آیه تأسی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[آیه]] ۲۱ [[سوره احزاب]]، آیه تأسی نام گرفته است.<ref>جمعی از پژوهشگران، فرهنگ فقه، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۱۶۸.</ref> [[خداوند]] بعد از توبیخ [[منافقین]] در آیات قبل،<ref> نظام الاعرج، غرائب القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۴۵۵.</ref> و قبل از ذکر برخی از ویژگی‌های [[مؤمنان]] حقیقی، در این آیه [[پیامبر اکرم(ص)]] را به عنوان پیشوا و اسوه برای مؤمنان معرفی کرده و از [[مسلمانان]] یا [[مکلف|مکلفین]]<ref>طوسی، التبیان، بیروت، ج۸، ص۳۲۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۴۸؛ سبزواری، ارشاد الاذهان، ۱۴۱۹ق، ص۴۲۵.</ref> و یا کسانی که از پیامبر(ص) تبعیت نکرده و به مخالفت با او می‌پرداختند،<ref> قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش،ج۱۴، ص۱۵۵، طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۱، ص۹۱.</ref> می‌خواهد که از پیامبر(ص) پیروی کرده و از مخالفت با او بپرهیزند.<ref>ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۲۲؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۱، ص۹۱.</ref> این آیه مسلمان حقیقی را کسی دانسته که به پیامبر(ص) اقتدا کرده و با هیچ کدام از دستورات وی مخالفت نکند.<ref>مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۲۰۵.</ref> [[قرآن کریم|قرآن]] در آیات ۴ و ۶ [[سوره ممتحنه]] نیز [[حضرت ابراهیم(ع)]] را در برائت از [[شرک]] و [[مشرکان|مشرکین]] به عنوان اسوه معرفی کرده است.<ref>سوره ممتحنه، آیه ۴، ۶</ref> {{یادداشت| با توجه به اینکه قرآن یک کتاب تاریخی نیست بیان سرگذشت [[انبیاء]] در قرآن باید حکمتی داشته باشد و یکی از مهم‌ترین حکمت‌ها اسوه‌سازی و الگو‌پردازی شایسته برای مؤمنان است. <ref>کامیابی، تأملی در معناشناسی واژه اسوه در قرآن و حدیث، ۱۳۹۷ش، ص۳۵.</ref>}}

خداوند در این آیه، پیامبر(ص) را بهترین سرمشق برای کسانی معرفی می‌کند که به رحمت خداوند و [[روز قیامت]] ایمان داشته<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۲۴۱.</ref> و امیدوار به [[ثواب]] دنیوی و اخروی<ref>طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۵، ص۱۷۹.</ref> که ثمره [[عمل صالح]] است،<ref>ابن عطیه، المحرر الوجیز، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۳۷۷.</ref> باشند؛ کسانی‌که لحظه‌ای از یاد خدا غافل نبوده و دائما یاد خدا را به زبان می‌آورند<ref>سمرقندی، بحر العلوم، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۵۳. </ref> {{یادداشت|عده‌ای دیگر معتقدند که منظور از یاد خدا، فقط گفتن الفاظ نیست، بلکه باید ملازم با طاعت باشد(بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۶ق، ج۴، ص۲۲۸؛ نظام الاعرج، غرائب القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۵، ص۴۵۶.) و به عبارتی دیگر یاد قلبی و عملی را هم شامل می‌شود؛ یعنی وقتی انسان در برابر کار حرامی قرار می‌گیرد به یاد خدا بیفتد و آن را ترک کند؛ یعنی خدا در همۀ زندگی انسان حضور داشته باشد.(رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۱۶، ص۳۳۲.)}} و در هر شرایطی، چه در سختی و چه در راحتی از یاد خداوند غافل نشده<ref>ثعلبی، الکشف و البیان، ج۸، ص۲۲؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۱، ص۹۱.</ref> و امید را با اطاعت‌های بسیار همراه می‌کنند؛<ref>طبرسی، جوامع الجامع، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۳۰۸.</ref> هرچند برخی منظور از [[ذکر کثیر]] را، نمازهای پنج‌گانه دانسته‌اند؛<ref>مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۲۰۵.</ref> بنابراین با توجه به ادامه آیه می‌توان گفت که [[ایمان]] به مبدأ و [[معاد]] و [[ذکر]] دائم خداوند، انگیزه برای تأسی به پیامبر(ص) است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۷، ص۲۴۳.</ref>

در [[وجوب]] و یا [[استحباب]] تأسی به پیامبر(ص) بین علما اختلاف وجود دارد؛ عده‌ای تأسی به پیامبر(ص) را واجب دانسته {{یادداشت|در باب حجة و دلیل قول و فعل و تقریر معصوم حجة دانسته شده است؛ لذا معتقدند که متابعت و اقتداء به رسول خدا بر امت واجب و لازم است چه در عقائد حقه و اصول دین و چه در اخلاق و صفات حمیده و در افعال و اعمال صالحه.(طیب، اطیب البیان، ۱۳۶۹ش، ج۱۰، ص۴۸۹.)}} و برخی دیگر اصل در این حکم را [[مستحب]] می‌دانند؛ مگر اینکه دلیلی بر وجوب آن وجود داشته باشد و برخی دیگر قائل به تفصیل شده‌اند؛ بدین‌گونه که تأسی به پیامبر(ص) در امور دینی  واجب و در امور دنیوی مستحب است.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۴، ص۱۵۶.</ref>