توکل: تفاوت میان نسخه‌ها

ابوحامد غزالی گفته است که برخی توکل را به معنای دست روی دست گذاشتن و رها کردن کار و کوشش می‌پندارند<ref>غزالی، احیاء علوم الدین، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۲۸۲؛ فیض کاشانی، المحجة البیضاء، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۱۳.</ref> از نظر برخی ریشه نظری این تفکر علیت ارسطویی است که اسباب و علل طبیعی را واجد جوهر و قدرت اثربخشی می‌داند.{{مدرک}} گفته شده این تفکر در میان بعضی از [[صوفیه|متصوفه]] نیز دیده می‌شود.<ref>برای نمونه رجوع کنید به سُلَمی، ج۲، ص۴۸۳؛ انصاری، ۱۳۷۲ ش، ج۱، ص۸.</ref> اما از نظر اسلام، توکل، منافاتی با کار و تلاش و استفاده از اسباب مادی و ظاهری ندارد.<ref> فیض کاشانی، المحجة البیضاء، دفتر نشر اسلامی، ج۷، ص۴۱۳.</ref> در احادیث نیز تاکید شده است که توسل به اسباب طبیعی منافاتی با توکل ندارد. به عنوان نمونه مردی نزد پیامبر(ص) آمد شتر خود را رها کرد و گفت بر خدا توکل کردم. پیامبر فرمود: زانوی شتر را ببند و توکل کن.{{مدرک}}

توکل در ادبیات فارسی نیز مورد توجه شاعران بوده است. مولوی در داستان شیر و نخجیران به دو دیدگاه درباره توکل پرداخته است. او شیر را نماینده کسانی معرفی می‌کند که توکل را به معنای نفی کوشش نمی‌دانند و نحجیران را نماد گروهی برمی‌شمارد که توکل را با ترک کوشش در زندگی انسان یکی می‌دانند. و خود معتقد است که توکل به این معنا نیست که آدمی دست از کار و کوشش بکشد و به انتظار پیشامدهای روزگار باشد{{مدرک}}