سید مجتبی نواب صفوی: تفاوت میان نسخه‌ها

سید مجتبی نواب صفوی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۸

۳۲ بایت حذف‌شده ، ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - '{{یادداشت|' به '{{یاد|'

Image-reviewer، abusefilter، autopatrolled، botadmin، دیوان‌سالاران، eliminator، import، مدیران رابط کاربری، ipblock-exempt، movedable، oversight، patroller، reviewer، rollbacker، مدیران، translationadmin

۹٬۴۳۸

ویرایش

@@ خط ۵۶: / خط ۵۶: @@
 برخی نویسندگان فکر مبارزه با کسروی را در نواب، متاثر از علامه امینی و شیخ محمد آقا تهرانی می‌دانند.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۸.</ref><ref>منظورالاجداد، فدائیان اسلام، ص۱۹۱.</ref><ref>زارعی، تکبیر سرخ، ص۹۵.</ref>
 نواب با رسیدن به ایران، سخنرانی‌های عمومی بسیاری علیه کسروی در آبادان و تهران برپا کرد؛<ref>خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۲۶-۲۴.</ref> و در پی آن با حضور در تهران طی جلسات متعددی به مباحثه و مذاکره با کسروی پرداخت.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۹.</ref>در راستای همین اقدامات چند بار هم به منزل کسروی رفته و در جلسات علنی وی شرکت و در انظار عموم او را نقد می‎‌کند، که این رفتار با تهدیدی از جانب کسروی مواجه می‌شود. شرح یکی از این مذاکرات و مباحثات در روزنامه «دنیای اسلام» با عنوان «کسروی مباحث منطقی را با تهدید جواب می‌دهد» چاپ شده است.<ref>خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۲۶.</ref>{{سخ}}
-پس از این سلسله رویارویی‌ها و علاوه بر آن سودمند نبودن اقدامات علمی فراوان دیگر علمای وقت {{یادداشت|در این دوره کسانی مانند حاج سراج انصاری، به ردیه نویسی بر ضد کسرووی مشغول شدند، آیت الله سید نورالدین شیرازی نیز در این زمینه تلاش‌هایی داشت. سراج انصاری و شیخ قاسم اسلامی و شیخ مهدی شریعتمداری و جمعی دیگر از فضلاء و نویسندگان تهران نیز برای مبارزه با افکار کسروی و امثال او جمعیت مبارزه با بی‌دینی را تشکیل داده و اقدام به روشنگری علمی نمودند. «خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۲۶، همچنین: جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۹.»}}،نواب با اعتقاد به [[ارتداد]] کسروی، حذف فیزیکی وی را طراحی کرده و در پی اقدامی نافرجام با سلاحی که از پول اهدایی شیخ [[محمد حسن طالقانی|محمدحسن طالقانی]] از روحانیان وقت تهران، خریده بود، خود شخصاً به کشتن وی اقدام و در این برخورد حتی با کسروی گلاویز هم می‌‎شود. سرانجام نیز با تحریک و برنامه‌ریزی مجدد نواب، کشتن کسروی توسط دیگر اعضای فداییان اسلام به نتیجه رسید.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۹.</ref>
+پس از این سلسله رویارویی‌ها و علاوه بر آن سودمند نبودن اقدامات علمی فراوان دیگر علمای وقت {{یاد|در این دوره کسانی مانند حاج سراج انصاری، به ردیه نویسی بر ضد کسرووی مشغول شدند، آیت الله سید نورالدین شیرازی نیز در این زمینه تلاش‌هایی داشت. سراج انصاری و شیخ قاسم اسلامی و شیخ مهدی شریعتمداری و جمعی دیگر از فضلاء و نویسندگان تهران نیز برای مبارزه با افکار کسروی و امثال او جمعیت مبارزه با بی‌دینی را تشکیل داده و اقدام به روشنگری علمی نمودند. «خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۲۶، همچنین: جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۹.»