ویکی شیعه:ویکی‌پروژه حسابداری/شیوه‌نامه/ارجاع به منبع

شیوه‌های استناد رویکردهای استانداردی برای استناد به منابعی هستند که مولف در تدوین اثر خود از آن‌ها بهره گرفته‌است. این شیوه‌ها راهکارهایی را برای استناد به منابع در داخل متن و همین طور فهرست منابع و مآخذ ارائه می‌دهند

ارجاع برخط

• در مقالات خوب و برگزیده ویکی سعی می‌شود از یکی از شیوه‌های استاندارد ارجاع‌دهی درون متن مانند شیوه‌نامه انجمن روان‌شناختی آمریکایی، شیکاگو و یا ام‌ال‌آ استفاده شود. اگرچه استفاده از هریک از شیوه‌نامه‌های استاندارد در ویکی‌پدیا مجاز است، ولی در یک مقاله واحد، باید از یک شیوه‌نامه واحد استفاده نمود.

شیوه‌نامه شیکاگو

شیوه‌نامه شیکاگو برای مقالات حوزه ادبیات، تاریخ، هنر و علوم انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بر اساس شیوه‌نامه شیکاگو، منبع‌دهی به‌صورت اختصاص یک شماره به هر منبع در متن اثر، سپس معرفی آن شماره به‌شکل «خلاصه» در پانویس و در پایان معرفی آن خلاصه به‌صورت «کامل» در کتاب‌شناسی انجام می‌شود. یعنی ابتدا در متن مقاله هر جمله یا ادعایی به یک شماره منتسب می‌شود. سپس در پانویس به‌شکلی خلاصه به یک منبع نسبت داده می‌شود. سپس در بخش «کتاب شناسی» یا «منابع» مشخصات کامل آن منبع ذکر می‌شود.

امکانات الگوهای یادکرد و پک در ویکی‌پدیا با این روش ارجاع‌دهی سازگار است. برای استفاده از این شیوه‌نامه، ارجاعات، در متن مقاله به این شکل اضافه می‌شود:

<ref>{{پک|احمدی|۱۳۹۰|ک=کتاب|ص=۲۵|توضیح=توضیحات}}</ref>

در این میان نام نویسنده و سال انتشار اجباری بوده و بقیه پارامترها فقط در صورتی استفاده می‌شود که احتمال اشتباه شدن وجود داشته باشد. الگوی بالا به‌نام الگو:پانویس کوتاه‌شده در میان دو تگ <ref></ref> در متن مقاله و در هنگام ارجاع استفاده می‌شود. اگرچه سال انتشار اثر در الگوی پک ذکر می‌شود، ولی در پانویس نمایش داده نمی‌شود. منظور از سال انتشار اثر، تاریخ انتشار نسخه‌ای است که نویسنده مقاله در اختیار دارد. سال اولیه انتشار فقط در الگوی یادکرد و در بخش (|سال اصلی=) نوشته می‌شود.

در این شیوه‌نامه اگر منبعی نویسنده مشخص ندارد، از الگو:پک/بن استفاده می‌شود و اگر دو نویسنده وجود دارند، نام آن‌ها با علامت | در ارجاع درون متنی از یکدیگر جدا می‌شود. اگر ارجاع به زبان انگلیسی است، باید در پایان آن |کد زبان=en را افزود تا نمایش اعداد و پارامترهای الگوی یادکرد هم به انگلیسی نمایش یابد.

در الگوهای یادکرد منابع حتماً باید از پارامتر سال (به‌جای تاریخ) استفاده شود تا ارتباط بین پانویس و منابع برقرار گردد.

توضیح

در این شیوه‌نامه باید از الگوی پک در متن مقاله استفاده شود: <ref>{{پک|نویسنده|سال|ک=کتاب|ص=صفحه}}</ref> که توضیحات مربوط به هر پارامتر چنین است:

• نویسنده: فقط باید نام خانوادگی نویسندهٔ کتاب یا مقاله ذکر شود و اگر نام نویسنده مشخص نیست، می‌توان جای آن را خالی گذاشت یا به‌جای آن نوشت: {{پک/بن| که در این‌صورت ارتباط با منابع فقط از طریق سال اثر برقرار می‌شود. اگر تعداد نویسندگان از یک نفر بیشتر است، نام خانوادگی آن‌ها را با قرار دادن | تفکیک می‌شود. به چند مثال توجه کنید:

اگر نویسندهٔ اثر مشخص نباشد: <ref>{{پک||۱۳۹۱|ک=نام کتاب|ص=۱}}</ref> یا <ref>{{پک/بن|۱۳۹۱|ک=نام کتاب|ص=۱}}</ref>

