پرش به محتوا

علی بن عیسی اربلی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mohamadhaghani
جزبدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mohamadhaghani
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۹: خط ۱۹:


==زندگانی==
==زندگانی==
اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صلایا|تاج الدین بن صَلایا]] در [[اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، ج۲، ص۷۱۶</ref> به گفته خود در [[رجب]] ۶۶۰ به [[بغداد]] رفت و در زمان [[عطاملک جوینی|علاءالدین عطاملک جوینی]] (متوفی ۶۸۱) در دیوان انشا به دبیری پرداخت.<ref>ابن شاکر کتبی، ج۳، ص۵۷؛ صفدی، ج۲۱، ص۲۷۹؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۳۴۱</ref>
اربلی در زمان حکومت [[تاج الدین بن صلایا|تاج الدین بن صَلایا]] در [[اربل]] به دبیری پرداخت و کاتب وی بود و پس از سقوط اربل به دست [[مغول|مغولان]] <ref>رشیدالدین فضل الله، ج۲، ص۷۱۶</ref> به گفته خود در [[رجب]] ۶۶۰ به [[بغداد]] رفت و در زمان [[عطاملک جوینی|علاءالدین عطاملک جوینی]] (حاکم بغداد در آن زمان) در دیوان انشا به دبیری پرداخت.<ref>ابن شاکر کتبی، ج۳، ص۵۷؛ صفدی، ج۲۱، ص۲۷۹؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۳۴۱</ref>
 
اربلی در بغداد از اطرافیان عطاملک جوینی <ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۴۷</ref> و در سفر و حضر همراه او بود و در منزلی مشرف بر [[دجله]] و معروف به «‌دیوان شرابی» اقامت داشت و بیشترین آثار خود را در همین زمان تألیف کرد و در ۶۷۸ تعمیر مسجدی معروف به [[جامع باب السیف]] را عهده دار گشت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، ص۸۵ـ۸۶، مقدمه جبوری، ص۱۴؛ وصّاف حضره، ص۱۰۴؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۲۷۷ـ ۲۷۸، ۳۶۶</ref>


اربلی در بغداد از اطرافیان عطاملک جوینی <ref>بهاءالدین اربلی، التذکره الفخریه، ص۴۷</ref> و در سفر و حضر همراه او بود و در منزلی مشرف بر [[دجله]] و معروف به «‌[[دیوان شرابی]]‌» اقامت داشت و بیشترین آثار خود را در همین زمان تألیف کرد و در ۶۷۸ تعمیر مسجدی معروف به [[جامع باب السیف]] را عهده دار گشت.<ref>بهاءالدین اربلی، رساله الطیف، ص۸۵ـ۸۶، مقدمه جبوری، ص۱۴؛ وصّاف حضره، ص۱۰۴؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۲۷۷ـ ۲۷۸، ۳۶۶</ref>
===سعایت دشمنان===
===سعایت دشمنان===
در ۶۸۰ به سعایت دشمنان، [[اباقاخان]] مغول پسر [[هلاکو]] (حکومت: ۶۶۳ـ۶۸۰) به جوینی بدبین شد و دستور داد که جوینی و برخی همراهانش، از جمله اربلی، را به اردوی او در همدان ببرند، ولی پیش از آنکه آنان به همدان رسند در گردنه [[اسدآباد]] خبر فوت خان مغول منتشر شد و پس از وی [[تکودار احمد]]، برادر اباقاخان، ایلخان شد و جوینی مجدداً به حکومت [[بغداد]] گماشته شد و اربلی همچنان با او بود تا اینکه جوینی در ۶۸۱ درگذشت.<ref>وصّاف حضره، ص۱۰۴ـ ۱۰۵؛ بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۸ ـ ۹</ref>
در ۶۸۰ به سعایت دشمنان، اباقاخان مغول، پسر [[هلاکوخان]]، (حکومت: ۶۶۳ـ۶۸۰) به جوینی بدبین شد و دستور داد که جوینی و برخی همراهانش، از جمله اربلی، را به اردوی او در [[همدان]] ببرند، ولی پیش از آنکه آنان به همدان رسند در گردنه [[اسدآباد]] خبر فوت خان مغول منتشر شد و پس از وی تکودار احمد، برادر اباقاخان، ایلخان شد و جوینی مجدداً به حکومت [[بغداد]] گماشته شد و اربلی همچنان با او بود تا اینکه جوینی در ۶۸۱ درگذشت.<ref>وصّاف حضره، ص۱۰۴ـ ۱۰۵؛ بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۸ ـ ۹</ref>
 