}}،نواب با اعتقاد به [[ارتداد]] کسروی، حذف فیزیکی وی را طراحی کرده و در پی اقدامی نافرجام با سلاحی که از پول اهدایی شیخ [[محمد حسن طالقانی|محمدحسن طالقانی]] از روحانیان وقت تهران، خریده بود، خود شخصاً به کشتن وی اقدام و در این برخورد حتی با کسروی گلاویز هم می‌‎شود. سرانجام نیز با تحریک و برنامه‌ریزی مجدد نواب، کشتن کسروی توسط دیگر اعضای فداییان اسلام به نتیجه رسید.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۹.</ref>
 ===تشکیل جمعیت فدائیان اسلام===
 {{اصلی|جمعیت فدائیان اسلام}}
 [[پرونده:نشست فدائیان اسلام.JPG|200px|بندانگشتی|یکی از نشست‌های [[فدائیان اسلام]] با حضور سید عبدالحسین واحدی]]
 نواب صفوی پس از اقدام ناموفق خود برای کشتن کسروی زندانی شد ولی در پی حمایت مردم پس از یک هفته و با قید [[کفالت]] و به قرار دوازده تومان که از طرف فردی به نام اسکویی از بازرگانان‌ آن دوره تأمین شد،آزاد گردید.<ref>منظورالاجداد، فدائیان اسلام، ص۱۹۲.</ref>{{سخ}}
-این نخستین اقدام فدائیان اسلام بود در حالی که هنوز تشکیلات تعریف شده نداشتند و البته با حمایت بسیاری از نیروهای مذهبی شامل مردم و علما مواجه گردید. پس از همین رویداد نخستین اطلاعیه فدائیان توسط نواب و با ادبیاتی شدیدا انقلابی{{یادداشت|این اعلامیه با این جملات آغاز می‌‎شد:«هوالعزیز؛دین و انتقام؛ما زنده‌ایم و خدای منتقم، بیدار، خون‌های بیچارگان از سر انگشت خودخواهان شهوت‎ران که هر یک به نام و رنگی پشت پرده‌های سیاه و سنگرهای ظلم و خیانت و دزدی و جنایت خزیده‌اند، سالیان درازی است فرو می‌ریزد و گاه دست انتقام الهی هر یک از اینان را به جای خویش می‌سپارد و دگر یارانش عبرت نمی‌گیرند.» و با این عبارات موجودیت فدائیان را اعلام می‌کرد:«ای خائنین حقیقت پوش و حق کش وای رنگ بازان منافق، ما آزاده‌ایم و بیداریم، می‌دانیم و ایمان به خدا داریم و نمی‌ترسیم،...»:خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۳۲-۳۳.}}منتشر شد که با آن به صورت رسمی موجودیت خود را اعلام کردند.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۹-۲۲۰.</ref>
+این نخستین اقدام فدائیان اسلام بود در حالی که هنوز تشکیلات تعریف شده نداشتند و البته با حمایت بسیاری از نیروهای مذهبی شامل مردم و علما مواجه گردید. پس از همین رویداد نخستین اطلاعیه فدائیان توسط نواب و با ادبیاتی شدیدا انقلابی{{یاد|این اعلامیه با این جملات آغاز می‌‎شد:«هوالعزیز؛دین و انتقام؛ما زنده‌ایم و خدای منتقم، بیدار، خون‌های بیچارگان از سر انگشت خودخواهان شهوت‎ران که هر یک به نام و رنگی پشت پرده‌های سیاه و سنگرهای ظلم و خیانت و دزدی و جنایت خزیده‌اند، سالیان درازی است فرو می‌ریزد و گاه دست انتقام الهی هر یک از اینان را به جای خویش می‌سپارد و دگر یارانش عبرت نمی‌گیرند.» و با این عبارات موجودیت فدائیان را اعلام می‌کرد:«ای خائنین حقیقت پوش و حق کش وای رنگ بازان منافق، ما آزاده‌ایم و بیداریم، می‌دانیم و ایمان به خدا داریم و نمی‌ترسیم،...»:خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۳۲-۳۳.}}منتشر شد که با آن به صورت رسمی موجودیت خود را اعلام کردند.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۱۹-۲۲۰.</ref>
 ===حکم ارتداد؛ اجتهاد یا تقلید===
