تبری: تفاوت میان نسخه‌ها

تبرّی مصدر عربی، بر وزن تفعّل و از ریشة بَرَءَ و اصل آن تَبَرُّؤ است، در زبان فارسی بیشتر به صورت تبرّا به کار می‌رود. تبرّی در لغت به معنای دوری کردن از چیزی که مجاورت با آن ناپسند است، بیزاری جستن، و مانند اینها آمده است. در فارسی، «تبرّی جستن‌» به معنای بیزاری و دوری جستن است<ref>راغب اصفهانی؛ ابن منظور؛ صفی پوری، ذیل «برء»؛ نفیسی؛ داعی الاسلام، ذیل «تبرّا»</ref>.

در قرآن، علاوه بر اینکه یک سوره با برائتِ خدا و [[پیامبر(ص)|پیامبرش]] از مشرکان آغاز شده و ازینرو «برائت» نام گرفته است، در بیست سوره (مجموعاً در ۲۷ آیه)، مادّة برائت و مشتقات آن، سی بار آمده است<ref>مصطفوی ؛ عبدالباقی، ذیل «برء»</ref>؛ از آن جمله است: تبرّی از [[شرک]]<ref> انعام : ۱۹، ۷۸</ref> و همچنین اظهار برائت پیامبر اکرم(ص) از مخالفان خود و بری بودن مخالفان ایشان از آن حضرت.<ref>یونس : ۴۱؛ شعرا: ۲۱۶</ref> قرآن برائت و تبرّی را تقریبا به معنای لغوی به کار برده است و اصل مشترک در آن، مفارقت کردن از دشمنان خدا و خروج از عهد و پیمان مشرکان و کفار و منقطع شدن و گسستن از پیروان باطل است<ref>طبرسی، ج ۵، ص۳ـ۴؛ عبدالباقی، همانجا</ref>.

را یکی از مهمترین و استوارترین رشته‌های ایمان (مِنْ اَوْثقِ عُری الایمانِ) ذکر کرده‌اند<ref>متقی، ج ۱، ص ۲۵۷؛ مجلسی، ج ۶۶، ص ۲۴۲</ref>. امام صادق(ع) به وجوب برائت از مخالفان دین خدا و دوستانِ دشمنان خدا و دشمنانِ دوستان خدا تصریح کرده‌اند<ref>ابن بابویه، ۱۴۱۲، ص ۸۶</ref>.

 

فرقه‌ها و مذاهب اسلامی، با توجه به تأکید قرآن کریم و احادیث پیامبر اکرم(ص)، معتقد به تبرّی بوده و اختلافی در مفهوم کلی قرآنی و ضرورت و اهمیت آن ندارند، ولی در خصوص مصداق دشمنی خدا و نیز معیار خروج از دین اختلافاتی پیدا کرده‌اند. تا جایی که برخی از گروه‌های اسلامی، برخی دیگر از مسلمانان مانند[[امامیه]] و [[زیدیه]] را تکفیر کرده‌اند و از ایشان تبرّی می‌جستند.<ref>بغدادی، ص ۱۶، ۲۷۸، ۲۸۱</ref>  

۱- وجوب تبری از دشمنانِ اهل بیت پیامبر اکرم(ص) <ref>ابن بابویه، ۱۴۱۲، ص۷۸ـ۸۱؛ لاهیجی، ص۱۵۴ـ ۱۵۵</ref>

۲- وجوب برائت از [[شرک]] و بت پرستی و رهبران شرک و گمراهی و معبودهای آنان <ref>سوره ممتحنه،آیه۴.</ref>

در کنار این عناوین کلی، [[امامان شیعه]] مصادیق مشمول حکم تبری را برشمرده‌اند: کسانی که به عترت پیامبر(ص) ظلم کردند و حرمت ایشان را شکستند، سنّت رسول خدا را تغییر دادند، برگزیدگان اصحاب پیامبر(ص) را تبعید نمودند، اموال فقرا را بین ثروتمندان تقسیم کردند، [[ناکثین]] (پیمان شکنان جمل)، قاسطین (معاویه و طرفدارانش)، مارقین (خوارج)، تمام پیشوایان گمراهی و رهبران ستمکار، قاتل حضرت علی و همه قاتلان ائمه و اهل بیت(ع)<ref>ابن بابویه، ۱۳۶۲ ش، ج ۲، ص۶۰۷ـ ۶۰۸؛ مجلسی، ج ۱۰، ص۳۵۸، ج ۶۵، ص۲۶۳</ref>

از نظر شیعیان، چنان نیست که هر مسلمان غیرشیعی مصداق وجوب تبرّی باشد، بلکه [[ناصبی| نواصب]] و [[غلات| غالیان]] مشمول حکم وجوب تبری هستند.<ref>رجوع کنید به ابن بابویه، ۱۴۱۲، ص۷۱ـ۷۶؛ طباطبائی یزدی، ج ۱، ص۶۷ـ ۶۸؛ نراقی، ج ۱، ص۲۰۴</ref>

وجود روایاتی که احتراز از هرگونه تحریک عاطفی و برانگیختن فضای بدبینی را توصیه کرده است، در اتخاذ این سیره بی‌تردید مؤثر بوده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به ابن بابویه، ۱۴۱۲، ص۸۲</ref>

با اینهمه، نمونه‌هایی از تبرّی جستن در دوره استقرار برخی حکومتهای شیعی مانند [[آل بویه]] و [[فاطمیان]] و [[صفویان]] و [[عادل شاهیان|عادلشاهیان]] و [[نظام شاهیان]] و [[قطب شاهیان]] گزارش شده است.<ref>(رجوع کنید به همدانی، ج ۱، ص۱۸۳، ۱۸۷؛ ابن جوزی، ج ۱۴، ص۱۵۰ـ ۱۵۱؛ ابن اثیر، ج ۸، ص۵۴۲ ـ ۵۴۳؛ ابن خلّکان، ج ۱، ص۴۰۷؛ ذهبی، حوادث و وفیات ۳۵۱ـ ۳۸۰ ه .، ص۸، ۲۴۸؛ مقریزی، ۱۳۸۷، ج ۱، ص۱۴۲، ۱۴۵ـ۱۴۶، همو، ۱۲۷۰، ج ۲، ص۲۸۶ـ ۲۸۷، ۳۴۱ـ۳۴۲؛ فرشته، ج ۲، ص۱۱، ۱۰۹ـ۱۱۳؛ عزّاوی، ج ۳، ص۳۴۱ـ ۳۴۳؛ فلسفی، ج ۳، ص۸۸۹، ۸۹۴، ۸۹۵)</ref>

از سوی دیگر، پیروان مذهب [[سلفی]] [[وهابیت]]، اقداماتی مبتنی بر تبرّی صورت دادند، از جمله آنها حمله به شهرهای [[نجف]] و [[کربلا]] و مزار امامان شیعه و تخریب قبور [[صحابه]] و بزرگان مذاهب اسلامی و زادگاه رسول اکرم(ص) در مکّه می باشد.<ref>(رجوع کنید به آل محبوبه، ج ۱، ص۳۲۴ـ۳۲۶؛ امین، ص۱۳ـ ۱۴، ۲۲ـ۲۳؛ کرکوکلی، ص۲۱۲)</ref>

* [[حب و بغض]]