توکل: تفاوت میان نسخه‌ها

توکل به معنای این است که انسان، خدا را تنها مؤثرِ در وجود بداند و تنها به او اعتماد کند و امور خود را به او واگذار کند. قرآن توکل را لازمه [[ایمان]] و برخی احادیث آن را از ارکان ایمان معرفی کرده‌اند. برخی از عالمان اخلاق، یکسان بودن حال انسان قبل و بعد از به دست آوردن مال و یا از دست دادن آن را، نشانه وجود توکل در وجود آدمی دانسته‌اند.

از نظر [[دین اسلام]]، توکل با کار و تلاش و [[توحید افعالی]] منافاتی ندارد. زیرا اسباب و علل ظاهری، تأثیر استقلالی ندارند و تأثیر آنها در تحت [[مشیت الهی]] و در طول قدرت اوست.

== مفهوم==

توکل در لغت به معنای «اظهار ناتوانی در کاری و اعتماد کردن به دیگری» است.<ref>ابن فارس، معجم مقائیس اللغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۳۶.</ref> در اصطلاح، به معنای آن است که انسان معتقد باشد که جز خداوند مؤثری در وجود نیست از این‌رو تنها به او اعتماد کند و از غیر او قطع امید نماید و امور خود را به او واگذارد.<ref> نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۱۸-۲۱۹ و۲۲۶.</ref>

* درجه سوم؛ در این درجه، حال متوکل در افعال و کردار خود در برابر خدا مانند حالت مرده‌ای است که در دست‌های مرده‌شوی باشد و همان‌گونه که مرده‌شوی جسم بی‌اختیار میت را حرکت می‌دهد، حرکت وی نیز تحت قدرت خداوند است. تفاوت این درجه با درجه دوم توکل در این است که در درجه دوم متوکل، [[دعا]] و [[تضرع]] را همچون طفل نسبت به مادرش ترک نمی‌کند، اما در این حالت ممکن است متوکل به سبب اعتماد به عنایت پروردگار، دعا و تضرع به درگاه او را نیز ترک نماید.<ref> فیض کاشانی، المحجة البیضاء، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۰۹؛ نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref> نراقی این درجه از توکل را بالاترین درجه توکل و بسیار نادر دانسته است و معتقد است توکل [[حضرت ابراهیم]] در ماجرای پرتاب او به سوی آتش از این نوع است.<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳-۲۲۴.</ref>{{یادداشت|هنگامی که ابراهیم را به سوی آتش پرتاب کردند، جبرئیل برای یاری او آمد و گفت: «آیا حاجتی داری؟» ابراهیم گفت: «امّا الیک فلا؛ به تو نیازی ندارم.»(نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۲۳-۲۲۴.)}}

== راه به دست آوردن==

[[ملا محمدمهدی نراقی]]، راه به دست آوردن توکل را تقویت باور انسان درباره [[توحید]] می‌داند که همه امور را از خدا بداند و غیر او را در هیچ کاری دخیل نداند. نراقی برای به دست آوردن توکل، تفکر در خلقت خود و تأمل در آیاتی از قرآن که درباره توکل است به ویژه آیه «و مَنْ یتوکّل علی اللّه فهوحَسبُهُ»<ref>سوره طلاق، آیه۳.</ref> و نیز مطالعه سرگذشت کسانی که به خدا توکل کرده اند را نیز سفارش کرده است.<ref> نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ق، ج۳، ص۲۳۱-۲۳۲.</ref>

* هر کس بر خدا توکل کند شبهات برایش روشن می‌شود.<ref>تمیمی آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، ۱۳۶۶ش، ص۱۹۷.</ref>

* بر پایه روایتی از [[امام رضا(ع)]] هر کس که می‌خواهد قوی‌ترین مردم باشد باید به خداوند توکل کند.<ref>فقه الرضا، ۱۴۰۶ق، ج۱، ۳۵۸.</ref>

==رابطه توکل با کار و کوشش==

  | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->دارد

  | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد

  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص

  | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد