افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

افغانستان کشوری در جنوب آسیای میانه است و به دریا راه ندارد. این کشور از شمال با [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]] و [[ترکمنستان]]، از شمال شرق با [[چین]]، از شرق و جنوب با [[پاکستان]]  و در غرب با [[ایران]] همسایه است.<ref>[http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2008/09/blog-post_5084.html#_ftn5 دانشنامه آریانا]</ref> مساحت افغانستان در منابع مختلف از ۶۲۰ تا ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع تخمین زده شده است.<ref>دانشنامه آریانا</ref> حدود نیمی از افغانستان را رشته‌کوه‌ها و ارتفاعات پوشانده است.{{یادداشت|بالاترین نقطه کشور، قله نوشاخ (بدخشان) در رشته‌کوه هندوکش در بدخشان، ۷۴۹۲ متر و پایین‌ترین نقطه در [[جوزجان]] در امتداد جنوبی رودخانه آمو، ۲۵۸متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. ارتفاعات از شمال شرقی بدخشان (پامیر) به سمت مرکز افغانستان،[[هزارستان]]، با کاهش ارتفاع کشیده شده است.}} در اطراف این کوه‌ها، دره‌های باریک و عمیق و سپس دامنه کم شیب و دشت‌ها و بیابان‌ها قرار دارد.<ref>[https://www.britannica.com/place/Afghanistan سایت دانشنامه بریتانیکا، صفحه افغانستان]</ref>{{یادداشت|تقریباً تمام رودهای مهم افغانستان از ارتفاعات مرکزی سرچشمه می گیرند و به سمت مناطق مرزی پیش رفته‌اند. بزرگترین گستره آبی متعلق به رودهای کابل، هلمند، هری‌رود و آمو دریا است.<ref>سایت دانشنامه بریتانیکا، صفحه افغانستان</ref> {{یادداشت|رود کابل به پاکستان رفته و جریان اصلی رود سند (ایندوس) را تا اقیانوس هند تشکیل می‌دهد.}} با توجه به ناهمواری‌ها، افغانستان آب و هوای قاره‌ای دارد.<ref>[https://www.infoplease.com/world/countries/afghanistan سایت «infoplease»، قسمت «afghanistan»]</ref>}}{{یادداشت|در ارتفاعات شمال شرقی و مرکزی، زمستان با میانگین دمای ۱۵- سانتی‌گراد، و در جنوب و جنوب غربی (زابل،قندهار و هلمند)، شرق (ننگرهار) و دشت‌های ترکستان در شمال، تابستان‌ با درجه حرارت متوسط ۳۵ سانتی‌گراد است.<ref>سایت «infoplease»، قسمت «afghanistan»</ref>}}

اقوام متعددی در افغانستان زندگی می‌کنند که در قانون اساسی مصوب ۱۳۸۲ش، به تعدادی از آن اشاره شده بود: پشتون{{یادداشت|نام افغانستان برگرفته از افغان، نام مشهور پشتون‌ها است}}، تاجیک، [[هزاره]]، ازبک، ترکمن، پارسی، بلوچ، پشه‌یی، نورستانی، ایماق، [[قزلباش]] و براهوی.<ref>[http://moj.gov.af/fa/page/legal-frameworks/168329941684 ماده چهار، متن قانون اساسی افغانستان، سایت وزارت عدلیه]</ref> دری (فارسی) و پشتو دو زبان و خط رسمی افغانستان است.{{یادداشت|اکثر حروف زبان پشتو همان حروف فارسی است و چند حرف تغییر شکل یافته}} زبان‌های ترکی (ازبکی و ترکمنی و قرقیزی) و دراویدی (براهوی) نیز در بخش‌هایی از افغانستان رایج است.<ref> سایت دانشنامه بریتانیکا، صفحه افغانستان</ref> قانون اساسی قبلی، حق خواندن و نوشتن و نشر رسانه را برای زبان‌های رایج دیگر محترم شمرده بود.

[[اسلام]] دین رسمی افغانستان است که در ماده دوم قانون اساسی [[سال ۱۳۸۲ هجری شمسی|۱۳۸۲ش]] ثبت شده بود.<ref>[http://moj.gov.af/fa/page/legal-frameworks/168329941684 متن قانون اساسی افغانستان، سایت وزارت عدلیه]</ref> در ماده بعدی آمده بود که «در افغانستان هیچ قانون نمی‌تواند مخالف معتقدات واحکام دیـــن اسلام باشد.»<ref>متن قانون اساسی  افغانستان، سایت وزارت عدلیه</ref> تقویم رسمی این کشور، هجری خورشیدی است و ماه‌های آن، همان برج‌های دوازده گانه فلکی است.<ref>متن قانون اساسی سابق افغانستان، سایت وزارت عدلیه</ref> دین مردم افغانستان پیش از ظهور اسلام، بودایی و نیز زرتشتی بوده است. اکنون پیروان مذهب حنفی (سنی) در اکثریت و پیروان مذهب [[شیعه ]] در اقلیت هستند. هم‌چنین پیروان گروه‌های [[صوفی]] مانند [[نقشبندیه]] و نیز طرفداران عقاید [[سلفیه]] در این کشور وجود دارند؛{{یادداشت|منظور از گروه‌های سلفیه، پیروان ابن‌تیمیه و پیروان دیوبندیه است}} اما آمارهای دقیقی درباره تعداد پیروان ادیان و مذاهب مختلف در افغانستان وجود ندارد.

پس از ورود مجاهدین به کابل در اردیبهشت [[سال ۱۳۷۱ هجری شمسی|۱۳۷۱ش]]، حزب وحدت اسلامی از سوی گروه‌های مختلف مانند حزب اتحاد اسلامی به رهبری [[عبدالرسول سیاف]]، حزب اسلامی به ریاست [[گلبدین حکمتیار]]، جمعیت اسلامی زیر فرمان [[برهان‌الدین ربانی]] و شورای نُظّار تحت فرمان [[احمدشاه مسعود]] مورد تهاجم قرار گرفت که به نبردهای ویرانگری انجامید.<ref>بختیاری، شیعیان افغانستان، ص ۲۱۲</ref> [[حزب حرکت اسلامی افغانستان|حزب حرکت اسلامی]] نیز تلاش داشت که برخی از پایگاه‌های حزب وحدت را تصرف کند. در یکی از این درگیری‌ها،‌ منطقه شیعه‌نشین [[حادثه افشار|افشار]] در غرب کابل که در کنترل حزب وحدت اسلامی بود، با تهاجم نیروهای اتحاد اسلامی، جمعیت اسلامی و شورای نظار با همراهی حرکت اسلامی در هم کوبیده شد و هزاران منزل مسکونی مردم ویران شد و تعدادی از غیرنظامیان تیرباران شدند.<ref>شیعیان افغانستان؛ روابط، جایگاه، جریان‌ها و احزاب، ص ۲۸۵</ref> {{یادداشت|گزارش «پروژه عدالت افغانستان»، فاجعه افشار را قتل عام و تجاوز جنسی دسته‌جمعی خوانده است.<ref>[http://kabulpress.org/my/spip.php?article4674 کابل پرس]</ref>}}