اگر تعداد نویسندگان بیش از یک نفر باشد: <ref>{{پک|محمدی|حسینی|۱۳۹۱|ک=نام کتاب|ص=۱}}</ref>

• سال:سال انتشار اثر باید در این پارامتر افزوده شود و منظور فقط سال (نه ماه و روز) انتشار اثر است، مانند ۲۰۰۵، ۱۳۹۰ و... این عدد باید در بخش منابع وارد شود تا ارتباط با کتابشناسی برقرار گردد. (درست:۲۰۰۰، ۲۰۱۰، ۱۳۹۰) (غلط: اسفند 1390، 20 Feb 2012، بیست اسفند)
• کتاب: نام اثری که از آن استفاده کرده‌اید. نام کتاب، عنوان مقاله و... توجه کنید که در این شیوه‌نامه ملاک کار بر مختصرنویسی است و عنوان ذکر شده، حداکثر باید در چهار کلمه خلاصه شود. این پارامتر برای ارتباط با منبع، ضروری نیست.
• صفحه:نام صفحهٔ استفاده شده. اگر منبع شما وبگاه یا مقالهٔ دانشنامه‌ای است می‌توانید این پارامتر را حذف کنید.

پارامترهای ویژه

• کد زبان اگر منبع شما به زبان انگلیسی است، باید در انتهای الگوی پک پارامتر |کد زبان=en را اضافه کرد تا نوشته‌ها به درستی و به زبان انگلیسی نمایش یابند. برای تکمیل این فرآیند، باید به یادکرد منبع نیز همین پارامتر افزوده گردد. نمونه:

<ref>{{پک|Test|۲۰۱۲|ک=X Book|ص=1|کد زبان=en}}</ref>

شیوهٔ هاروارد

مقالات حوزه علوم پزشکی بهتر است که با استفاده از شیوه‌نامه ونکوور یا شیوه‌نامه هاروارد مستندسازی شوند. روش اجرای شیوهٔ هاروارد در ویکی‌پدیا بسیار شبیه به شیوهٔ شیکاگو است. برای شیوهٔ هاروارد به جای الگو:پک از الگو:Harvard citation no brackets و برای منابع فارسی الگو:هارواردبپ استفاده کنید (برای حالت‌های دیگر این شیوه الگوهای متعدد دیگری هم هست). شکل این الگو چنین است:

<ref>{{harvnb|Afaqi Sabir|2004|p=3}}</ref>

تفاوت اصلی شیوهٔ هاروارد و شیوهٔ شیکاگو در این است که در شیوهٔ هاروارد و با استفاده از الگوی بالا، در بخش پانویس سال انتشار نیز درج می‌شود. بنابراین کمتر نیاز به ذکر نام کتاب در ارجاع وجود دارد.

در شیوه‌نامه هاروارد، در منابع بدون نام نویسنده که نویسنده معلومی ندارند، نام ویراستار، مترجم، یا انتشارات به‌جای نام نویسنده به‌کار می‌رود. در این شیوه‌نامه فقط نام یکی از نویسندگان در ارجاع داخل متن ذکر می‌شود.

در شیوه‌نامه هاروارد (و ونکور) بر خلاف شیوه‌نامه شیکاگو، همه منابع مشابه در پانویس با الگوی refnameادغام می‌شوند. به‌بیان دیگر، به منابع تکراری شماره رفرنس جدید اختصاص نمی‌یابد. برای مثال فرض کنید در شیوه‌نامه هاروارد از صفحه ۲۹ منبع فرضی «اکبر گلابی» دوبار و از صفحه ۳۰ همین منبع سه‌بار در مقاله استفاده شده‌است. یک بار از صفحه ۲۹ در اینجا و یک بار دیگر از همین صفحه در اینجا و یک بار هم از صفحه ۳۰ در اینجا. نتیجه پانویس آن چنین خواهد بود.

شیوهٔ انجمن روان‌شناختی آمریکایی

کاربرد شیوه‌نامه انجمن روان‌شناختی آمریکایی در حوزه علوم اجتماعی، علوم رفتاری، تعلیم و تربیت، علوم پرستاری و بهداشت است. جزئیات این شیوه‌نامه را در اینجا[ http://www.apastyle.org/] می‌توانید ببینید. این شیوه‌نامه در کلیات مشابه شیوهٔ شیکاگو است، ولی در این جزئیات متفاوت است:

