کاربر:H.shayegh/صفحه تمرین6
پوشش در نماز
حدود فقهی پوشش نمازی و نگاه به نامحرم
به عقیده فقیهان در اسلام حد واجب پوشش برای مردان، پوشاندن عورتین بیان شده است. بسیاری از فقها معتقدند که حتی در حالتی که مرد بداند زن او را از روی شهوت نگاه میکند، پوشاندن بیش از این مقدار بر مرد واجب نیست.[۱]
به فتوای فقیهان همانطور که پوشش برای زنان لازم است نگاه به اندام زنان هم بر مردان حرام است.[۲] یعنی چون رعایت پوشش برای زنان واجب است نگاه به آنها نیز جایز نیست.[۳] به عقیده محمد سند بحرانی، از مراجع تقلید ساکن نجف، اگر پوشش عضوی واجب شد حرمت نگاه به آن هم اثبات میشود.[۴]
ابنجنید اسکافی، از فقیهان شیعه در قرن چهارم هجری، معتقد است که زن آزاد یا غیرآزاد (کنیز) میتواند بدون پوشاندن سر، نماز بخواند به شرط آنکه غیر از محرم، کسی او را نبیند. همچنین از امام صادق(ع) [۵] نقل شده است که زن مسلمان آزاد میتواند بدون پوشش سر، نماز بخواند.[۶]
محقق حلی در کتاب «نکاح» بر این باور است که نگاه به وجه و کفین نامحرم در مرتبهی اول مکروه است و در دفعات بعد، دارای اشکال (حرام) است.[۷] هرچند در جایی دیگر چنین مینویسد که نگاه به نامحرم مطلقاً حرام است.[۸] اما در کتاب «صلاة» معتقد است که وجه و کفین استثناء شدهاند، هرچند در مورد پاها دچار تردید است. [۹] دلایل این نظر را نیز در کتاب «المعتبر» بیان کرده است.[۱۰] علامه حلی در مسئلهی نگاه به نامحرم دو حکم مطرح کردهاند: یکی اینکه نگاه به نامحرم مطلقاً حرام است[۱۱] و دیگر اینکه نگاه به نامحرم در مرتبهی اول مکروه است.[۱۲] ایشان بر این عقیده است که کشف صورت و دستها تا مچ در نماز جایز است، هرچند سر باید پوشانده شود. دلیل این نظر، وجود اجماع بر جواز کشف صورت است.[۱۳] علامه حلی در مورد عدم لزوم پوشش دستها تا مچ، به سه دلیل استناد میکند: اول، روایت زراره؛[۱۴] دوم، نیاز به باز بودن دستها تا مچ برای انجام امور روزمره مانند اخذ و اعطاء؛[۱۵] و سوم، حرام بودن پوشاندن صورت و دستها تا مچ در حال احرام.[۱۶]
ابنفهد حلی در موضوع پوشش در نماز و خارج از نماز در مقابل نامحرم بر این عقیده است که زن باید تمام بدن خود را، به جز صورت، دستها تا مچ و پاها، بپوشاند.[۱۷]
محقق کرکی در کتاب «نکاح» معتقد است که نگاه به جز صورت، به هیچیک از اعضای بدن زن جایز نیست. اما در کتاب صلاه قائل به جواز کشف صورت و دستها تا مچ در مقابل نامحرم شده است. وی دلیل این نظر را تفسیر آیه: (إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنهَا) میداند که شامل نماز و غیر نماز میشود و منظور از آن، صورت و دستهاست. اما روایت محمد بن مسلم از امام محمد باقر(ع) که استثناء صورت، دستها و پاها را از آن استفاده میشود، تنها در حال نماز معتبر است.[۱۸]
محقق بحرانی معتقد است که میان ستر در نماز و خارج از نماز تفاوتی وجود ندارد. او بر این رأی است که تمام بدن زن باید پوشانده شود و تنها صورت (وجه) را استثناء قرار داده است. وی قول برخی از فقها را که دستها (کفین) یا پاها (قدمین) را استثناء کردهاند، نادرست میداند.[۱۹]
شیخ طوسی در خصوص حدود پوشش زنان و نگاه به صورت و دستها، عبارات مختلفی بیان کرده است. برای مثال، در کتاب المبسوط قائل به این است که نگاه به صورت و دستها جایز است، اما کراهت دارد.[۲۰] در کتاب النهایة، نگاه به صورت و دستها را حرام میداند.[۲۱] و در برخی دیگر از آثار خود، قائل به جواز نگاه به صورت و دستها است.[۲۲]
ابنزهره در خصوص حدود پوشش زنان معتقد است که زنان باید تمام بدن خود را بپوشانند.[۲۳]
