پرسش:‌آیا پیامبر اکرم(ص) سواد خواندن و نوشتن داشت؟: تفاوت میان نسخه‌ها

اندیشمندان مسلمان بر این باوراند كـه [[پیامبر اکرم(ص)]] قبل از [[بعثت]] نه خواند و نه نوشت و برای یادگیری این دو، نزد معلمی تعلیم ندید.<ref>ابراهیمی، ابراهیم و طهماسبی، اصغر، نقد و بررسی آرای مستشرقان درباره ‌امّی بودن پیامبر اکرم(ص)، پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره ۵، شماره ۱۸، پاییز ۱۳۹۳.</ref> از نظر مفسران، آیه ۴۸ [[سوره عنکبوت]] به صراحت بر این مطلب اشاره دارد.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۶۸ش، ج۸، ص۶۱؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۶، ص۴۰.</ref>

[[شهید مطهری]] از اندیشمندان معاصر شیعه بیان می‌کند؛ احدی از مورخان، مسلمان یا غیر مسلمان، مدعی نشده است که آن حضرت‌ در دوران کودکی یا جوانی، چه رسد به دوران کهولت و پیری که دوره رسالت‌ است، نزد کسی خواندن یا نوشتن آموخته است. همچنین احدی ادعا نکرده‌ و موردی را نشان نداده است که آن حضرت قبل از دوران [[رسالت]] یک سطر خوانده و یا یک کلمه نوشته است.<ref>مطهری، پیامبر امی،۱۳۸۱ش، ص۹.</ref>

مطهری در تایید نظر خود می‌نویسد: مردم حجاز، در آن زمان عموما مردمی بی‌ سواد بودند. افرادی از آنها که می‌توانستند بخوانند و بنویسند انگشت‌ شمار و انگشت نما بودند. عادتا ممکن نیست که شخصی در آن محیط، این فن را بیاموزد و در میان مردم به این صفت معروف‌ نشود. در حالی‌که مخالفان‌ پیامبر به این جهت او را متهم نکردند که چون با سواد است و خواندن و نوشتن‌ می‌داند کتاب‌هایی نزد خود دارد و مطالبی که می‌آورد از آن کتاب‌ها استفاده‌ کرده است. اگر [[پیامبر(ص)]] کوچک‌ترین آشنایی با خواندن و نوشتن می‌داشت قطعا مورد این اتهام واقع می‌شد. <ref>مطهری، پیامبر امی،۱۳۸۱ش، ص۹- ۱۰.</ref>  

[[امام رضا(ع)]] در مناظره با علمای ادیان مختلف خطاب به رأس الجالوت <small>(عالم یهودی)</small> از جمله دلایل صدق پیامبری [[حضرت محمد(ص)]] را این مسئله می‌داند که او هیچ کتابی نخوانده و نزد هیچ استادی نرفته بود. با این حال، کتابی آورد که حکایت [[پیامبران]] و خبر گذشتگان و آیندگان در آن آمده است. <ref> شیخ صدوق، التوحید، ۱۳۵۷ش، ص ۴۱۹.</ref>

اندیشمندان مسلمان در خصوص بی سواد و با سواد بودن [[پیامبر(ص)]] بعد از [[بعثت]] اختلاف نظر دارند.<ref>ابراهیمی، ابراهیم و طهماسبی، اصغر، نقد و بررسی آرای مستشرقان درباره ‌امّی بودن پیامبر اکرم(ص)، پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره ۵، شماره ۱۸، پاییز ۱۳۹۳.</ref> برخی مانند سید مرتضی باور دارند که حضرت در دوران رسالت هم می خوانده و هم می نوشته است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۱۳۵.</ref> طرفداران این نظریه با بهره‌گیری از آیات و روایات قائل شده اند چگونه ممکن است وحی - که همه چیز را می‌آموخته است - خواندن و نوشتن را نیاموخته باشد؟! <ref>مطهری، مجموعه آثار، صدرا، ج۳، ص۲۱۲.</ref>. برخی عقیده دارند که پیامبر بعد از بعثت می‌خواند، ولی نمی‌نوشت.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۶، ص۱۳۳.</ref>

[[شیخ صدوق]] در معانی الأخبار روایتی از [[امام جواد(ع)]] نقل می‌کند که در آن امام از باسواد بودن پیامبر(ص) سخن می‌گوید. در این روایت آمده است چطور کسی که نمی‌تواند بنوسید، می‌تواند کتاب را به دیگران بیاموزد؟ به خدا قسم [[رسول خدا(ص)]] به هفتاد و دو یا هفتاد و سه زبان می‌خواندند و می‌نوشتند. <ref>شیخ صدوق، معانی الأخبار، ۱۳۷۹ق، ص۵۳-۵۴.</ref>

در [[صحیح بخاری]] از منابع [[اهل‌سنت]] آمده است که در جریان [[صلح حدیبیه]] خود رسول خدا(ص) شخصاً عهد‌نامه را گرفت و نوشت.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۶۸.</ref> قرطبی از مفسران اهل‌سنت در تفسیر آیه ۴۸ سوره عنکبوت به نقل از عامر شعبی آورده است که پیامبر اکرم نامه شخصی به نام عیینه بن حصن را شخصاً مطالعه کرد و از آن‌چه در آن نوشته شده بود، خبر داد.<ref>قرطبی، تفسیر القرطبی، ۱۴۰۵ق، ج۱۳ ، ص۳۵۲.</ref>

*بخاری، محمّد بن اسماعیل، صحیح البخاری، تحقیق: محمد زهیر بن ناصر،‌ دار طوق النجاة، ۱۴۲۲ق.

*قرطبی، شمس الدین، تفسیر القرطبی، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.  

*مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.

*مکارم شیرازی،‌ ناصر،‌ پیام قرآن، قم، مدرسه امیر المومنین،‌ ۱۳۶۸ش.