حرم امام رضا(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

==بقعه و ضریح==

===تاریخچه===

{{اصلی|ضریح امام رضا(ع)}}

==گنبد==

گنبد دارای ۲ پوشش است:

پوشش نخستین، سقفی است که از زیر (داخل حرم) دیده می‌شود و مقرنس کاری است. پوشش دوم برفراز پوشش نخستین نهاده شده و از خارج با آجرهای طلا پوشانده شده است و در معرض دید مردم قرار دارد. این گنبد را نخستین بار [[شاه طهماسب اول]] طلاکاری کرد و سپس این طلاکاری توسط [[شاه عباس]] تجدید شد. ارتفاع حرم از کف آن تا انتهای زیر سقفِ مقعر (پوشش داخلی) ۸/۱۸ متر، و تا قله گنبد بر فراز پوشش خارجی ۲۰/۳۱ متر است. پیرامون خارجی گنبد ۱/۴۲ متر، ارتفاع سرِ طوق گنبد ۵/۳ متر و ارتفاع سطح طلاکاری‌شده گنبد از آغاز تا قله آن ۴۰/۱۶ متر است. سطح خارجی گنبد که پوشیده از خشت‌های مسی یا لایه‌ای از طلاست، دارای نقوش و خطوط و کتیبه‌های ممتاز است.<ref>سجادی، آستان قدس رضوی، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱، ص۳۴۳.</ref>

==گلدسته‌ها==

حرم دارای ۲ گلدسته است، یکی نزدیک گنبد و بالای ایوان طلای نادری، در جنوب صحن عتیق؛ و دیگری در شمال صحن عتیق و بر بالای [[ایوان عباسی]]. گلدسته نزدیک گنبد از آثار [[سوری بن معتز]] است. این گلدسته یک بار توسط [[شاه طهماسب اول]] و بار دیگر توسط [[نادرشاه]] تعمیر و طلاکاری شد. ارتفاع آن از کف صحن تا قله ۵۰/۴۰ متر و پیرامون خارجی آن ۱۳ متر است. گلدسته دیگر به ارتفاع گلدسته پیشین توسط نادرشاه بنا و طلاکاری شده است.<ref>سجادی، آستان قدس رضوی، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱، ص۳۴۳.</ref>

===صحن عتیق (انقلاب) ===

در شمال حرم واقع است. طول آن ۳۸/۱۰۴، و عرض آن ۵۲/۶۴ متر است. در پیرامون صحن تعدادی حجره در دو طبقه بنا شده است. ۴ ایوان، در ۴ سمت صحن، این حجره‌ها را از یکدیگر جدا می‌کند:

# ایوان جنوبی یا ایوان طلا، از بناهای [[امیر علیشیر]] در قرن ۹ق/۱۵م است.<ref>اعتضاد پور، ابنیه آستان قدس، ایوان طلای صحن عتیق، ص۲۲۳.</ref>  چون سطح ایوان را [[نادرشاه]] طلاکاری کرده است، به ایوان نادری معروف است. طول ایوان ۷۰/۱۴ و عرض آن ۸۰/۷ و ارتفاع آن ۴/۲۱ متر است. ازاره ایوان به ارتفاع ۲ متر سنگ مرمر رنگارنگ است. روی ازاره احادیثی در فضیلت [[زیارت]] امام رضا علیه السلام به خط نستعلیق نوشته شده است. از ازاره تا سقف با خشتهای مطلّا زینت شده است. در این ایوان ۴ در طلایی وجود دارد. در ضلع شرقی به توحید خانه، و در ضلع غربی به کفشداری بزرگ باز می‌شود. درِ سوم در زاویه جنوب غربی است که به راهرو سقاخانه سابق و از آنجا به دارالسیاده راه دارد. چهارمین در، زاویه جنوب شرقی را به محلی که سابقاً قرآن خانه بود متصل می‌سازد. در ضلع جنوبی ایوان، طاقی مانند محراب وجود دارد که بر روی خشتهای مطلای آن قصیده‌ای به فارسی از «‌ندیم‌» به خط نستعلیق [[محمدعلی بن سلیمان رضوی]] نوشته شده که بیانگر طلاکاری و مرمّت ایوان به دستور نادرشاه است.