در ۶۸۷ [[سعدالدوله]] یهودی موصلی ـ وزیر ارغون خان ـ مسلمانان را بسیار آزار کرد، و اربلی نیز مدتی از کار برکنار شد تا اینکه سعدالدوله در ۶۹۰ به قتل رسید.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۵۴</ref> اربلی سالهای آخر عمر خود را خانه‌نشین شد و به تألیف پرداخت.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶، ۱۳؛ فرّوخ، ج۳، ص۶۶۲</ref>


در ۶۸۷ [[سعدالدوله]] یهودی موصلی ـ وزیر [[ارغون خان]] ـ مسلمانان را بسیار آزار کرد، و اربلی نیز مدتی از کار برکنار شد تا اینکه سعدالدوله در ۶۹۰ به قتل رسید.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶؛ ابن فوطی، الحوادث الجامعه و التجارب النافعه فی المائه السابعه، ص۴۵۴</ref> اربلی سالهای آخر عمر خود را خانه نشین شد و به تألیف پرداخت.<ref>علی بن عیسی بهاءالدین اربلی، ترجمه المناقب، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۶، ۱۳؛ فرّوخ، ج۳، ص۶۶۲</ref>
===وزارت و صدارت===
===وزارت و صدارت===
درباره وزارت اربلی اختلاف است؛ برخی او را صاحب وزارت و صدارت خوانده و یکی از سیاستمداران زمان خویش دانسته‌اند.<ref>صفدی، ج۲۱، ص۳۷۸؛ افندی اصفهانی، ج۴، ص۱۶۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱، ص۲۱۸؛ امینی، ج۵، ص۴۴۶</ref> [[ابوالحسن شعرانی]] نیز وزیر بودن او را با چنان علم و فضل بعید ندانسته است.<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمه ترجمه فارسی، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۱۱</ref> برخی هم احتمال داده‌اند که علی بن عیسی وزیر ـ معروف به [[ابن جراح]] (متوفی ۳۳۴) ـ شخص دیگری بوده و وزارت «‌مقتدر‌» و «‌قادر‌» عباسی را عهده دار بوده است.<ref>خوانساری، ج۴، ص۳۴۱؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۱۵؛ زرکلی، ج۴، ص۳۱۷؛ مدرس تبریزی، ج۱، ص۱۰۲</ref>
درباره وزارت اربلی اختلاف است؛ برخی او را صاحب وزارت و صدارت خوانده و یکی از سیاستمداران زمان خویش دانسته‌اند.<ref>صفدی، ج۲۱، ص۳۷۸؛ افندی اصفهانی، ج۴، ص۱۶۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱، ص۲۱۸؛ امینی، ج۵، ص۴۴۶</ref> [[ابوالحسن شعرانی]] نیز وزیر بودن او را با چنان علم و فضل بعید ندانسته است.<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمه ترجمه فارسی، ج۱، مقدمه شعرانی، ص۱۱</ref> برخی هم احتمال داده‌اند که علی بن عیسی وزیر ـ معروف به [[ابن جراح]] (متوفی ۳۳۴) ـ شخص دیگری بوده و وزارت «‌مقتدر‌» و «‌قادر‌» عباسی را عهده دار بوده است.<ref>خوانساری، ج۴، ص۳۴۱؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۲، ص۱۵؛ زرکلی، ج۴، ص۳۱۷؛ مدرس تبریزی، ج۱، ص۱۰۲</ref>
کاربر ناشناس