بین‌الحرمین: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده: بین الحرمین.jpg|300px|| بندانگشتی|350px| نمایی از بین‌الحرمین پس از سقوط حکومت [[صدام]]]]

در گذشته بین الحرمین به‌صورت فضای آزاد میان دو حرم نبود، بلکه حد فاصل حرمین، منازل مسکونی و تجاری قرار داشت، در دوره [[صدام]]، اماکن مسکونی و بناهای این محدوده با انگیزه توسعه اطراف حرمین تخریب شد و فضای کنونی بین‌الحرمین به‌وجود آمد. پس از سقوط صدام، توسعه بین‌الحرمین به‌عنوان یکی از طرح‌های مهم [[ستاد بازسازی عتبات عالیات]] [[ایران]] و [[عراق]] مورد بررسی قرار گرفته و اجرایی شد.

رجوع به کتب تاریخی، زندگی‌نامه‌ها و حتی دانشنامه‌ها و اشعار قدیمی آیینی، نشان می‌دهد که تا پیش از تخریب خانه‌های میان حرمین، نام بین الحرمین مرسوم نبوده است. تنها نامی که از بین الحرمین دیده می‌شود، بازار بین الحرمین تهران است که در زمان قاجار ساخته شده و میان دو [[مسجد شاه تهران|مسجد شاه]] و جامع تهران است. این اصطلاح، پس از ساخت بین الحرمین در [[کربلا]] وارد [[ادبیات عاشورایی]] و آیینی شد.

در روایات به مکه و مدینه حرم اطلاق شده و از این دو به عنوان حرمین یاد شده است. <ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۶۵.</ref> اصطلاح بین الحرمین در منابع قدیمی روایی  وجود دارد و منظور فاصله میان [[مکه]] و [[مدینه]] است و برایش آثار و احکامی ذکر شده است؛ به عنوان نمونه  [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در روایتی فرمود هر کس در  بین الحرمین بمیرد روز قیامت( از عذاب) در امان است. <ref>البرقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۷۰.

</ref> و مانند حکم به [[مکروه|کراهت]] خواندن [[نماز]]  در مکان‌هایی از بین الحرمین  مانند  [[بیداء|ذات الجیش]] <ref>نراقی، مستند الشیعه، الناشر

مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۴، ص۴۳۴.</ref> و نیز وقوع حوادثی را به عنوان [[علائم ظهور|نشانه‌های پیش از ظهور]] در بین الحرمین در برخی روایات پیشگویی کرده‌اند. <ref>شیخ طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۴۴۸.

</ref> در سالیان اخیر [[شیعه|شیعیان]]، به ویژه ایرانیان، منطقه میان حرم مطهر پیامبر (ص) در مسجدالنبی و حرم امامان شیعه، در بقیع را «بین الحرمین» می‌نامند.{{مدرک}} این اصطلاح نیز در مواردی که فاصله ای میان دو حرم(خواه از حرم‌های امامان معصوم یا امام زاده‌ها ) وجود داشته باشد بکار می‌رود مانند حد فاصل میان حرم [[احمد بن موسی بن جعفر|احمد بن موسی]] و [[حسین بن موسی بن جعفر|سید علاء الدین حسین]] در [[شیراز]] <ref>https://civilica.com/doc/1172174/</ref> و حد فاصل رواق بین حرم امامزاده حمزه  و [[حرم عبدالعظیم حسنی]] که به رواق بین الحرمین نامگذاری شده است.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/07/28/2372197/</ref>

پیش از ساخت بین الحرمین، حد فاصل دو حرم، محله‌ای مانند دیگر محلات [[کربلا]] بوده و بافتی قدیمی دارای کوچه‌پس‌کوچه‌های باریک و پیچ‌درپیچ و خانه‌ها و مغازه‌های مردم بوده است. [[سید محسن حکیم]] در این اندیشه بود که دو حرم را توسعه داده و به هم متصل کند؛ اما تملک خانه‌ها و مغازه‌ها هم هزینه هنگفتی داشت و هم رضایت مالکان سخت و دور از دسترس بود. همچنین در این میان، مدارس و مساجدی بود که این مسأله را دشوارتر می‌کرد.

