حسینیه: تفاوت میان نسخه‌ها

مردم دوره [[آل بویه]]، به دستور [[معزالدوله دیلمی]] در ۳۵۲ق، در [[روز عاشورا]] خیمه‌هایی برای [[عزاداری]] در خیابان‌ها برپا می‌کردند.<ref>فقیهی، ص۴۶۶</ref> در برپایی خیمه، از داربست‌های چوبی یا فلزی استفاده می‌شد و روی آن را با پارچه‌های برزنتی می‌پوشاندند. این رسم همچنان باقیست.

نامگذاری مکان‌های ویژه عزاداری حسینی، در مناطق گوناگون شیعه‌نشین تابع مناسبات و ادبیات محلی بوده است؛ مثلاً در [[ایران]] و [[عراق]]، بیشتر از واژه [[تکیه]] استفاده می‌شده و در روندی رو به رشد، حسینیه در کنار واژه‌هایی چون میدان و چهارسوق به کار می‌رفته است. در ایران معاصر، بیشترِ مکان‌هایی که برای برگزاری مراسم عزاداری حسینی بنا می‌شوند حسینیه نامیده می‌شوند<ref>ر ک. معتمدی، ج۱، ص۱۴۵ـ ۳۵۱</ref>و تقریباً دیگر هیچ مکان نوساخته‌ای را با این کاربرد، تکیه نمی‌نامند و حتی در بازسازی‌ها، نام تکیه‌ها را به حسینیه یا [[مسجد]] برمی‌گردانند.<ref>ر ک.معتمدی، ج۱، ص۵۱۰؛ شاطری، ص۳۳</ref>

شیعیان [[عمان]] و [[بحرین]] درباره این مکان‌ها از واژه مَأتَم، شیعیان شبه قاره و [[پاکستان]] از امام بارا/ امامباره، عاشورخانه و عزاخانه، و در [[افغانستان]] از واژه منبر استفاده می‌کرده‌اند.<ref>ر.ک توسلی، ص۸۲؛ جانب اللهی، ص۱۵ـ۲۰؛ د.اسلام، چاپ دوم، ذیل"Imam-bara"؛ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ذیل “اِمامْ باره”؛ دایرةالمعارف جهان اسلام آکسفورد، ذیل واژه؛ تاسی، ۵۳؛ فرهنگ، ص۳۰۸ـ۳۱۸؛ ولی، ص۱۲۵ـ۱۲۶</ref>

گاه، نام واقف یا بانی را بر روی حسینیه می‌گذارند، مثل حسینیه سیدمحمد صالح در [[کربلا]]، حسینیه اصطهباناتی در [[نجف]] و حسینیه مؤمن علی یزدی در [[کاظمین]]<ref>ر ک. انصاری قمی، وقف، سال ۲،ش ۱، ص۷۷،ش ۳، ص۸۴، سال ۳،ش ۱، ص۱۰۱</ref>یا آنها را به نام اصناف می‌خوانند، مانند حسینیه خیاط‌ها، حسینیه دباغ‌ها، حسینیه صباغ‌ها، هر سه در [[بیرجند]]<ref>رضائی، ص۱۲۶ـ۱۲۷</ref> یا حسینیه خرازها، حسینیه نجارها، حسینیه قنادها و حسینیه بزازها، همگی در [[سبزوار]].<ref>محمدی، ص۲۶۱</ref> حسینیه‌هایی که اهالی برخی شهرها در شهرهای دیگر بنا می‌کنند، به نام گروه مهاجران یا زائران خوانده می‌شوند، مانند حسینیه اصفهانی‌ها، حسینیه تهرانی‌ها، حسینیه قمی‌ها، و حسینیه آذربایجانی‌ها، همگی در کربلا<ref>انصاری قمی، وقف، سال۲، ش۳، ص۸۳ـ۸۴</ref>. برخی حسینیه‌ها نیز به نام محله‌ای که در آن واقع شده‌اند خوانده می‌شوند، از جمله در [[نائین]]، ابیانه و [[کاشان]].<ref>ر ک. سلطان زاده، ۱۳۷۴ش، ص۱۳۰؛ بلوکباشی، ص۵۹، ۶۱؛ مشهدی نوش آبادی، ص۱۰</ref> نام‌گذاری حسینیه‌ها به نام [[امامان]] و [[معصومان]] و فرزندان آنها نیز مرسوم است.<ref>ر ک. معتمدی، ج۱، ص۱۵۱، ۱۶۵، ۱۶۸، ۱۸۰ و جاهای دیگر</ref>

* توسلی، محمود، “حسینیه‌ها ـ تکایا ـ مصلی‌ها”، در معماری ایران: دوره اسلامی، به کوشش محمدیوسف کیانی، ج۱، تهران: جهاد دانشگاهی، ۱۳۶۶ش.

* جانب اللهی، محمدسعید، تأثیر اماکن مذهبی بر بافت محلات سنتی شهرستان تفت”، در مجموعه مقالات مردم شناسی، دفتر۳، (تهران): سازمان میراث فرهنگی کشور، مرکز مردم شناسی، ۱۳۶۶ش.

* شاطری، علی اصغر، واژه نامه محرّم (کاشان)، کاشان ۱۳۸۳ش.

* فقیهی، علی اصغر، آل بویه و اوضاع زمان ایشان با نموداری از زندگی مردم در آن عصر، تهران ۱۳۵۷ش.

* معتمدی، حسین، عزاداری سنتی شیعیان در بیوت علما و حوزه‌های علمیه و کشورهای جهان، ج۱، قم ۱۳۷۸ش.