• در شیوه‌نامه آپی‌آ ارجاع درون متنی در پرانتز به‌شکل (نام نویسنده، سال انتشار، شماره صفحه) نوشته می‌شود. بنابراین در این شیوه ارجاعی به پانویس وجود ندارد و در پایان متن و در بخش منابع یا کتاب‌شناسی، یکی‌یکی منابع (به ترتیب استفاده) معرفی می‌شوند.
• در روش شیکاگو تنها ترتیب نام نویسنده اول معکوس می‌شود و برای نویسندگان دوم به بعد، ترتیب نام کوچک و نام خانوادگی حفظ می‌شود، اما در شیوه‌نامه «ای. پی. ای.» ترتیب نام کوچک و نام خانوادگی همه نویسندگان معکوس می‌شود.
• در روش شیکاگو برای ربط دو یا چند نویسنده هم در فهرست منابع و هم در استناد درون متنی برای آثار انگلیسی از کلمه "and" و در شیوه‌نامه «ای. پی. ای.» از علامت «&» استفاده می‌شود.
• درروش شیکاگو، ضبط نام اول و میانی نویسندگان آثار انگلیسی بر اساس شکلی است که روی صفحه عنوان اثر آمده‌است و الزامی برای استفاده از حروف اول آن‌ها وجود ندارد. ما در شیوه‌نامه «ای. پی. ای.» تنها حروف اول نام اول و میانی نویسندگان نوشته می‌شوند. برای آثار فارسی در هر دو شیوه‌نامه ضبط نام اول و میانی نویسندگان بر اساس شکلی ایت که روی صفخه عنوان اثر آماه است.
• تاریخ انتشار آثار در مدخلهای فهرست منابع در شیوه‌نامه «ای. پی. ای.» در پرانتز و در روش شیکاگو بدون پرانتز نوشته می‌شود.
• در روش شیکاگو در پایان مدخل منابع پیوسته‌ای که داری «یو. آر. ال.» هستند، نقطه گذاشته می‌شود، اما در شیوه نامه «ای. پی. ای» پایان این‌گونه مدخلها بدون نقطه‌است.
• در استنادهای درون‌متنی در روش شیکاگو، می‌ان نام خانوادگی نویسنده و سال، علامتی قرار نمی‌گیرد و شماره صفحه(ها) نیز بلافاصله پس از علامت ویرگول می‌آید. در استنادهای درون‌متنی در شیوه‌نامه «ای. پی. ای.»، می‌ان نام خانوادگی نویسنده و سال انتشار آثار، علامت ویرگول قرار می‌گیرد. شماره صفحه نیز پس از علامت ویرگول و «p.» یا «pp.» در آثار انگلیسی و «ص.» یا «ص‌ص.» در آثار فارسی آورده می‌شود.

پانویس و منابع

در گام بعدی در بخش انتهای مقاله بخشی با عنوان پانویس ایجاد می‌شود. در زیر آن فقط عبارت {{پانویس}} نوشته می‌شود. به این ترتیب به همه منابع برخط یک شماره (به‌شکل خودکار) اختصاص یافته و در بخش پانویس فهرست می‌شوند. وقتی تعداد پانویس‌ها زیاد است بهتر است از الگو:پانویس چندستونی استفاده شود. توضیحات کامل این الگو در صفحه آن موجود است.

پس از آن بخش منابع یا کتاب‌شناسی ایجاد می‌شود. در این بخش یک‌یک منابعی که قبلا به شکل خلاصه در پانویس‌ها ارجاع شده‌اند، با استفاده از الگوهای یادکرد، به‌طور کامل معرفی می‌شوند. الگوهای یادکرد مجله، کتاب، ویکی‌پدیاهای دیگر، وبسایت‌ها و خبرگزاری‌ها کمی باهم متفاوت هستند. همه الگوهای یادکرد را می‌توانید در الگو:ویکی‌پدیا:الگوهای یادکرد ببینید.

در بخش کتاب‌شناسی، نام *نویسنده(یا ویراستار، گردآورنده، یا مترجمی که به جای نویسنده یا در کنار آن قرار می‌گیرد)، تاریخ انتشار اثر، عنوان(و معمولاً عنوان فرعی). برای کتابها، محل نشر و ناشر؛ و برای مقاله‌ها نام نشریه علمی، شماره جلد یا دوره، شماره(های) صفحه، و اغلب شماره نسخه نیز اضافه می‌شود. برای مواد اطلاعاتی‌ای به جز منابع چاپی مانند آثار الکترونیکی یا مواد دیداری و شنیداری، رسانه‌ای که اثر با آن ارائه شده‌است نیز ذکر می‌شود. برای آثار پیوسته، اطلاعات بازیابی شامل «یو. آر. ال» و تاریخ دسترسی هم ارائه می‌شوند. ممکن است برخی از منابعی که در بخش کتاب‌شناسی فهرست می‌شوند، در متن مقاله به‌شکل مستقیم مورد استفاده قرار نگرفته باشند.