 از موارد قابل بحث درباره نواب صفوی، منشا اعتقاد وی به ارتداد کسروی است. در بازجویی‌هایی که از وی به عمل آمده نیز از او درباره این‎که این اعتقاد براساس اجتهاد شخصی بوده و یا تقلید از دیگر مراجع، سوال شده است.<ref>گلسرخی و دیگران، خاطرات مشترک، ص۳۵.</ref> [[مهدی عراقی]] یکی از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلابیون]] ایران این اعتقاد را نتیجه استفتاء نواب از حاج آقا حسین قمی و جواب او مبنی بر مرتد و واجب‌القتل بودن کسی مانند کسروی، می‌داند.<ref>ناگفته‌ها، مهدی عراقی، ص۲۲.</ref> بنابر نقلی که به نوعی تایید این نظریه است آیت الله قمی در جواب عده‌ای از نمایندگان دربار [[پهلوی]] که برای دیدار وی به [[نجف]] رفته بودند درباره اقدام به قتل کسروی می‌گوید: عمل آن‌ها (فدائیان اسلام) مانند نماز از ضروریات بوده و احتیاجی به فتوا نداشته زیرا کسی که به پیغمبر و ائمه اطهار جسارت و هتاکی کند قتلش [[واجب]] و خونش هدر است.<ref>خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۴۱.</ref>{{سخ}}
-با توجه به موارد مذکور محققین درباره این که قتل کسروی با اجازه برخی مراجع وقت بوده است تردیدی نداشته و این اجازه را از جانب علمایی چون [[علامه امینی]]<ref> منظورالاجداد، فدائیان اسلام، ص۱۹۱.</ref>،  [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[سید حسین طباطبایی قمی|حاج آقا حسین قمی]]، شیخ محمد تهرانی،{{یادداشت| در گزارشی از سید موسی خویی نوه [[آیت الله خویی]] آمده که شیخ محمد تهرانی( داماد خویی  و شوهر خاله سید موسی خویی و مؤسس  هیئت قائمیه و استاد نواب صفوی )  به صورت شفاهی اجازه [[ترور]] کسروی  را از آقای خویی برای نواب گرفته بود. https://mobahesat.ir/8156 }} [[سید ابوالقاسم کاشانی]]، و حتی [[سید محمد بهبهانی]] ثابت می‌‎دانند.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۲۱.</ref>{{سخ}}
+با توجه به موارد مذکور محققین درباره این که قتل کسروی با اجازه برخی مراجع وقت بوده است تردیدی نداشته و این اجازه را از جانب علمایی چون [[علامه امینی]]<ref> منظورالاجداد، فدائیان اسلام، ص۱۹۱.</ref>،  [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[سید حسین طباطبایی قمی|حاج آقا حسین قمی]]، شیخ محمد تهرانی،{{یاد| در گزارشی از سید موسی خویی نوه [[آیت الله خویی]] آمده که شیخ محمد تهرانی( داماد خویی  و شوهر خاله سید موسی خویی و مؤسس  هیئت قائمیه و استاد نواب صفوی )  به صورت شفاهی اجازه [[ترور]] کسروی  را از آقای خویی برای نواب گرفته بود. https://mobahesat.ir/8156 }} [[سید ابوالقاسم کاشانی]]، و حتی [[سید محمد بهبهانی]] ثابت می‌‎دانند.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۲۱.</ref>{{سخ}}
 بنابر اسناد تاریخی موجود نواب صفوی خود در بازجویی‌هایش و در جواب این سوال که «شما روی چه عنوانی، و‌ به‌ اجازهء‌ کدام [[مجتهد]] این کارها را کرده‌اید؟ می‌گوید: اجازه مجتهد نمی‌خواهد، زیرا‌ ما‌ [[جهاد]] که نمی‌کنیم. اینها مهاجم هستند، و اگر کسی به‌ اسلام و ناموس مسلمین مهاجم بود، بر‌ هر‌ مسلمانی،واجب است دفاع کند. و چون‌ ما‌ قدرت داریم‌ و می‌توانیم، دفاع‌ می‌کنیم.»<ref> گلسرخی و دیگران، خاطرات مشترک، ص۳۵.</ref>
@@ خط ۷۲: / خط ۷۲: @@
 [[پرونده:خلیل طهماسبی (عامل قتل رزم‌آرا)،عبدالحسین واحدی(نفر دوم فدائیان) و نواب صفوی.jpg|200px|بندانگشتی|از راست: خلیل طهماسبی (عامل قتل رزم‌آرا)،عبدالحسین واحدی(نفر دوم فدائیان) و نواب صفوی.]]