ابنحمزه نیز بر این عقیده است که تمام بدن زن باید پوشانده شود و تنها مواضعی که لازم نیست پوشانده شوند، همان مواضع سجده است.[۲۴]
از نظر امام خمینی، اسلام در موضوع حدود پوشش زنان مسلمان دستور میدهد که تمامی بدن زن به جز گردی صورت و دستها باید از نامحرمان پوشانده شود. البته در صورتی که آرایش یا زینت در صورت و دستها وجود داشته باشد، پوشاندن آنها نیز واجب است. همچنین، در رابطه با شرایط پوشش، باید به رنگ، نوع، اندازه و سایر خصوصیات آن توجه شود بهگونهای که باعث نمایان شدن حجم بدن و جلب توجه نامحرمان نشود.[۲۵]
سید علی سیستانی، از مراجع تقلید، معتقد است که باز گذاشتن صورت و دستها برای زن در مقابل نامحرمان جایز است، مشروط به اینکه از عدم وقوع در حرام برای خود و دیگران مطمئن باشد.[۲۶] --H.shayegh (بحث) ۴ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۶ (+0330)
پانویس
- ↑ امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۲، ص۲۴۴، م۲۳؛ فیاض، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۵۳۹، م۲۵۳۳؛ روحانی، منهاج الصالحین، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، ج۲، ص۴۹۳، م۲۸۷۳؛ خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۶۰، م۱۲۳۳؛ حکیم، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۷۶، م۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: علامه حلی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۷۱؛ حکیم، مستمسک العروه الوثقی، ۱۳۹۱ق، ج۵، ص۲۴۰-۲۴۱؛ اشتهاردی، مدارک العروه، ۱۴۱۸ق، ج۳۲ ص۴۲؛ امام خمینی، تحریرالوسیله، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۲، ص۲۴۴؛ شبیری زنجانی، کتاب نکاح، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۳۴۰-۳۴۹.
- ↑ اشتهاردی، مدارک العروه، ۱۴۱۸ق، ج۳۲ ص۴۲.
- ↑ بحرانی، سند العروه الوثقی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۳-۲۴.
- ↑ شیخ طوسی، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص ۳۸۹.
- ↑ اشتهاردی، مجموعه فتاوی ابنجنید، ۱۴۱۶ق، ص۵۱.
- ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۱۳.
- ↑ محقق حلی، المختصر النافع فی فقه الامامیه، ۱۴۱۸ق، ص۴۳۴.
- ↑ محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۵۹-۶۰. محقق حلی، المختصر النافع فی فقه المامیه، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۲۵.
- ↑ محقق حلی، المعتبر فی شرح المختصر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۰۱-۱۰۲.
- ↑ علامه حلی، الارشاد الاذهان الی أحکام الایمان، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۵۵؛ علامه حلی، تذکره الفقها، ۱۳۸۸ق، ص۵۷۳.
- ↑ علامه حلی، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۱۹؛ علامه حلی، قواعدالاحکام فی معرفه الحلال والحرام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۶.
- ↑ علامه حلی، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۰۲؛ علامه حلی، نهایه الاحکام فی معرفه الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۳۶۶.
- ↑ شیخ طوسی، الاستبصار فیمااختلف من الاخبار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۳۸۸-۳۸۹.
- ↑ علامه حلی، قواعدالاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۶-۹۹؛ علامه حلی، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۴۷.
- ↑ علامه حلی، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۲۷۱-۲۷۴.