[[صدام]] در [[محرم]] ۱۴۰۵ق - ۱۹۸۴م با حضور در [[کربلا]] اعلام می‌کند که ده‌ها میلیون دینار برای توسعه حرمین و نیز اتصالشان با میدان واحدی اختصاص خواهد داد. در این طرح اراضی و محلات اطراف حرم تملک شد. مبلغ یک میلیون دینار عراقی – معادل ۱۰ میلیون دلار- برای توسعه حرمین و احداث بین الحرمین به استاندار کربلا داده شد.<ref>دائرة المعارف الحسینیة، تاریخ المراقد الحسین و اهل بیته و انصاره، الجزء الثالث، ص۱۲۵-۱۲۶.</ref>

پس از دو سال، در [[۳ جمادی‌الثانی]] [[سال ۱۴۰۷ هجری قمری|۱۴۰۷ق]] ([[۱۳ بهمن]] [[سال ۱۳۶۵ هجری شمسی|۱۳۶۵ش]]) بین الحرمین به‌همراه دیگر طرح‌های توسعه حرمین مانند تجدید طلاکاری گنبد [[حرم امام حسین]] افتتاح شد.<ref>کرباسی، دائرة المعارف الحسینیة، تاریخ المراقد الحسین و اهل بیته و انصاره، المرکز الحسینی للدراسات، ج۳، ص۱۵۵؛ «[https://www.bahesab.ir/time/conversion/ تبدیل تاریخ از قمری به شمسی]»، سایت باحساب.</ref> در طرح توسعه حرمین، خانه‌ها، بازار و مغازه‌ها به عرض ۴۰ متر از بین رفت. در این میان برخی آثار تاریخی و مدارس علمیه و مساجد قدیمی و همچنین برخی از مقبره بزرگان نیز تخریب شد.<ref>دائرة المعارف الحسینیة، تاریخ المراقد الحسین و اهل بیته و انصاره، الجزء الثالث، پاورقی، ص۱۳۵.</ref>

در دو طرف بین الحرمین، ساختمان‎هایی تجاری ساخته شد. این ساختمان‎ها تا سال ۱۹۹۱م وجود داشت. به دنبال [[انتفاضه شعبانیه]] ساختمان‎های تجاری اطراف بین الحرمین بر اثر درگیری میان انقلابیون و ارتش بعثی مورد اصابت قرار گرفت. پس از تسلط مجدد [[صدام]] بر این منطقه، ساختمان‎های اطراف بین الحرمین به‌طور کامل تخریب شده و فضای بین الحرمین گسترده‎تر شد. در ۱۴۱۵ق /۱۹۹۴م درختکاری بین الحرمین به همت شیعیان بغداد انجام شد.<ref>دائرة المعارف الحسینیة، تاریخ المراقد الحسین و اهل بیته و انصاره، الجزء الثالث، ص۲۱۰.</ref>

قیام شیعیان در انتفاضه ۱۹۹۱م و حمله ارتش بعثی به [[کربلا]]، صدمات بسیاری به حرمین کربلا وارد ساخت. اگرچه سال‎های بعد، حکومت [[صدام]] در پی بازسازی برآمد، اما تا دوره پس از سرنگونی صدام، آثار حمله به حرمین کربلا همچنان باقی بود.

پس از سرنگونی رژیم [[صدام]] و همزمان با اجرای طرح‎های بازسازی [[عتبات عالیات]] در [[عراق]]، طرح بازسازی و توسعه [[حرم امام حسین(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)]] نیز در دستور کار قرار گرفت. در این میان فضای آزادی که میان دو حرم ایجاد شده بود طی عملیاتی عمرانی مورد استفاده زائران قرار گرفت. به دلیل موقعیت مناسب بین الحرمین به ویژه استفاده این محدوده در [[عزاداری امام حسین|عزاداری]] میلیونی زائران در [[اربعین حسینی]]، طرح توسعه بین الحرمین پایه‌ریزی و آغاز شد.

یکی دیگر از پروژه‎های بین الحرمین، پروژه سنگ‌فرش کردن بین الحرمین بود. عملیات سنگ‌فرش بین الحرمین با مرمر درجه یک ایتالیایی توسط وزارت بازسازی و مسکن [[عراق]] با مبلغی برابر با ۲۵ میلیارد و ۳۹۳ میلیون دینار عراقی و در مساحتی برابر با ۲۴۲۷۰ متر مربع در سال ۱۳۸۹ آغاز شده و در مرداد سال ۱۳۹۲ به پایان رسید.

این طرح شامل سنگ‌فرش بین الحرمین با مرمر، سایبان، توسعه تأسیسات زیربنائی و برقی، آب سردکن و کولر گازی، دوربین مداربسته و دستگاه‌های صوتی بوده است. سنگ به کار رفته در محوطه بین الحرمین نیز دقیقا همانند سنگِ به‌کار رفته در صحن مسجد الحرام است که ضخامت آن ۵ سانتی متر و دارای ویژگی خنک نگه داشتن محیط است.