 در سال‌های پرتنش دهه سی شمسی، مبارزات مشترک مذهبیون به رهبری [[سید ابوالقاسم کاشانی]] و ملی گراها به رهبری [[محمد مصدق|مصدق]] علیه حکومت پهلوی به اوج خود رسیده بود که ملی شدن صنعت نفت یکی از اهداف این مبارزات و رزم آرا نخست وزیر وقت مهم‌ترین مانع جهت تحقق آن به شمار می‎رفت.<ref>ر.ک جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۲۸-۲۲۳.</ref>{{سخ}}
-بنابر روایت برخی نزدیکان به جمعیت فدائیان اسلام، در آن روزها نواب صفوی با برخی از سران جبهه ملی از جمله دکتر فاطمی، حسین مکی و حائری زاده {{یادداشت|در این جلسه حائری زاده می‌گوید: که من به نمایندگی از سوی آقای دکتر مصدق هم آمده‌ام}} و چند نفر دیگر ملاقاتی ترتیب داده و از آنان درباره اجرای احکام اسلام در صورت به قدرت رسیدن جبهه ملی عهد می‎‌گیرد. با قبول این پیمان از جانب نمایندگان ملّیون، نواب نیز قول حذف فیزیکی رزم آرا به عنوان مانع اصلی ملی شدن صنعت نفت و اداره حکومت بر اساس موازین اسلام را به آنان می‌دهد.<ref>کرباسچیان، داستان یک عهد شکنی، ص۱۹؛ همچنین با کمی تفاوت در خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه،ص۹۳.</ref>{{سخ}}
+بنابر روایت برخی نزدیکان به جمعیت فدائیان اسلام، در آن روزها نواب صفوی با برخی از سران جبهه ملی از جمله دکتر فاطمی، حسین مکی و حائری زاده {{یاد|در این جلسه حائری زاده می‌گوید: که من به نمایندگی از سوی آقای دکتر مصدق هم آمده‌ام}} و چند نفر دیگر ملاقاتی ترتیب داده و از آنان درباره اجرای احکام اسلام در صورت به قدرت رسیدن جبهه ملی عهد می‎‌گیرد. با قبول این پیمان از جانب نمایندگان ملّیون، نواب نیز قول حذف فیزیکی رزم آرا به عنوان مانع اصلی ملی شدن صنعت نفت و اداره حکومت بر اساس موازین اسلام را به آنان می‌دهد.<ref>کرباسچیان، داستان یک عهد شکنی، ص۱۹؛ همچنین با کمی تفاوت در خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه،ص۹۳.</ref>{{سخ}}
 با آغاز دوران نخست‌وزیری مصدق، اختلافات وی با نواب شروع شد، دستگیری‌های متعدد اعضای فدائیان اسلام از جانب دولت ملی، اعتراض‌های نواب به این بازداشت‌ها<ref>خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۱۱۱-۱۱۸</ref><ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران،ص ۲۲۸.</ref>، همچنین صدور بیانیه‌هایی از جانب نواب که در آن خواستار اداره کشور توسط پیشوای مسلمین شده بود به این اختلافات دامن زد،<ref>واسعی، دکتر مصدق از پس ابرهای تیره، ص۱۱.</ref> در نتیجه آن نواب در [[۱۳ خرداد]] ۱۳۳۰ شمسی دستگیر و به زندان قصر منتقل شد.<ref>خسروشاهی، فدائیان اسلام: تاریخ، عملکرد، اندیشه، ص۱۱۱-۱۱۸</ref>. نواب صفوی به مدت بیست ماه از بیست و هشت ماه دولت مصدق را در زندان بود و تنها زندانی سیاسی این دوره است.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۳۰.</ref>{{سخ}}
 علت این محکومیت در دادگاه حمله نواب به یک مغازه مشروب فروشی در ساری مربوط به دوسال قبل از دستگیری اعلام شد. در‌ پی این واقعه پنجاه و یک تن از فدائیان پس از ورود به زندان برای ملاقات با نواب خارج نشده و در آن‌جا برای آزادی رهبرشان متحصن شدند؛ این تحصن توسط نظامیان وقت به پایان رسید.<ref>[http://iscq.ir/?part=news&inc=news&id=259 «گفت‌وگوی منتشر نشده با آیت‌الله لواسانی: [[محمد مصدق|مصدق]] نواب را به جرم نهی از منکر، 20 ماه به زندان انداخت!‏»]، مركز بررسی‌هاى اسلامى.</ref> و این کشمکش‌ها به اختلاف میان فدائیان و سید ابوالقاسم کاشانی نیز منجر شد.<ref>جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی و سیاسی ایران، ص۲۳۰.</ref>