دیه انسان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[قرآن]] در آیه ۹۲ [[سوره نساء]]  مسئله دیه را متذکر شده است، این آیه به [[آیه دیه]] مشهور است. «[[مومن]] حق ندارد مومنى را جز از روى [[خطا]] به قتل برساند و اگر به خطا كشت، بايد [[برده مومن|برده مومنى]] را آزاد كند و [[خون‌‌بها|خون‌بهاى]] او را به خانواده‌اش بپردازد، مگر اينكه خانواده مقتول خون بها را ببخشد اگر فرد كشته شده از خاندان دشمنان شماست؛ ولى مومن است، تنها [[کفاره]] آزاد كردن [[برده مومن]] كفايت مى كند و اگر از خاندان كفارى است كه با مسلمانان هم پيمانند، بايد علاوه بر آزاد كردن برده مومن، خون بهاى او را نيز به بازماندگانش بپردازد و اگر برده‌اى نيابد، بايد دو ماه پى در پى [[روزه]] بگيرد اين [[توبه]] الهى است كه خدا دانا و حكيم است».{{یادداشت|وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاَّ خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ إِلاَّ أَنْ یصَّدَّقُوا فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَینَکُمْ وَ بَینَهُمْ مِیثاقٌ فَدِیةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ یجِدْ فَصِیامُ شَهْرَینِ مُتَتابِعَینِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ وَ کانَ اللَّهُ عَلِیماً حَکِیما.}}

از بین بردن جنین انسان نیز دیه دارد که نسبت به حالات و تکاملات جسمی آن متفاوت است{{یادداشت|

بنابر یک قاعده کلی در [[فقه|فقه اسلامی]] اعضای اصلی بدن انسان مانند: زبان که یکی هستند دیه کامل دارند و اعضای جفت مانند دو گوش‌ و دو چشم‌، اگر هر دو آسیب ببینند دیه کامل و آسیب دیدگی یکی از آن‌ها موجب نصف دیه‌ کامل می‌شود.<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۷۵۴.</ref> فقط در میزان دیه بیضه‌ها و لب‌هااختلاف است.{{یادداشت|بنابر نظر برخی از فقها به بیضه چپ و لب پایین، دو سوم دیه کامل تعلق می‌گیرد و آسیب به بیضه راست و لب بالا مشمول یک‌سوم دیه می‌شود.}}<ref>شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۷۵۵؛ هاشمی‌شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۶۷۴.</ref>

[[قانون مجازات اسلامی]] جدید در [[جمهوری اسلامی ایران]] که در [[سال ۱۳۹۲ شمسی|۱۳۹۲ش]] بازنویسی گردید در مواد مختلفی برای حل مشکل عدم تساوی [[دیه زن]] و مرد و عوارض جانبی آن تمهیداتی اندیشیده شد.<ref>عباسی، «نقد و بررسی نابرابری دیه زن و مرد در نظام حقوقی جمهموری اسلامی ایران»، ۱۳۹۶ش، ص۸۹.</ref> پرداخت مابه‌التفاوت دیه زنان نسبت به دیه کامل از صندوق تامین خسارات بدنی {{یادداشت|درکلیه جنایاتی که مجنی‌علیه مرد نیست، معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد از صندوق تأمین خسارت‌های بدنی پرداخت می‌شود. تبصره ماده۵۵۱ قانون مجازات اسلامی مصوت ۱۳۹۲ش.}}و نیز استفاده از [[بیت‌المال]] برای پرداخت تفاوت دیه جهت اجرای [[قصاص نفس]] قتل زنان در برخی شرایط{{یادداشت|مطابق ماده۴۲۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲:در مواردی که جنایت، نظم و امنیت عمومی را بر هم زند یا احساسات عمومی را جریحه‌دار کند و مصلحت در اجرای قصاص باشد لکن خواهان قصاص تمکن از پرداخت فاضل دیه یا سهم دیگر صاحبان حق قصاص را نداشته باشد، با درخواست دادستان و تأیید رئیس قوه قضائیه، مقدار مذکور از بیت المال پرداخت می‌شود.}}، از جمله این راهکارها است.<ref>عباسی، «نقد و بررسی نابرابری دیه زن و مرد در نظام حقوقی جمهموری اسلامی ایران»، ۱۳۹۶ش، ص۸۹.</ref>