقه، ۱۴۰۹ق.</ref> | *رساله صلاة الجماعة، به زبان عربی، اثر [[محمدحسین غروی اصفهانی|محمدحسین کمپانی]] (۱۲۹۶-۱۳۶۱ق)، فقیه شیعه قرن چهاردهم قمری است. در این رساله احكام نماز جماعت، موارد وجوب، استحباب و حرمت آن بررسی شده است. مؤسسه نشر اسلامی قم در سال ۱۴۰۹ق این رساله را در کتابی با عنوان بحوث فی الفقه و هی بحوث فی صلاة الجماعه و المسافر و الاجاره منتشر کرده است.<ref>اصفهانی، بحوث فی الفقه، ۱۴۰۹ق.</ref> | ||
* کتاب نبذة حول صلاة الجماعه، برگرفته از مباحث [[سید حسین طباطبایی بروجردی |آیت الله بروجردی]] است که توسط سید محمدتقی شاهرخی خرم‌آبادی گردآوری شده و در انتشارات نصایح به چاپ رسیده است. در این کتاب به شرایط صحت نماز جماعت، اهمیت جماعت، احکام جماعت، شرایط امام جماعت و اقتدای به اهل سنت پرداخته شده است.<ref>[https://www.balagh.ir/content/318 «کتاب نبذة حول صلاة الجماعة کتاب نبذة حول صلاة الجماعة به زیور چاپ آراسته شد»]، سایت بلاغ.</ref> | * کتاب نبذة حول صلاة الجماعه، برگرفته از مباحث [[سید حسین طباطبایی بروجردی |آیت الله بروجردی]] است که توسط سید محمدتقی شاهرخی خرم‌آبادی گردآوری شده و در انتشارات نصایح به چاپ رسیده است. در این کتاب به شرایط صحت نماز جماعت، اهمیت جماعت، احکام جماعت، شرایط امام جماعت و اقتدای به اهل سنت پرداخته شده است.<ref>[https://www.balagh.ir/content/318 «کتاب نبذة حول صلاة الجماعة کتاب نبذة حول صلاة الجماعة به زیور چاپ آراسته شد»]، سایت بلاغ.</ref> | ||
* نماز جماعت و برکات آن، نوشته محمداسماعیل نوری به زبان فارسی که مطالبی درباره نماز جماعت در قرآن، آثار و برکات نماز جماعت، مذموم بودن ترک نماز جماعت، شرایط نماز جماعت و احکام نماز جماعت دارد. انتشارات بوستان کتاب، چاپ چهارم آن را منتشر کرده است.<ref>[https://www.farsnews.com/news/13950413000437 «کتاب نماز جماعت و برکات آن به چاپ چهارم رسید»]، خبرگزاری فارس.</ref> | * نماز جماعت و برکات آن، نوشته محمداسماعیل نوری به زبان فارسی که مطالبی درباره نماز جماعت در قرآن، آثار و برکات نماز جماعت، مذموم بودن ترک نماز جماعت، شرایط نماز جماعت و احکام نماز جماعت دارد. انتشارات بوستان کتاب، چاپ چهارم آن را منتشر کرده است.<ref>[https://www.farsnews.com/news/13950413000437 «کتاب نماز جماعت و برکات آن به چاپ چهارم رسید»]، خبرگزاری فارس.</ref> | ||