- ↑ ابنفهد حلی، الرسائل الشعر، ۱۴۰۹ق، ص۱۵۱.
- ↑ محقق کرکی، جامع المقاصدفی شرح القواعد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۹۲-۹۷.
- ↑ بحرانی، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ۱۳۶۳ش، ج۷، ص۶.
- ↑ شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، ۱۳۸۷ش، ج۴، ص۱۶۰.
- ↑ شیخ طوسی، النهایه فی مجرد الفقه والفتأؤی، ۱۴۰۰ق، ص۴۸۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: شیخ طوسی، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۲۰۲؛ شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۴۸.
- ↑ ابنزهره، غنیه النزوع الی علمی الاصول والفروع، ۱۴۱۷ق، ص۶۵.
- ↑ ابنحمزه، الوسیله الی نیل الفضیله، ۱۴۰۸ق، ص۸۹.
- ↑ امام خمینی، استفتائات، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۵۴.
- ↑ سیستانی، الفقه للمغتربین، انتشارات مکتب آیهالله السید السیستانی، ص۳۰۵.
منابع
- ابنحمزه، محمدبن علی، الوسیله الی نیل الفضیله، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی قم، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
- ابنزهره، حمزه بن علی، غنیه النزوع الی علمی الاصول والفروع، قم، انتشارات مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.
- ابنفهد حلی، احمد بن محمد، الرسائل العشر، تحقیق: مهدی رجایی، قم، کتابخانه عمومی آیتاللهمرعشی نجفی(ره)، ۱۴۰۹ق.
- اشتهاردی، علیپناه، مجموعه فتاوی ابن جنید، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، ۱۴۱۶ق.
- اشتهاردی، علیپناه، مدارک العروه، تهران، انتشارات دار الاسوه للطباعه و النشر، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- امام خمینی، سید روح اللّه، استفتائات، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۲۲ق.
- امام خمینی، سید روحالله، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ اول، بیتا.
- بحرانی، محمد سند، سند العروه الوثقی ـ کتاب النکاح، تحقق: قیصر تمیمی و علی محمود عبادی، قم، انتشارات مکتبه فدک، چاپ دوم، ۱۴۲۹ق.
- بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، تحقیق: محمدتقی ایروانی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۳۶۳ش.
- حکیم، سید محسن، منهاج الصالحین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
- حکیم، سیدمحسن، مستمسک عروة الوثقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ چهارم، ۱۳۹۱ق.
- خویی، سید ابو القاسم ، منهاج الصالحین، قم، نشر مدینة العلم، ۱۴۱۰ق.
- روحانی، سید صادق، منهاج الصالحین، نرم افزار جامع فقه اهل بیت۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- سیستانی، سید علی، الفقه للمغتربین، محقق: عبد الهادی محمدتقی الحکیم، نجف، انتشارات مکتب آیه الله العظمی السید السیستانی، چاپ اول، بیتا.--H.shayegh (بحث) ۴ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۵ (+0330)
- شبیری زنجانی، سیدموسی، کتابالنکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رایپرداز، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران انتشارت دارالکتب الإسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۹۰ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، انتشارات المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، چاپ دوم، ، ۱۳۸۷ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایه فی مجرد الفقه و الفتأؤی، بیروت، انتشارات دار الکتب العربی، ۱۴۰۰ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، نشر جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۰ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، نخقیق: جعفر سبحانی تبریزی، قم، مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، ۱۴۲۰ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، ۱۳۸۸ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۳ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، انتشارات البحوث الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۱۲ق.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف، نهایه الاحکام فی معرفه الاحکام، قم، انتشارات مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- فیاض کابلی، محمد اسحاق، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات مجلسی، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، قم، مطبوعات دینی، ۱۴۱۸ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، زیرنظر: ناصر مکارم شیرازی، قم، مؤسسه سید الشهداء(ع)، ۱۴۰۷ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق و تصحیح: عبدالحسین محمدعلی بقال، قم، نشر اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.
- محقق کَرَکی، علی بن حسین، جامِعُ المَقاصِد فی شرحِ القواعد، قم، مؤسسهٔ آلالبیت، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق.