کاربر:M.dorchei/صفحه تمرین
| از مدعیان دروغین پیامبری | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | عبهله |
| نام کامل | عبهلة بن کعب بن الحارث بن عمرو بن عبدالله بن سعد بن عنس بن مذحج |
| لقب/کنیه | ذوحمار و ذوخمار |
| شهرت | اسود عنسی کذاب |
| زادگاه | غار خبان در نزدیکی نجران |
| محل زندگی | غار خبان در نزدیکی نجران |
| وفات | سال ۱۱ قمری |
| اطلاعات دیگر | |
| تخصص | کهانت |
عَبْهَلَة بن کعب بن حارث بن عمرو العَنْسی، معروف به اَسوَد عَنْسی از مدعیان دروغین پیامبری، در زمان پیامبر(ص) بود.[۱] ماوَردی و طَبری از مفسران قرآن معتقدند که آیه ۹۳ سوره انعام درباره مُسَیًلَمه کذّاب و اسود عنسی نازل شده است.[۲] به گفته ابوالفتوح رازی، مفسر شیعه، اسود مردی کاهِن و شُعبده‌باز بود و با سخنوری و شعبده‌بازی و کِهانت مردم را فریب می‌داد.[۳] وی ادعا داشت که سَحیق و شَقیق دو ملک هستند که ار طریق آنها به وی وحی می‌شود.[۴]
نام اسود عنسی، عبهله بود که به خاطر سیاهی چهره به اسود شهرت داشت.[۵] وی اهل یمن و از بزرگان بنی‌عنس از تیره‌های قبیله مَذحِج بود.[۶] اسود در غار خَبّان در نزدیکی نجران متولد شد و محل زندگی وی نیز همانجا بود و ادعای پیامبری و شورش وی در سال دهم هجری نیز از همانجا آغاز شد.[۷] اسود خودش را رحمان یمن می‌نامید.[۸] به اسود ذوحِمار، به معنای صاحب الاغ آموزش دیده،[۹] و همچنین ذوخِمار، به معنای کسی که همیشه صورت خود را می‌پوشانده، لقب داده‌اند.[۱۰]
پس از ادعای پیامبری، بزرگان قوم عنس و افراد دیگری از غیر طایفه عنس نیز با اسود بیعت کردند.[۱۱] اسود و یارانش ده روز پس از خروج از غار خبان و ادعای پیامبری نجران و بیست و پنج روز بعد صنعا و یمن را به تصرف خود درآورد.[۱۲] اسود، شهر بن باذام حاکم ایرانی صنعا که منصوب پیامبر(ص) بود را به قتل رساند و همسر وی مرزبانه را به اجبار به همسری خود درآورد.[۱۳]
با شروع حملات اسود عنسی به مناطق یمن و نجران و حضرموت بسیاری از گماشتگان پیامبر در این مناطق همچون معاذ بن جبل، ابوموسی اشعری، عمر بن حرام و خالد بن سعید بن عاص از مناطق تحت کنترل خود به قبایل اطراف یا به مدینه فرار کردند.[۱۴]
پس از شورش اسود، پیامبر(ص)، جَریر بن عبدالله بَجَلی را به یمن فرستاد؛ نماینده پیامبر ابتدا وی را به اسلام دعوت کرد که اسود نپذیرفت.[۱۵] پس از آن پیامبر(ص)، قِیس بن هُبَیًرِه را جهت سرکوب شورش اسود به یمن فرستاد.[۱۶] به گفته بَلاذُری، پس از رسیدن قیس به یمن خبر رحلت پیامبر(ص) و خلافت ابوبکر به قیس رسید.[۱۷] قیس پس از همراه کردن قبیله‌های مذحج و همدان به کمک فیروز دیلمی که از ایرانیان بود و همچنین داذِویه از فرزندان شَهر بن باذام به جنگ اسود رفتند.[۱۸] آنها با همدستی مَرزبانه، همسر ایرانی اسود، شبانه او را در اقامتگاهش به قتل رساندند.[۱۹]
ابن‌اثیر معتقد است که اسود عنسی در زمان حیات پیامبر(ص) به قتل رسید و این خبر از طریق وحی به پیامبر(ص) الهام شد.[۲۰] پیامبر(ص)، چند روز قبل از رحلت، با اعلام خبر کشته شدن اسود، فرمود: اسود توسط فیروز دیلمی از مردان صالح خدا کشته شده است.[۲۱] فیروز دیلمی پس از کشته شدن اسود توانست صنعا را تصرف کند.[۲۲] شورش اسود از زمان خروج از غار خبّان تا کشته شدن سه ماه به طول انجامید.[۲۳]
پانویس
- ↑ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۷۱.
- ↑ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۱۸۱-۱۸۲؛ ماوردی، تفسیر ماوردی، بیروت، ج۲، ص۱۴۳-۱۴۴.
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲.
- ↑ مقدسی، البدء و التاریخ، قاهره، ج۵، ص۱۵۴.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۴۹؛ مسعودی، التنبیه و الإشراف، قاهره، ج۱، ص۲۴۰.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۲۶۷؛ المؤتلف و المختلف، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۳۳؛ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۵۰.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۲.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۲.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵؛ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۴۹.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۵۰؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۳۹۸ق، ج۶، ص۳۰۷؛نویری، نهایة الارب، ۱۹۲۹-۱۹۹۲م، ج۱۹، ص۵۱.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۳۹۸ق، ج۶، ص۳۰۶.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ج۱، ص۱۲۵.
- ↑ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۷۱.
- ↑ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۷۱.
- ↑ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۵۹.
- ↑ ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۵۹.
منابع
- ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، قاهره، الهیئة المصریة العامّة للکتاب، ۱۹۹۲م.
- ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۰۸ق.
- ابن‌اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق.
- ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۳۹۸ق.
- بلاذری، احمد بن جابر، فتوح البلدان، قاهره، مکتبة النهضة المصریة، ۱۹۵۶م.
- دارقطنی، علی بن عمر، المؤتلف و المختلف، بیروت، دارالمغرب الاسلامی، ۱۴۰۶ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۱۲ق.
- ماوردی، علی بن محمد، تفسیر ماوردی، النکت و العیون، بیروت، دارالکتب العلمیة، بی‌تا.
- مسعودی، علی، التنبیه و الإشراف، قاهره، دارالصاوی، بی‌تا.
- مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
- نویری، احمد بن عبدالوهاب، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، ۱۹۲۹-۱۹۹۲م.
- یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، تهران، سازمان میراث فرهنگی، ۱۳۸۰ش.